Dự thảo Luật sửa đổi Luật Doanh nghiệp: Cần chính thức hóa hàng triệu hộ kinh doanh

Thủ tướng chủ trì họp Thường trực Chính phủ về thực hiện Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư

Bộ trưởng Vinh: 'Chúng tôi không còn nợ văn bản nào nữa'

Vấn đề thực thi Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư 2014

Mở đầu, Hội thảo, ông Vũ Tiến Lộc nói: “Trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp cần có những sửa đổi căn bản chứ không phải điều chỉnh, sửa đổi nhỏ để hướng đến thu hút đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó tạo điều kiện, hỗ trợ cho doanh nghiệp trong nước phát triển và một điều vô cùng quan trọng nữa là chính thức hóa hàng triệu hộ kinh doanh hiện nay. Đây là những yêu cầu cốt lõi cho sửa đổi Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư”.

Dự thảo Luật sửa đổi Luật Doanh nghiệp: Cần chính thức hóa hàng triệu hộ kinh doanh

Hiện nay, có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, thế nhưng Luật Doanh nghiệp 2014 lại không xác định đây là đối tượng điều chỉnh của Luật. Góp ý cho điều này, Luật sư Lê Văn Hà, Công ty Luật Pathlaw cho rằng ngay ở Điều 1 của Luật đã quy định thiếu đối tượng là hộ gia đình có đăng ký kinh doanh. Luật quy định: “Quy định về việc thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể và hoạt động có liên quan của doanh nghiệp, bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, và doanh nghiệp tư nhân; quy định về nhóm công ty”.

Thế nhưng ở Điều 212, khoản 2 của Luật Doanh nghiệp lại quy định: “Hộ kinh doanh có quy mô nhỏ thực hiện đăng ký kinh doanh và hoạt động theo quy định của Chính phủ”. Điều 212 cũng buộc hộ kinh doanh sử dụng thường xuyên trên 10 lao động phải chuyển thành mô hình doanh nghiệp.

Theo Luật sư Hà như vậy là Luật hiện hành không chuẩn xác về kỹ thuật lập pháp. Nội dung của Luật quy định về tổ chức, hoạt động của những đối tượng nằm ngoài phạm vi đối tượng điều chỉnh của chính bản thân Luật đó và quan niệm “doanh nghiệp” không bao gồm hộ gia đình, cá nhân có đăng ký doanh cũng sai về nội hàm của khái niệm doanh nghiệp. Cần phải hiểu bất kỳ ai lấy kinh doanh làm nghề nghiệp chính cũng là doanh nghiệp.

Luật sư Hà cũng cho rằng, xét từ góc độ chính sách, hiện nay không có bất kỳ văn bản pháp luật nào quy định về địa vị pháp lý, quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình có đăng ký kinh doanh. Trong khi đây là đối tượng đông đảo nhất về số lượng (5 triệu hộ), là khu vực tạo ra nhiều việc làm nhất trong nền kinh tế với khoảng 10 triệu việc làm.

Bởi vậy theo Luật sư Hà, cần mở rộng đối tượng điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp bao gồm cả hộ gia đình và cá nhân có đăng ký kinh doanh. Đồng thời bổ sung 1 chương trong Luật quy định về địa vị pháp lý, quyền và nghĩa vụ của đăng ký kinh doanh hoặc phải có 1 văn bản luật riêng quy định về hộ gia đình đăng ký kinh doanh. Bỏ quy định có tính cưỡng ép và thiếu thực tiễn về việc bắt buộc chuyển đổi hộ gia đình đăng ký kinh doanh thành doanh nghiệp tại Điều 212.

Đồng quan điểm về vấn đề này, Luật sư Lê Văn Hiền, Trưởng phòng Đấu thầu, thẩm định và Giám sát đầu tư thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hải Dương, đồng thời là Thành viên Tổ công tác thi hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư cho rằng, dù có ở quy mô, hình thức nào thì nguyên tắc đã kinh doanh thì phải tuân thủ Luật Doanh nghiệp và kinh doanh nhỏ hay lớn cũng là doanh nghiệp. Vậy mà hộ gia đình kinh doanh lại không nằm trong đối tượng điều chỉnh Luật Doanh nghiệp. "Luật Doanh nghiệp không coi họ là doanh nghiệp là sai, là thiếu", Luật sư Hiền nói.

Một điều nữa đáng nói hơn là thực tế hiện nay nhiều hộ kinh doanh không muốn chuyển thành doanh nghiệp. Vì sao? Theo Luật sư Hiền hiểu nôm na như thế này, một người đi xe máy SH trị giá 150 triệu đồng và một người đi ô tô cũng trị giá 150 triệu đồng (xe cũ, loại nhỏ chẳng hạn) thì cái người đi ô tô phải chịu rất nhiều thứ, điều kiện để được lưu hành… Còn người đi xe máy dù giá trị như xe ô tô nhưng không phải chịu nhiều điều kiện như ô tô. Ở đây, có thể hình dung doanh nghiệp chính là người đi ô tô. Còn hộ kinh doanh chính là người đi xe máy. Từ đó có thể hiểu vì sao hộ kinh doanh không muốn chuyền đổi thành doanh nghiệp là vì thế.

Ông Hiền nói: “Ngoài vấn đề thủ tục thành lập khó khăn thì chính hành xử của cơ quan thuế, công an, hành chính… sau đó đối với tổ chức kinh doanh là doanh nghiệp đã là nguyên nhân khiến cho hộ kinh doanh không muốn thành doanh nghiệp”.

Theo ông Hiền, nói vậy để thấy Luật Doanh nghiệp 2014 sau 3 năm thực hiện phải sửa đổi để tạo điều kiện, hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động, phát triển, dù ở quy mô nào.

Ông Hiền cũng thẳng thắn nêu quan điểm: “Là người làm trực tiếp với những người kinh doanh, tôi có thể khẳng định, nhiều hộ gia đình kinh doanh sử dụng hàng trăm lao động hơn cả doanh nghiệp. Giờ xóa bỏ hộ kinh doanh đi và chính thức coi họ là doanh nghiệp thì ngoài việc tăng số lượng doanh nghiệp ít nhất thêm 2 triệu nữa , còn khuyến khích họ đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế của đất nước.

Bên cạnh đối tượng cần điều chỉnh trong Luật Doanh nghiệp, còn nhiều ý kiến khác cũng được nêu để đóng góp cho Dự thảo sửa đổi Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư như con dấu doanh nghiệp, quản trị doanh nghiệp, ra nhập thị trường, người đại diện theo pháp luật… Bởi nhận định như Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Vũ Đại Thắng, bên cạnh những mặt được thì Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp vẫn còn những hạn chế. Đó là sự vênh nhau giữa Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp với Luật Môi trường, Luật Đô thị và Luật Xây dựng...

Ông Thắng nhấn mạnh: “Về đầu tư nước ngoài, dù 3 năm qua có kết quả tốt, nhưng rà soát trong 30 năm qua đã nhận định một số hạn chế như thâm dụng lao động, thâm dụng tài nguyên, chưa chuyển giao công nghệ, công nghệ chưa cao so với yêu cầu… Trong bối cảnh kinh tế thế giới, khu vực như vậy, việc điều chỉnh, sửa đổi một số điều khoản của 2 luật này là xác đáng. Và đây chính là thời điểm cần xem xét, bổ sung”.