Tư duy và hành động phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh, ngày 11/2/2020, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW “Về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” với mục tiêu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia; cung cấp đầy đủ năng lượng ổn định phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Nghị quyết cũng nhấn mạnh cần xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá để khuyến khích và thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo nhằm thay thế tối đa các nguồn năng lượng hóa thạch. Ưu tiên sử dụng năng lượng gió và mặt trời cho phát điện.

Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng phát biểu khai mạc diễn đàn

Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng cũng cho biết, nhằm thực hiện những cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP 26 về mục tiêu đưa mức phát thải ròng về “0” đến năm 2050. Việt Nam đã đưa ra nhiều giải pháp để hiện thực hóa cam kết này, trong đó kế hoạch chuyển đổi năng lượng được ưu tiên thực hiện. Trong những năm qua nhờ các cơ chế khuyến khích của Đảng và Chính phủ cùng với sự vào cuộc của các Bộ, ngành, lĩnh vực năng lượng tái tạo có những bước phát triển tích cực.

Mặc dù vậy, đến thời điểm hiện tại các chính sách liên quan như Quy hoạch điện VIII chưa được ban hành khiến các nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng tái tạo gặp không ít khó khăn, lúng túng trong việc triển khai chiến lược cũng như các bước tiếp theo. "Với quyết tâm mạnh mẽ trong việc chuyển dịch năng lượng, lộ trình phát triển năng lượng tái tạo của Việt Nam, hy vọng, các khách mời tham dự cùng chuyên gia tham dự diễn đàn sẽ cùng trao đổi nhằm tìm ra giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho các nhà đầu tư và tạo ra thị trường năng lượng tái tạo phát triển cạnh tranh, bình đẳng trong giai đoạn tiếp theo" - Phó Chủ tịch VCCI nói.

Toàn cảnh diễn đàn

Tại diễn đàn, các chuyên gia và doanh nghiệp đã cùng thảo luận về các vấn đề như cần sớm có cơ chế mới cho các dự án chuyển tiếp để huy động nguồn công suất năng lượng tái tạo đã đầu tư; đề xuất chính sách thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo bền vững; đảm bảo yếu tố thu hút đầu tư và duy trì, phát triển ổn định thị trường năng lượng tái tạo; giải pháp thu hút đầu tư, vốn ngoại để thực hiện mục tiêu phát triển năng lượng tái tạo; thị trường điện cạnh tranh góc nhìn chuyên gia (mối liên hệ nguồn điện, truyền tải, phân phối, bán lẻ và giá điện) quyền lợi của thị trường; quyền lợi của nhà đầu tư, doanh nghiệp sử dụng điện; về xã hội hóa hoạt động đầu tư hạ tầng truyền tải, phát triển lưới điện thông minh, về cơ chế phân phối điện hiệu quả…

Ông Bùi Văn Thịnh - Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và điện mặt trời Bình Thuận

Ông Bùi Văn Thịnh - Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và điện mặt trời Bình Thuận cho biết, Việt Nam vẫn luôn mời gọi đầu tư vào ngành năng lượng tái tạo trong suốt thời gian qua, kết quả, không ít “đại bàng” đã đến để làm tổ, tuy nhiên, ở lại được hay không còn phụ thuộc vào việc cải thiện môi trường đầu tư hiện tại.

Để thị trường năng lượng tái tạo được phát triển trong bối cảnh mới, ông Thịnh cho rằng, trước mắt cần phải có cơ chế chuyển tiếp cho các dự án bị trễ thời hạn cơ chế giá ưu đãi (giá FIT) năm 2020 với điện mặt trời và năm 2021với điện gió. Tiếp theo cần có cơ chế giá FIT cho điện gió ngoài khơi áp dụng đến 2030 hoặc 5.000 MW đầu tiên trước khi đấu thầu dự án để tạo đà cho nguồn năng lượng mà Việt Nam có rất nhiều tiềm năng này. Bên cạnh đó, cần đầu tư phát triển lưới điện thông minh và lưới điện liên kết khu vực, đây là điều kiện tiên quyết để tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo lên mức cao hơn hiện nay.

Ông Phan Công Tiến - Chuyên gia nghiên cứu thị trường điện và năng lượng tái tạo

Liên quan đến vấn đề về giá của các dự án điện chuyển tiếp, ông Phan Công Tiến - Chuyên gia nghiên cứu thị trường điện và năng lượng tái tạo cho rằng, từ chủ trương hiện nay đang thực hiện, chúng ta nên tách ra, không nên đánh đồng dự án chuyển tiếp mà nên tập trung vào các dự án hưởng giá FIT. Vì các dự án chuyển tiếp sẽ có dự án tương lai, nhưng cách thức triển khai với giá đưa ra như hiện nay thì các dự án tương lai sẽ không có nhà đầu tư nào tham gia được.

Bên cạnh đó, giá điện của các nhà máy điện phụ thuộc vào 2 yếu tố là chi phí đầu tư, chi phí hình thành nên giá trị tài sản của dự án đó; và là sản lượng điện phụ thuộc vào vùng miền đối với dự án năng lượng tái tạo. Vì vậy hiện nay, mấu chốt vấn đề là xác định được giá trị tài sản đã đầu tư là bao nhiêu, hay các bên liên quan có giải pháp xác định điều đó để hình thành giá điện.

Theo bà Vũ Chi Mai - Giám đốc Dự án quốc gia CASE và Trưởng hợp phần năng lượng tái tạo của Cơ quan hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam, cần tiếp tục cơ chế giá ưu đãi đối với các dự án năng lượng tái tạo không kịp hưởng cơ chế giá FIT do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid -19. Đây là yếu tố khách quan, doanh nghiệp không thể kiểm soát được.

Bà Vũ Chi Mai - Giám đốc Dự án quốc gia CASE và Trưởng hợp phần năng lượng tái tạo của Cơ quan hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam.

Bà Vũ Chi Mai cho rằng, nên đặt câu chuyện này trong bối cảnh dài hơn, trong cam kết của Việt Nam liên quan đến biến đổi khí hậu, giảm phác thải khí nhà kính và mục tiêu đạt NetZero của Việt Nam vào năm 2050. Nền kinh tế chuyển đổi từ phác thải CO2 sang kinh tế xanh đòi hỏi sự chuyển dịch rất nhiều sang năng lượng tái tạo. Một trong những yếu tố được rất nhiều nước hướng đến là huy động, tối ưu hoá sự tham gia của doanh nghiệp trong nước để tỷ lệ nội địa hoá đạt được ở mức cao nhất, giảm chi phí đầu tư cũng như tạo chuỗi giá trị cho nền kinh tế được thụ hưởng từ đấy. Đó cũng chính là tạo giá trị cạnh tranh, ưu tiên các nhà đầu tư trong nước có vị thế trong mảng năng lượng tái tạo được Việt Nam thực hiện.

Bà Vũ Chi Mai cũng nhận thấy những khó khăn sau giai đoạn năng lượng tái tạo phát triển nhanh. Đó là khả năng hấp thụ chưa hết sản lượng điện từ năng lượng tái tạo do hạn chế lưới. Để giải quyết vấn đề này, cần thúc đẩy và khuyến khích nhà đầu tư trong nước vào truyền tải, về nguyên tắc đã có, vấn đề còn lại là thực hiện và triển khai cần vai trò của các cơ quan quản lý Nhà nước.

Đặc biệt, theo các chuyên gia, trong bối cảnh thực hiện chiến lược cắt giảm phát thải carbon, huy động nguồn lực, đổi mới công nghệ để chuyển dịch năng lượng, Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý để thu hút đầu tư, phát triển bền vững thị trường điện năng lượng tái tạo; cần phải thúc đẩy mạnh mẽ các giải pháp phát triển năng lượng sạch, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và các giải pháp công nghệ đột phá trong tương lai nhằm bảo đảm an ninh năng lượng.

N.H

Năng lượng tái tạo: Cuộc chơi chỉ dành cho nhà đầu tư có năng lực

IEA: Năng lượng tái tạo là nguồn cung cấp điện lớn nhất toàn cầu vào đầu năm 2025

“Pin năng lượng mặt trời sống” mở đường cho công nghệ năng lượng bền vững

Tăng cường giải tỏa nguồn năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận

Năng lượng tái tạo chiếm 46,9% năng lượng sử dụng ở Đức trong năm 2022