Doanh nghiệp thủy sản và mối lo đáo hạn ngân hàng

Từ tháng 11/2011 đến nay, xuất khẩu thủy sản lâm vào tình thế vô cùng khó khăn.

Năm 2012, theo dự báo của nhiều chuyên gia, ngành cá tra có nguy cơ không tồn tại hơn 120 doanh nghiệp xuất khẩu nữa, con số trụ lại sẽ rất thấp vì nhiều doanh nghiệp bị đổ vỡ, phá sản.

Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản không còn hanh thông như thời điểm giữa năm trở về trước. Từ tháng 11/2011 đến nay, xuất khẩu thủy sản lâm vào tình thế vô cùng khó khăn.

Năm nay, việc nhập hàng của các doanh nghiệp châu Âu diễn ra không như thông lệ. Mùa nhập khẩu thuỷ sản phục vụ lễ Noel, Tết Dương lịch đã kết thúc, tháng 12 là giai đoạn nhập hàng chuẩn bị tiêu dùng các tháng đầu năm sau. Tuy nhiên do khủng hoảng kinh tế châu Âu nên các nhà nhập khẩu đang xem xét diễn biến thị trường rồi mới quyết định. Thời điểm này hoạt động giao thương hầu như bị ngưng trệ, hầu hết nhà nhập khẩu bị ảnh hưởng về dòng vốn, các ngân hàng thắt chặt tín dụng, nhiều doanh nghiệp lớn bị hạ thấp định mức vay nên không đủ tiền để trả nợ cho những lô hàng thủy sản đã nhập từ Việt Nam.

Ông Trần Văn Lĩnh – Giám đốc công ty thuỷ sản Thuận Phước (Đà Nẵng) cho biết, các khách hàng lớn châu Âu đã thông báo với Thuận Phước rằng họ không còn nhận được các khoản vay, bảo trợ thanh toán từ ngân hàng. Còn nhà nhập khẩu nhỏ thì hầu như mất khả năng giao dịch. Hầu hết đều thông báo họ đang gặp khó khăn về dòng tiền.

Các chuyên gia khuyến cáo, giai đoạn này có quá nhiều rủi ro khi bán hàng sang châu Âu. Phương thức mua bán bây giờ đòi hỏi phải lấy tiền ngay, doanh nghiệp cần thận trọng lựa chọn khách hàng.

Với tình thế trên, các doanh nghiệp thuỷ sản nước ta không mong nhận được những đơn hàng mới, vì phải đang tất bật lo thu hồi công nợ. Các doanh nghiệp xuất khẩu phải tính toán, sàng lọc khách hàng, lo nghĩ phương thức ràng buộc hợp đồng, buộc khách hàng sớm trả nợ để tránh nguy cơ bị mất trắng.

Ông Trương Đình Hòe – Tổng thư ký VASEP cho biết, trước đây các doanh nghiệp thường cho khách hàng thanh toán từ 30-45 ngày sau khi xuất hàng, thậm chí nhiều hợp đồng doanh nghiệp xuất khẩu chỉ thu tiền khi khách hàng đã bán hết. Thế nhưng hiện nay, đa số các doanh nghiệp chế biến thủy sản đã thắt chặt điều kiện khi ký kết hợp đồng. Hầu hết các hợp đồng ký mới đều yêu cầu đối tác phải đặt cọc trước 20-30% giá trị lô hàng, hàng cập cảng thì nhà nhập khẩu phải chuyển tiền ngay. Nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản tiến hành phân chia khách hàng ra thành nhiều nhóm A, B, C… để đánh giá năng lực trả nợ, mức độ rủi ro khi giao hàng cho họ.

Ông Dương Ngọc Minh – Phó chủ tịch VASEP băn khoăn, một số ít doanh nghiệp còn vốn tự có hoặc trong diện được ngân hàng giải ngân thì tiếp tục thu mua cá để sản xuất. Doanh nghiệp nào không còn khả năng thì buộc phải cắt giảm tối đa công suất, thậm chí ngưng hoạt động vì lúc này người nuôi không bán cá chịu. Tháng 12 là thời điểm nhạy cảm nhất trong năm đối với rất nhiều doanh nghiệp kinh doanh thuỷ sản. Họ sẽ phải chạy vạy, có khi phải chấp nhận chịu lỗ, bán giá thấp để thu tiền về đáo hạn ngân hàng. Điều này thể hiện rất rõ trong khoảng hai tuần trở lại đây khi cá tra, tôm xuất khẩu giảm giá nhanh. Ảnh hưởng thị trường nhập khẩu đang tác động khá mạnh đến giá mua nguyên liệu trong nước. Nhiều khả năng giá cá nguyên liệu sẽ còn tiếp tục rớt trong thời gian tới.

Hiện giá cá tra đã giảm bình quân 4.000 đồng/kg so với thời điểm cuối tháng 11/2011. Tại các tỉnh Đồng Tháp, Vĩnh Long, Tiền Giang… giá cá nguyên liệu liên tục sụt giảm chỉ còn dao động quanh mức 25.000-25.500 đồng/kg đối với cá đạt tiêu chuẩn xuất khẩu và 23.500-24.000 đồng/kg đối với cá thịt vàng. Đặc biệt với cá tra có chất lượng thịt xấu chỉ còn 21.000 – 22.000 đồng/kg nhưng mức tiêu thụ cũng rất yếu. Theo tính toán thì giá nguyên liệu như vậy vẫn còn cao so với mức giá cá philê mà khách hàng trả. Hiện nhiều doanh nghiệp cá tra chấp nhận hạ giá xuất khẩu từ mức 3,2-3,3 USD xuống còn 2,8-2,9 USD/kg philê nhưng ít có giao dịch thành công, vì khách hàng còn trả giá thấp hơn nữa.

Nhiều chuyên gia cho rằng thị trường châu Âu khó có khả năng hồi phục trước quý 1 năm sau. Đồng euro tiếp tục mất giá nhanh trong vài tuần gần đây gây ra tâm lý hoang mang nên các nhà nhập khẩu phải hạ giá để nhanh thu hồi vốn, càng khiến mặt bằng giá thuỷ sản trong khối này hạ thêm nữa.

Theo nhiều chuyên gia, sau tháng 12 này, chắc chắn sẽ xảy ra nhiều vụ đổ vỡ, phá sản, năm 2012 ngành cá tra có nguy cơ không còn hơn 120 doanh nghiệp xuất khẩu nữa, con số tồn tại dự báo sẽ rất thấp.

Minh An