Giải pháp chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông đường bộ

Đến tháng 8/2022, Việt Nam có gần 3.000 ô tô điện được sản xuất lắp ráp, nhập khẩu, tăng gấp hơn 20 lần so với lượng ô tô điện của năm 2019 (ảnh minh họa)

Hội thảo “Phát triển phương tiện giao thông đường bộ sử dụng điện hướng tới chuyển đổi năng lượng xanh” do Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) và Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam tổ chức, các chuyên gia giới thiệu về chuyển đổi phương tiện giao thông đường bộ sang xe điện; các chính sách phát triển xe điện.

Các chuyên gia cũng đã dành thời gian trao đổi và thảo luận về những cơ hội và thách thức đối với việc thúc đẩy phát triển giao thông đường bộ sử dụng điện ở Việt Nam, về chính sách, hạ tầng và thị trường liên quan đến việc từng bước hạn chế, tiến tới dừng sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu xe ô tô, mô tô, xe gắn máy dùng nhiên liệu hóa thạch giai đoạn từ nay đến 2050 theo Quyết định số 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời, chia sẻ kinh nghiệm và xu thế của quốc tế và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển loại hình phương tiện này ở Việt Nam.

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Anh Tuấn, Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ cùng 147 quốc gia cam kết đưa mức phát thải ròng về “0” vào giữa thế kỷ bằng nguồn lực trong nước cùng với hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển cả về tài chính và chuyển. Việc triển khai các cam kết này sẽ mang lại lợi ích lớn và lâu dài cho đất nước. Đây là cơ hội để Chính phủ Việt Nam thực hiện tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng carbon thấp, là động lực thúc đẩy chuyển đổi toàn diện nền kinh tế Việt Nam nói chung và ngành GTVT nói riêng sang phương thức phát triển xanh, không phát thải khí nhà kính.

Các kết quả được viện dẫn tại hội thảo cho thấy, ngành GTVT thế giới nói chung đang tiêu thụ trên 55% lượng nhiên liệu dầu mỏ và phát thải ra khoảng 25% tổng lượng CO2 toàn cầu. Trong đó, tỷ lệ này từ các phương tiện giao thông đường bộ chiếm tới 17%. Do vậy, việc chuyển dịch sang xe điện được đánh giá có ưu thế nhằm giảm lượng khí thải có hại ra môi trường.

Thực tế, thị trường xe điện thế giới trong những năm qua đã có những bước nhảy vọt. Năm 2021, số lượng xe điện là 17 triệu xe, tăng gấp 2,5 lần so với năm 2019. Tại Việt Nam, theo số liệu của Cục Đăng kiểm Việt Nam, đến tháng 8/2022, cả nước có gần 3.000 ô tô điện được sản xuất lắp ráp, nhập khẩu, tăng gấp hơn 20 lần so với lượng ô tô điện của năm 2019. Cả nước cũng đã có gần 1,8 triệu mô tô - xe máy điện đang hoạt động.

Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển GTVT (Bộ GTVT) Nguyễn Thị Phương Hiền nhận định về công nghệ chế tạo xe điện, chúng ta đã khá sẵn sàng. Do đó, việc chuyển đổi sang sản xuất xe điện có thể đáp ứng được, nhất là các dòng xe con, xe buýt và xe tải nhỏ. Với sự tiến bộ của KHCN, giá xe điện sẽ ngày càng rẻ. Ước tính, vào giai đoạn khoảng 2026-2030, giá ô tô điện sẽ ngang bằng với xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Ngoài ra, Việt Nam là một trong số ít quốc gia đang có doanh nghiệp sản xuất xe điện, đó chính là thuận lợi lớn để chúng ta thực hiện được đúng theo đúng lộ trình đặt ra.

Phó Viện trưởng Viện chiến lược và phát triển GTVT đã đưa ra những nhiệm vụ giải pháp thực hiện bao gồm: xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông xanh, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính và đặc biệt tăng cường hợp tác quốc tế, huy động đa dạng các nguồn hỗ trợ tài chính quốc tế để từng bước nâng cao thị phần vận tải hành khách công cộng tại các đô thị.

Trong khi đó, bà Trần Thị Bích Ngọc, Trưởng phòng Chính sách thuế xuất nhập khẩu (Vụ Chính sách thuế, Bộ Tài chính) cho biết, về các chính sách của Chính phủ, ô tô "xanh" có rất nhiều loại và mỗi loại sẽ có những chính sách ưu đãi riêng. Gần đây, Nghị định 57/2020/NĐ-CP được ban hành để hỗ trợ phát triển ngành ô tô, bao gồm cả xe điện.

Trong đó quy định, các doanh nghiệp đăng ký tham gia chương trình ưu đãi thuế đáp ứng điều kiện có dây chuyền sản xuất lắp ráp xe điện và đáp ứng một sản lượng nhất định (thấp hơn so với xe xăng) sẽ được nhập khẩu linh kiện với mức thuế 0% (áp dụng với linh kiện trong nước chưa sản xuất được).

Còn đối với xe xăng kết hợp năng lượng điện hoặc năng lượng sinh học và trong đó tỷ trọng xăng sử dụng trong tổng năng lượng tiêu thụ chiếm không quá 70% sẽ được áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) bằng 70% mức thuế áp dụng cho xe chạy xăng, dầu.

Với xe chạy pin, từ ngày 1/3/2022 đến 28/2/2027, thuế TTĐB tùy theo chỗ ngồi sẽ là 1-2-3% và từ năm 2027 trở đi sẽ là 4-7-11%, tương ứng với số chỗ ngồi khác nhau. Trong khi xe xăng đang được áp 15-150%, cao hơn rất nhiều. Ngoài ra, ô tô chạy pin cũng đang được giảm 100% lệ phí trước bạ trong vòng 3 năm đầu và giảm 50% trong 2 năm tiếp theo.

Ông Đào Công Quyết - Đại diện Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng: Chính phủ cần sớm ban hành những chính sách tác động đến phát triển ngành công nghiệp ô tô gồm: Chiến lược phát triển công nghiệp ô tô và phụ trợ; hạ tầng cho xe điện; chính sách thuế, phí; chính sách bảo vệ môi trường gồm tái chế sản phẩm thải bỏ, thuế môi trường đặc biệt từ thời điểm dừng bán xe phát thải CO2; thử nghiệm và chứng nhận xe điện; các tiêu chuẩn, quy chuẩn xe điện và trạm sạc.

Các chuyên gia cũng nhận định, cam kết mạnh mẽ tại COP26 chính là cơ hội để Việt Nam tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng carbon thấp, là động lực thúc đẩy chuyển đổi toàn diện nền kinh tế nói chung và ngành GTVT nói riêng sang phương thức phát triển xanh. Đây cũng là cơ hội để ngành GTVT tiếp cận công nghệ tiên tiến, hiện đại, tiến tới ngang bằng với các nước phát triển về công nghệ xanh; đồng thời, tiếp cận các nguồn lực, hỗ trợ quốc tế đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông tiên tiến, hiện đại, phát thải thấp, giúp thúc đẩy phát triển kinh tế. Ngoài ra, thúc đẩy phát triển phương tiện giao thông đường bộ sử dụng điện còn góp phần hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường, nâng cao sức khỏe người dân…

Trên cơ sở đó, nhiều ý kiến cho rằng, việc sớm có được những chính sách và sáng kiến về chuyển đổi sớm năng lượng xanh sẽ giúp ngành công nghiệp về phương tiện không phát thải của Việt Nam phát triển nhanh và mạnh mẽ tại thị trường trong nước và thị trường nước ngoài, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; nhấn mạnh đây sẽ là cơ hội để Việt Nam thu hút thêm các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào ngành công nghiệp phương tiện, trang thiết bị không phát thải còn khá non trẻ của nước ta.

VinFast và Petrolimex khai trương dịch vụ sạc xe điện tại hệ thống Petrolimex trên toàn quốc

Vinfast bàn giao 100 ô tô điện VF8 đầu tiên, chuẩn bị xuất khẩu ra quốc tế

Sony, Honda ký hợp đồng thành lập liên doanh bán xe điện vào năm 2025