Xuất khẩu hàng hóa còn nhiều thách thức

Theo Bộ Công Thương, quý I/2021, xuất khẩu của Việt Nam đã đạt được những kết quả khả quan nhờ những nỗ lực rất lớn của doanh nghiệp, cùng sự hỗ trợ và đồng hành của các bộ, ngành, địa phương.

Nhóm hàng thủy sản xuất khẩu trong quý I/2021 đạt 1,69 tỉ USD, tăng 3,3%

Trong tháng 3, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 28,6 tỉ USD, tăng 41,6% so với tháng 2 và tăng 19,2% so với cùng kỳ năm 2020. Do vậy, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa quý I/2021 đạt 77,34 tỉ USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước và có 11 mặt hàng đạt kim ngạch trên 1 tỉ USD, chiếm 76,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 18,3 tỉ USD, tăng 4,9%, chiếm 23,7% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 59,04 tỉ USD, tăng 28,5%, chiếm 76,3%.

Về cơ cấu nhóm hàng xuất khẩu quý I/2021, nhóm hàng công nghiệp nặng và khoáng sản đạt 43,2 tỉ USD, tăng 25,9% so với cùng kỳ năm 2020. Nhóm hàng công nghiệp nhẹ và tiểu thủ công nghiệp đạt 27,1 tỉ USD, tăng 20,6%. Nhóm hàng nông, lâm sản đạt 5,35 tỉ USD, tăng 7,9%. Nhóm hàng thủy sản đạt 1,69 tỉ USD, tăng 3,3%.

Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa trong tháng 3 đạt 28,2 tỉ USD, tăng 36,5% so với tháng 2 và tăng 27,7% so với cùng kỳ năm 2020. Tính chung quý I/2021, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa đạt 75,31 tỉ USD, tăng 26,3% so với cùng kỳ năm 2020.

Quý I/2021, Việt Nam xuất siêu 2,03 tỉ USD. Khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 6,75 tỉ USD. Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 8,78 tỉ USD.

Theo Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương Trần Thanh Hải, hiện nay Việt Nam cơ bản vẫn nhập khẩu các mặt hàng nguyên liệu để phục vụ sản xuất hàng xuất khẩu. Thời gian qua, với sự phục hồi của sản xuất, các chủng loại nguyên liệu như: đồ gỗ, nhựa, vải sợi, da giày, linh kiện điện tử, linh kiện đồ điện gia dụng... vẫn là những nhóm hàng nhập khẩu lớn nhất.

Dây chuyền sản xuất da giày xuất khẩu

Mặc dù tăng trưởng xuất khẩu của quý I/2021 đã đạt được những kết quả khả quan nhưng từng nhóm hàng cụ thể cũng có những sự khác biệt. Đơn cử, những nhóm hàng điện tử, điện gia dụng, đồ gỗ nội thất... đang được hưởng lợi do nhu cầu tăng cao ở các thị trường châu Âu và Bắc Mỹ. Tuy nhiên, những nhóm dệt may, da giày vẫn phải đối mặt với khó khăn rất lớn, đặc biệt tác động của việc đứt gãy chuỗi cung ứng. Điều này thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau, không chỉ ở nguồn cung mà còn trong hoạt động vận hành của các chuỗi logistics. Vì thế, cần xem xét kỹ và có biện pháp hỗ trợ kịp thời cho những ngành hàng chịu tác động lớn của dịch Covid-19.

Theo các chuyên gia thương mại, kể từ khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực vào tháng 8-2020, xuất khẩu hàng hóa sang EU đã dần được cải thiện và tăng 18% quý I/2021. Vì vậy, việc tận dụng những lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) sẽ là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam.

Đặc biệt, giá hàng hóa xuất khẩu cũng đang có xu hướng tăng so với cùng kỳ năm 2020 như: Gạo tăng 18,6%, bình quân 547 USD/tấn; cà phê tăng 6,8%, bình quân 1.801 USD/tấn; chè tăng 10,2%, bình quân 1.604 USD/tấn; cao su tăng 14,1%, bình quân 1.660 USD/tấn; sắn và các sản phẩm từ sắn tăng 9,3%. Đặc biệt, giá hạt tiêu tăng mạnh nhất, tăng tới 31,5%, đạt bình quân 2.879 USD/tấn...

Song trong thực tế, hoạt động xuất khẩu hàng hóa vẫn còn nhiều thách thức. Dịch Covid-19 trên phạm vi toàn cầu vẫn diễn biến phức tạp cho dù nhiều quốc gia đã đẩy mạnh triển khai chương trình tiêm vắc xin. Tại châu Âu, nhiều nền kinh tế lớn như Đức, Pháp và Italia tiếp tục phải gia hạn lệnh phong tỏa tại nhiều khu vực trước sự lây lan của dịch Covid-19 có thể khiến việc vận chuyển hàng hóa gặp khó khăn, nhiều chuỗi cung ứng bị gián đoạn, ảnh hưởng tới xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam.

Trong khi đó, chi phí đầu vào như logistics, nguyên liệu nhập khẩu tăng cao cũng ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất và xuất khẩu của các doanh nghiệp. Tình trạng thiếu container rỗng, chi phí vận chuyển tăng cao khiến nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu gặp khó khăn. Nhiều doanh nghiệp buộc phải dời kế hoạch xuất hàng cho đơn hàng cũ và chưa thể nhận đơn hàng mới vì không thể giao đúng theo hợp đồng, cản trở việc phục hồi sản xuất.

Bên cạnh đó, các thị trường xuất khẩu nông, thủy sản của Việt Nam liên tục có những thay đổi trong quy định chứng nhận an toàn thực phẩm. Điều này đã gây ra những khó khăn nhất định cho xuất khẩu nhóm hàng này của Việt Nam.

Để xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng, Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng cho biết, Bộ Công Thương đang xem xét để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành chiến lược mới về hoạt động xuất nhập khẩu trong giai đoạn sắp tới, vừa để thay thế chiến lược 10 năm qua, đồng thời cũng xác định hướng đi mới trong bối cảnh thế giới đã có rất nhiều thay đổi như hiện nay.

Ngoài ra, các hoạt động xúc tiến thương mại cũng như đẩy mạnh xuất khẩu trực tuyến cũng sẽ được các cơ quan của Bộ Công Thương đẩy mạnh và tìm hình thức phù hợp hơn nữa, hiệu quả hơn nữa để hỗ trợ cho các doanh nghiệp. Mặt khác, cần triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao năng lực thông quan, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, vận chuyển hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới, thúc đẩy giao thương, xuất khẩu hàng hóa, nhất là các mặt hàng nông, thủy sản chủ lực của Việt Nam trong thời gian tới.