Xây dựng trụ cột cho hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia

Đó là quan điểm của Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội - ông Phạm Bảo Sơn tại Diễn đàn Đổi mới sáng tạo quốc gia 2023 với chủ đề “Xây dựng trụ cột cho hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia” được tổ chức mới đây.

Ông Phạm Bảo Sơn nhấn mạnh: Chiến lược phát triển khoa học công nghệ giai đoạn 2021 - 2030 cũng khẳng định phát triển khoa học công nghệ cùng với giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước nhanh và bền vững. Khoa học công nghệ phải đóng vai trò chủ đạo để tạo được bước phát triển đột phá về lực lượng sản xuất, đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Phạm Bảo Sơn: phát triển khoa học công nghệ cùng với giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu

Để thực hiện trách nhiệm quốc gia, với vị thế là trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học, đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao, trình độ cao, hàng đầu cả nước, ngang tầm khu vực, đóng vai trò dẫn dắt, nòng cốt trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam. Đại học Quốc gia Hà Nội luôn coi hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là nền tảng và động lực cho sự phát triển của Đại học.

Tuy vậy, trong thực tiễn vẫn còn khoảng cách giữa nguồn nhân lực đào tạo và thị trường, một bộ phận giảng viên thiếu động lực đổi mới sáng tạo, liên kết giữa trường đại học và doanh nghiệp còn chưa bền vững, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của Đại học Quốc gia Hà Nội cũng như nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

Tại diễn đàn, ông Trương Ngọc Kiểm - Giám đốc Trung tâm Chuyển giao Tri thức và Hỗ trợ Khởi nghiệp (ĐHQGHN) cho biết: Diễn đàn Đổi mới sáng tạo Quốc gia được tổ chức nhằm gắn kết các nhà khoa học, các chuyên gia, các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng doanh nghiệp quan tâm đến Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trên toàn quốc.

Ông Trương Ngọc Kiểm - Giám đốc Trung tâm Chuyển giao Tri thức và Hỗ trợ Khởi nghiệp (ĐHQGHN)

Diễn đàn đổi mới sáng tạo Quốc gia được tổ chức định kỳ hàng năm nhằm cung cấp bức tranh tổng quan về tình hình thực tế ĐMST ở nước ta; phân tích các thành tựu, hạn chế, rút ra các bài học kinh nghiệm và tìm kiếm các giải pháp hiệu quả nhằm phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo tại Việt Nam; tạo không gian tăng cường kết nối giữa các thành phần của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; nâng cao nhận thức và thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo lan toả, trở thành niềm cảm hứng cho mọi người dân, biến sáng tạo trở thành tài nguyên vô hạn, đưa đất nước phát triển bền vững để đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực tăng trưởng mới, đưa Việt Nam trở thành quốc gia thịnh vượng vào năm 2045.

Các kết quả từ diễn đàn này sẽ góp phần gắn kết, nâng cao năng lực cho các cấu phần của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo để mỗi thành phần trong hệ sinh thái này tự sáng tạo ra các giá trị và liên kết với nhau chặt chẽ tạo ra các giá trị chung của toàn bộ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Tại diễn đàn nhiều chuyên gia đã thảo luận và chia sẻ những chính sách giữa viện, trường và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy những sản phẩm khoa học công nghệ sáng tạo gắn với thực tiễn xã hội cần, nhằm thúc đẩy nền kinh tế đất nước phát triển.

Theo PGS.TS Nguyễn Đắc Hưng – Khoa Kinh tế, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên, trong CMCN 4.0 hiện nay thì các doanh nghiệp khởi nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh, tạo việc làm mới, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, họ rất cần được tạo điều kiện thuận lợi hơn về cơ chế tín dụng ưu đãi để có thể đầu tư phát triển.

Thừa nhận việc đào tạo của các trường hiện chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn, TS. Hoàng Quang Phóng cho rằng đội ngũ nhân lực CNTT phải có năng lực tự học và cần được trang bị kỹ năng tiếp cận kiến thức thực hành. Việc phân luồng nguồn lao động CNTT phải được thực hiện ngay trong nhà trường để phân nhóm sinh viên thực tập, thực hành tại doanh nghiệp, tổ chức,… theo hướng chuyên sâu và tập trung. Tuy nhiên, phải nhìn thẳng vào thực tế ở Việt Nam là hiện chỉ có 17,3% doanh nghiệp được coi là hoạt động trong các lĩnh vực công nghệ cao. Tuy nhiên, CMCN 4.0 có thể đem đến nhiều cơ hội tăng trưởng nhanh chóng cho các doanh nghiệp quy mô nhỏ, thậm chí siêu nhỏ nếu có những định hướng ý tưởng tốt và khả thi.

Tọa đàm nhằm thúc đẩy những sản phẩm khoa học công nghệ sáng tạo gắn với thực tiễn xã hội cần, nhằm thúc đẩy nền kinh tế đất nước phát triển

TS. Vũ Thị Mai Oanh – chuyên gia của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TPHCM cho rằng, để không chậm chân so với các nước phát triển thì kinh tế số và các ngành công nghiệp nền tảng của CMCN 4.0 phải là lựa chọn ưu tiên. Không nên chỉ là quyết tâm chính trị mà còn phải là sự nhập cuộc của toàn xã hội để ưu tiên nguồn lực cho đổi mới sáng tạo. Càng chậm chân trong việc đưa tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống thì nguy cơ tụt hậu của Việt Nam sẽ càng lớn.

Để tăng cường vai trò của các trường đại học và cao đẳng trong hệ sinh thái khởi nghiệp, TS. Trần Thanh Xuyên và Lê Văn Trung công tác tại Trường Cao đẳng Cộng đồng Hậu Giang cho rằng, sự liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp phải được xem là điều kiện đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của cả hai phía. Các trường mạnh chính là nguồn sản xuất tri thức và công nghệ cho xã hội, cung cấp ý tưởng sáng tạo dồi dào cho các dự án khởi nghiệp, đóng góp cho sự gia tăng tài sản và năng lực trí tuệ cho doanh nghiệp. Để làm được việc đó thì chương trình đào tạo phải thường xuyên cập nhật, trong đó phải tăng cường các môn học về khởi sự kinh doanh.

Từ vai trò doanh nghiệp, ông Nguyễn Đoàn Kết, Phó Chủ tịch HĐQT, Phó TGĐ Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cho biết con đường phát triển bằng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là chìa khóa để Công ty tăng trưởng nhanh. Các quá trình hợp tác nghiên cứu và chuyển giao công nghệ với các trường đại học nhằm hiện thực hóa khát vọng "Make in Vietnam" đã tạo ra bước đột phá làm thay đổi chiến lược sản phẩm, mô hình tăng trưởng, phát triển mô hình kinh doanh mới trên nền tảng số để gia tăng giá trị, vươn tầm khu vực và thế giới.

Trong khuôn khổ diễn đàn, đã có nhiều báo cáo, tham luận, thảo luận của các tổ chức, chuyên gia đổi mới sáng tạo trong nước và quốc tế với các chủ đề chính: xây dựng thể chế và chiến lược hoàn thiện hệ thống Đổi mới sáng tạo Quốc gia; Báo cáo Đổi mới sáng tạo trong khu vực công tại Việt Nam; Báo cáo Đổi mới sáng tạo trong khu vực trường đại học; Báo cáo Đổi mới sáng tạo cấp ngành tại Việt Nam; Phát triển nguồn nhân lực đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và địa phương; Phát triển doanh nghiệp Khởi nguồn (Spin-off) trong các viện nghiên cứu, trường đại học.

Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam kết nối quốc tế

Đổi mới sáng tạo tại doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng

Xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vùng đồng bằng sông Hồng