Tấn "ma khô" và hành trình đạp xe 17 năm đi tìm hài cốt liệt sĩ

Ký ức chiến tranh, hành trình hơn 6.000 ngày đêm đi tìm hài cốt liệt sĩ

Chúng tôi tìm đến khu tập thể Binh đoàn 11 hỏi về nhà cựu binh Tiêu Văn Tấn thì ai cũng biết. Họ gọi ông với cái tên là Tấn “ma khô” (ma khô ý là ông hay đem những hài cốt liệt sĩ về), bởi trong suốt 17 năm qua, ông dành thời gian đạp xe đi khắp nơi tìm hài cốt liệt sĩ.

Ông Tấn xem lại danh sách 1.947 liệt sĩ đã được ông tìm thấy và đưa trở về với người thân của họ

Trong căn hộ tập thể ở tầng 2 rộng khoảng 30 m2, ông Tấn kể cho chúng tôi nghe về một thời binh lửa. Năm 1964 khi mới 17 tuổi, anh chàng Tiêu Văn Tấn (Cẩm Chế, Thanh Hà, Hải Dương), đang theo học lớp 7/10 thời bấy giờ, đã gác bút lên đường nhập ngũ vào Sư đoàn 320 (sư đoàn chủ lực của Bộ Quốc phòng). Sau khi kết thúc khóa huấn luyện, ông vào chiến trường Đường 9, Khe Sanh, Quảng Trị và giữ chức vụ Trung đội phó Trung đội trinh sát.

Những năm tháng chiến đấu ông đã lập được rất nhiều chiến tích. Đặc biệt, ông Tấn đã bắn rơi 1 chiếc máy bay HU1A và được phong tặng danh hiệu Dũng sĩ diệt Mỹ cấp ưu tú. Giữa năm 1970 trong một trận đánh giằng co với địch, ông tiên phong tiến lên dồn địch vào thế cô lập. Cũng vào thời khắc ấy, ông Tấn đã bị thương nặng và được điều về tuyến sau công tác tại Cục Kiến thiết cơ bản thuộc Tổng cục Hậu cần.

Ở đây, ông Tấn tiếp tục học hết cấp ba rồi được cử đi học Trường Công đoàn Trung ương. Sau đó ông chuyển qua nhiều cơ quan công tác. Đến năm 1992 ông về nghỉ hưu tại khu tập thể Binh đoàn 11.

Về hưu, sống cuộc sống an nhàn bên gia đình, nhưng mỗi khi lật lại ký ức thời đạn lửa, nghĩ đến cảnh hàng ngàn gia đình vô vọng không thấy chồng, con trở về, trái tim ông lại nhói đau. Điều đó đã thúc giục ông lên đường tìm hài cốt liệt sĩ.

Xuất phát từ đó, bằng đồng lương ít ỏi, ông tích góp lại, đúng vào ngày 27/7/1996 tạm gác lại công việc nhà, ông lên đường vào nam tìm kiếm hài cốt các đồng đội.

Người đầu tiên được ấn định trong cuộc hành trình là người anh họ - liệt sĩ Nguyễn Văn Tân - (ở thôn Kỳ Tây, xã Cẩm Chế, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương). Theo lời ông Tấn kể thì người anh họ đã tham gia kháng chiến chống Mỹ và hy sinh tại tỉnh Quảng Bình. Chiến tranh đã đi qua, nhưng cuộc sống gia đình liệt sĩ Tân vẫn khó khăn không thể đi tìm kiếm và thông tin liệt sĩ Tân vẫn "bặt vô âm tín".

Từ Hà Nội vào Quảng Trị với quãng đường gần 500km. Sau 11 ngày đêm ròng rã với một tuần dò la thông tin, biết được thông tin anh họ mình hy sinh và được mai táng tại xã Mai Thủy, huyện Lệ Thủy (Quảng Bình). Ngay sau đó, ông Tấn tìm gặp những cao niên và xác định vị trí chôn cất. Chắc chắn được phần mộ của anh họ, ông Tấn vui mừng đạp xe trở về Hải Dương và thông báo với người thân cùng lên đường vào đưa hài cốt anh họ về quê hương.

Sau nhiều năm chờ đợi, hài cốt liệt sĩ Tân được đưa về quê nhà trong niềm vui khôn xiết của gia đình, họ hàng. Chứng kiến những giọt nước mắt xúc động của người thân, ông cũng thấu hiểu được nỗi lòng của hàng ngàn thân nhân liệt sĩ đang mong được đưa hài cốt các liệt sĩ về quy tụ cùng dòng tộc.

Suy nghĩ đó thôi thúc ông lên đường và 17 năm nay, ông đã đi khắp mọi miền Tổ quốc, miệt mài tìm kiếm, ghi chép thông tin và đã thông báo đưa 1.947 hài cốt liệt sĩ về quê hương.

Sau lần tìm kiếm thành công trên, ông Tấn quyết định lên kế hoạch mới cho những chuyến tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.

Ông Tấn cũng cho biết, việc tìm kiếm chính xác tên tuổi, quê quán các liệt sĩ đã khuất trong thời đạn lửa khó như "mò kim đáy bể". Thậm chí, khi hay tin ông đi xe đạp tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, nhiều người còn bảo ông là "hâm", rồi gọi ông là “Tấn ma khô”, là người "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng".

Tuy nhiên, bằng sự kiên trì và lương tâm thấm nhuần sự kỳ vọng của hàng ngàn gia đình có con là liệt sĩ đang thất lạc. Phần nữa, ông là một chiến sĩ may mắn còn sống trở về xây dựng gia đình nên phải có một phần trách nhiệm với anh em đồng đội đã ngã xuống. Từ đó, ông Tấn đã quyết tâm đạp xe đạp ròng rã suốt 17 năm trời, băng đèo, lội suối, ngủ rừng để tìm kiếm thông tin về các liệt sĩ.

Kỷ vật gắn liền với gần 2.000 hài cốt liệt sĩ

Ông Tiêu Văn Tấn bên chiếc xe cùng ông theo suốt 17 năm  hành trình đi tìm hài cốt liệt sĩ

Suốt 17 năm làm cái nghề "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng" để đi tìm hài cốt hàng ngàn liệt sĩ, kỷ vật duy nhất gắn bó với ông suốt 17 năm qua là chiếc xe đạp Thống Nhất mang biển số IG5401 và cuốn sổ ghi chép lại ngày tháng, địa điểm, danh tính hàng ngàn hài cốt các liệt sĩ đã được ông phát hiện tại khắp các chiến trường trên mọi miền của Tổ quốc và được người thân đưa về.

Giờ đây, trong căn nhà nhỏ khoảng 30m 2 nằm ở tầng 2 khu tập thể Binh đoàn 11, chiếc xe đạp ấy vẫn được ông Tấn trau chuốt, để gọn gàng tại hành lang. Mỗi sáng thức dậy, ông lại mang ra lau chùi rồi mỗi chiều ông lại mang ra đạp đi tập thể dục xung quanh công viên, ngõ phố.

Bên chiếc xe đạp Thống nhất - kỷ vật gắn với cuộc đời, ông Tấn cho biết, suốt 17 năm qua, mỗi năm ông sắp xếp cho 3 đến 4 chuyến đi, mỗi chuyến đi mất cả tháng trời.

Đến nay, dấu chân ông đã in hằn khắp mọi nẻo đường các tỉnh trên khắp mọi miền của đất nước, nhiều nhất là 18 tỉnh thành của đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên.

Ngoài hàng trăm cuộc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ ở trong nước, ông Tấn còn lên lịch cho những cuộc hành trình tìm sang đến nước bạn Lào, Campuchia. Theo ghi chép trong cuốn sổ, người cựu binh cho biết: "Trong suốt hành trình tìm kiếm liệt sĩ, tôi đã có ba chuyến đi qua nước Lào và tìm được 250 hài cốt liệt sĩ; Campuchia tìm được 407 hài cốt, trong đó có 277 hài cốt ông mới tìm thấy trong năm 2011 tại vùng biên giới giáp ranh Campuchia”.

Đầu năm 2013, ông Tấn lại lên đường hành trình đi tìm hài cốt liệt sĩ với 40 ngày đêm tìm kiếm ròng rã, ông cũng đã tìm được 270 liệt sĩ tại các tỉnh thuộc quân khu 5, biên giới Campuchia.

Ông Tấn cho biết, để thuận lợi cho việc tìm kiếm, khi đến các cửa khẩu ông thường liên hệ với đồn biên phòng địa phương và chia sẻ tâm nguyện rồi xin qua biên giới. Khó khăn nhất là do không biết tiếng nước bạn nên ông phải rất vất vả để tìm gặp những người Việt kiều và nhờ họ giúp đỡ.

Mỗi khi nhận được thông tin, ông sưu tập lại và lên đường tìm kiếm. Sau mỗi chuyến đi, biết các liệt sĩ hiện đang ở đâu, khi về đến Hà Nội, ông lại đạp xe đi thông báo cho thân nhân liệt sĩ. Không dừng lại đó, khi gia đình thân nhân nhờ thì ông cùng họ lên đường.

Tìm thấy hàng ngàn ngôi mộ liệt sĩ nhưng ông chưa bao giờ nghĩ đến chuyện lấy công bằng tiền bạc. Với ông, tìm thấy và đưa các anh trở về quê hương là nghĩa tình đồng đội. Ông chỉ có một mong muốn duy nhất là làm sao để linh hồn các liệt sĩ được ấm áp bên gia đình bản quán.

Nay tuổi đã cao, sức khỏe đã giảm, nhưng ông Tấn vẫn tâm nguyện tiếp tục đạp xe lên đường tìm kiếm mộ liệt sĩ. Ông Tấn nói: "Những lần nằm nghỉ lại ở nghĩa trang Trường Sơn, Quảng Trị, tôi nghe từng cơn gió ùa về giống như nhịp bước của đồng đội dồn dập vào chiến trường. Trong đêm lặng lẽ, nhiều lần tôi mơ nghe tiếng của đồng đội nói muốn được về quê, về với người thân”.

"Tôi nghĩ, mình còn sống ngày nào thì tôi còn đi tìm kiếm và mang hài cốt các anh trở về với gia đình, quê hương”. Ông tâm nguyện, mà như đang nói với chính đồng đội của mình, đang yên nghỉ đâu đó, nơi chiến trường xưa.