Oscar - quá tầm phim Việt?

“Cõng” cả Oscar

Đạo diễn Lương Đình Dũng nhận giải thưởng tại LHP Quốc tế Arizona lần thứ 26

“Cha cõng con” là bộ phim đầu tay của đạo diễn Lương Đình Dũng, được anh ấp ủ trong 10 năm. Dù bộ phim không có ngôi sao, thậm chí chỉ có duy nhất NSUT Trần Hạnh là diễn viên có tên tuổi, còn lại đều là “tay ngang” với điện ảnh, nhưng bộ phim đã chạm đến cảm xúc của khán giả và đem đến cho người xem ý nghĩa nhân văn về tình phụ tử, về cuộc sống.

Sau khi được công chiếu, bộ phim đã nhận được rất nhiều giải thưởng của các liên hoan phim (LHP) danh giá trên thế giới. Mặc dù gây tiếng vang lớn tại nhiều “đấu trường điện ảnh”, song ở Việt Nam, “Cha cõng con” không nhận được nhiều sự quan tâm từ phía khán giả nhà. Bằng chứng là bộ phim thường xuyên bị các rạp xếp vào khung giờ vắng khách và chỉ “trụ rạp” trong thời gian ngắn. Đạo diễn Lương Đình Dũng chia sẻ: “Một số rạp người ta đưa phim vào khung giờ, 9 giờ sáng, 13 giờ, 16 giờ hay là 23 giờ. Đây là những giờ mọi người đang đi làm, các cháu đang đi học. Đấy là những giờ ế khách. Họ làm lấy lệ. Mình buồn, nhưng có phải rạp của mình đâu. Chịu thôi”.

Thậm chí, tại giải thưởng Cánh Diều 2016, “Cha cõng con” hoàn toàn trắng tay do không nhận được đánh giá cao từ giới chuyên môn trong nước và chỉ được nhận được bằng khen ở hạng mục Phim điện ảnh xuất sắc - tương đương với việc xác nhận bộ phim có tham gia Giải thưởng Cánh Diều. Thế nhưng ngay tại lễ trao giải, đạo diễn Lương Đình Dũng đã trả lại bằng khen này cho Ban tổ chức. Điều này vô hình trung khiến khán giả băn khoăn đặt câu hỏi, liệu thẩm mỹ điện ảnh của Việt Nam có đang “chênh” với các LHP quốc tế, dù đó cũng không phải các LHP danh giá nhất?

Tuy nhiên, với việc lựa chọn “Cha cõng con” tham dự Oscar 2018 thay cho 2 bộ phim “đình đám” tại giải Cánh Diều là “Sút” (đạo diễn Việt Max) và “Đảo của dân ngụ cư” (đạo diễn Hồng Ánh) đang thể hiện sự lựa chọn theo quan điểm quốc tế của hội đồng bình chọn. Có thể nói, so với các đối thủ khác, “Cha cõng con” có nhiều lợi thế hơn khi đại diện điện ảnh Việt tranh giải tại Oscar 2018 khi thỏa mãn đầy đủ yêu cầu của Oscar về 7 ngày công chiếu thương mại liên tiếp, đúng quy trình tuyển chọn mà Viện Hàn lâm Khoa học và nghệ thuật điện ảnh Hoa Kỳ (AMPAS) đề xuất và bộ phim cũng thuộc dòng phim hàn lâm nghệ thuật, dạng phim ưa thích của giải Oscar.

Quá tầm phim Việt

Trước “Cha cõng con”, điện ảnh Việt cũng từng đại diện tham gia tranh giải ở hạng mục “Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất” như “Chuyện của Pao” (2007), “Áo lụa Hà Đông” (2008), “Đừng đốt” (2010), “Khát vọng Thăng Long” (2012), “Mùi cỏ cháy” (2013), “Trúng số” (2015) và “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” (2016). Dù các bộ phim này đều được chuyên gia điện ảnh trong nước đánh giá rất cao theo kiểu con hát mẹ khen, nhưng đều “trắng tay” tại Oscar, thậm chí bị loại ngay từ… “vòng gửi xe”.

Một cảnh trong phim “Cha cõng con” - đạo diễn Lương Đình Dũng

Có thể “điểm mặt” các đối thủ của “Cha cõng con” tại Oscar 2018 như “In the Fade” (điện ảnh Đức) từng đoạt giải nữ diễn viên xuất sắc tại LHP Cannes, “BPM:120 Beats Per Minute” (điện ảnh Pháp), đoạt 4 giải tại LHP Cannes, “A Taxi Driver” (điện ảnh Hàn Quốc), 8 triệu lượt bán vé chỉ sau một tháng ra rạp hay “First they killed my father” (điện ảnh Campuchia), sản phẩm điện ảnh của Angelina Jolie.

Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh khẳng định: “Đây là giải thưởng quá tầm với của điện ảnh Việt. Oscar là giải của người Mỹ, họ tổ chức tới 50-60 hạng mục mà chỉ chừa cho toàn thể 159 nền điện ảnh trên thế giới một hạng mục Phim nước ngoài xuất sắc nhất”. Việc lách qua khe cửa này, với cả trăm ứng viên khác là điều vô cùng khó khăn.

Thế nhưng, không thể phủ nhận rằng, phim Việt đã từng “chạm ngõ Oscar” với các tác phẩm như “Mùa đu đủ xanh” (đạo diễn Trần Anh Hùng) tham dự Oscar 1994 hay “Phù thủy chiến tranh” (đạo diễn Kim Nguyễn) dự Oscar 2013. Chính vì thế, nhiều đạo diễn vẫn tin vào việc Oscar không phải quá tầm với Việt Nam.

Điều cần làm là chúng ta cần phải có sự đầu tư đúng mức hơn đối với những bộ phim nghệ thuật, những sản phẩm tạo được dấu ấn và được ghi nhận tại các đấu trường điện ảnh quốc tế. Bởi trên thực tế, điện ảnh đang đầu tư quá nhiều cho các dự án phim hài nhảm, hành động hay tâm lý tình cảm chỉ với mục đích “chống lỗ”. Và nếu chúng ta tiếp tục giữ tư duy điện ảnh như vậy, thì Oscar vẫn chỉ là giấc mơ xa vời và điện ảnh Việt mãi là “kẻ đứng ngoài” giải thưởng danh giá ấy.