Đồng Lộc chiều tháng 7

Ngã ba Đồng Lộc trở thành điểm du lịch về nguồn, địa chỉ đỏ cho lòng yêu nước của nhiều người dân và các lực lượng vũ trang

Chiều Đồng Lộc một ngày tháng 7, dòng người ghé vào Di tích lịch sử quốc gia Ngã ba Đồng Lộc rất đông. Mảnh đất này từng một thời là “chảo lửa, túi bom”, hôm nay lại đón muôn triệu bước chân từ khắp bốn phương trời.

Tiếng nữ hướng dẫn viên với chất giọng Hà Tĩnh thật ngọt, thật ấm mà đầy da diết với những người đứng lặng trong phòng truyền thống, nơi đặt di ảnh 10 nữ anh hùng đã nằm lại Ngã ba Đồng Lộc: “...Khoảng 17 giờ ngày 24-7-1968, trận bom thứ 15 dội xuống Đồng Lộc, một quả bom rơi trúng cửa hầm nơi các cô thanh niên xung phong (TNXP) trú ẩn. Tiếng bom ngớt. 5 phút, rồi 10 phút trôi qua không thấy các cô gái lao ra san lấp hố bom như mọi khi... Họ mãi mãi nằm lại trong lòng đất mẹ khi tuổi đời còn rất trẻ, chưa ai trong số họ lập gia đình...”. Thi thoảng, tiếng nức nở vọng lên từ một ai đó, tiếng sụt sùi rất khẽ, tiếng thở cũng rất khẽ như nén lại tất cả trong lòng. Cả không gian im phăng phắc, chỉ có tiếng nữ hướng dẫn viên thoảng nhẹ như đưa lòng người về lại thời hoa lửa chiến tranh, nơi những người nữ TNXP đã hiến dâng cả tuổi thanh xuân của mình cho Tổ quốc.

Từng đoàn người vào viếng anh linh 10 nữ TNXP tại Ngã ba Đồng Lộc

Ngã ba này, nơi tuyến đường huyết mạch 15 đã trở thành điểm diễn ra cuộc đọ sức quyết liệt giữa ý chí, tinh thần thép của các lực lượng bảo đảm giao thông trên tuyến với bom đạn của kẻ thù. Với những người đã ở đây, khẩu hiệu “Máu có thể chảy, tim có thể ngừng, nhưng mạch máu giao thông không bao giờ tắc” đã thắp lửa cho lời thề quyết tử, cho hành động dũng cảm của những TNXP và biết bao lực lượng làm nhiệm vụ ở Ngã ba Đồng Lộc. Ngã ba này, nơi nhiều người đã mãi mãi nằm xuống để làm nên huyền thoại Đồng Lộc bất tử. Câu chuyện về sự hy sinh của 10 nữ TNXP cùng anh linh của các chiến sĩ ngã xuống nơi đây đã làm nên biểu tượng về một Đồng Lộc linh thiêng và hào hùng.

Người nữ hướng dẫn viên với chất giọng Hà Tĩnh thuyết minh lại sự dũng cảm của 10 nữ anh hùng đã nằm lại nơi Ngã ba Đồng Lộc này

Trong nhà bảo tàng tại Đồng Lộc vẫn còn lưu giữ những hiện vật dùng hằng ngày, công cụ làm việc và chiến đấu của hàng nghìn chiến sĩ ở đây. Những vật dụng rất thô sơ, giản đơn như quần áo, lược, mũ, dép, chén, muỗng, đũa, nón, chảo, cuốc, xẻng, bình nước, xe đạp... Thật xúc động khi nhìn những hiện vật để lại của 10 cô gái TNXP từ chiếc xoong kho cá đến chiếc áo của chị Nguyễn Thị Xuân, bình đựng nước của chị Võ Thị Hà, sổ đoàn viên cùng chiếc vali của chị Trần Thị Hường... Mỗi kỷ vật là một câu chuyện xúc động gắn liền với cuộc đời các chị. Trong những kỷ vật được lưu giữ tại Ngã ba Đồng Lộc, có kỷ vật được tìm thấy ngay tại hố bom nơi các chị nằm lại, nhưng cũng có những kỷ vật được gia đình cất giữ nhiều năm trước khi giao lại cho bảo tàng.

Nhiều người trẻ tuổi khi đến nơi này đều rất xúc động trước sự hy sinh và những khó khăn mà những TNXP năm xưa đã sống và chiến đấu

Dưới những hố bom chi chít như còn hằn nhiều thương tích vào đất mẹ Việt Nam, nhũng chùm hoa nhỏ đã mọc lên. Trong sự yên bình ở Đồng Lộc hôm nay vẫn còn phảng phất tiếng ầm ào bom đạn một thời hoa lửa chiến tranh. Giọng nữ hướng dẫn viên thuyết minh văng vẳng: “Các chị đã đi vào lịch sử như một dấu ấn hào hùng, tinh thần quả cảm, chính nghĩa anh hùng cách mạng. Cuộc đời của các chị đã trở thành điển tích, huyền thoại khi cả sự sống và cái chết đều mang vẻ bi tráng của một thiên anh hùng ca bất tử”. Và, bên những ngôi mộ là cây bồ kết cùng bài thơ “Lời thỉnh cầu ở Nghĩa trang Đồng Lộc” của nhà thơ Vương Trọng với những câu thơ “Ngày bom vùi tóc tai bết đất/ Nằm xuống mộ rồi mái đầu chưa gội được/ Thỉnh cầu đất cằn cỗi nghĩa trang/ Cho mọc dậy vài cây bồ kết/ Hương chia đều trong hư ảo khói nhang”... Những câu thơ ấy cứ day dứt tâm khảm từng người đến đây.

Đồng Lộc bây giờ đã thay đổi rất nhiều. Vùng núi rừng hoang vu xưa kia đã bật lên sức sống mới. Một phần chiến trường năm xưa giờ là nơi yên nghỉ, thờ phụng các anh hùng liệt sĩ, các TNXP. Khu di tích lịch sử quốc gia Ngã ba Đồng Lộc đã nhận được rất nhiều sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cùng các tổ chức, cá nhân trong việc đầu tư, tôn tạo các hạng mục, để địa danh Đồng Lộc trở thành một điểm du lịch tâm linh, một điểm du lịch về nguồn thu hút rất đông người đến mỗi tuần.

Những đứa trẻ cười giòn tan khi chơi trên xác những quả bom năm nào

Ngã ba Đồng Lộc giờ đây chiến tranh đã lùi xa, cuộc sống đã hồi sinh trên tọa độ chết năm xưa, không gian thoáng đãng, không khí mát mẻ, xung quanh bao phủ cây xanh, hàng nghìn hố bom được san lấp tạo cảnh quan. Bên cạnh khu mộ của 10 nữ anh hùng, còn có nhà bia tưởng niệm TNXP toàn quốc, nhà trưng bày truyền thống, tượng đài 10 cô gái TNXP, tượng đài chiến thắng... Cả khu di tích ngày lại ngày luôn đón từng đoàn người nối tiếp tới thắp hương, thăm viếng. Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở thành một điểm hành hương tâm linh, một không gian tưởng niệm linh thiêng và bình yên của ngày mới.

Chiều Đồng Lộc tháng 7 thoang thoảng khói hương, những đoàn người lặng lẽ, bịn rịn ra về. Trong tiếng chuông chiều vang vọng, Đồng Lộc thật tĩnh lặng, bình yên. Bom đạn đã không còn đổ xuống mảnh đất này hơn nửa thế kỷ qua, sức sống đã trở lại, những sự hồi sinh đã bắt đầu, để viết nên một trang sử mới cho vùng đất ngã ba bất tử năm nào. Có lẽ, anh linh những người nằm lại ở Ngã ba Đồng Lộc chẳng còn gì viên mãn hơn thế nữa.

Tiêu Dao