Bảo hộ sở hữu trí tuệ hiệu quả trong bối cảnh hội nhập kinh tế và chuyển đổi số ở Việt Nam

Đó là chia sẻ của Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Trần Thị Hồng Minh tại hội thảo công bố báo cáo “Cải cách kinh tế nhằm bảo hộ sở hữu trí tuệ hiệu quả trong bối cảnh hội nhập kinh tế và chuyển đổi số ở Việt Nam” ngày 24/3.

Báo cáo được thực hiện nhằm nghiên cứu, cập nhật những quy định về bảo hộ sở hữu trí tuệ ở Việt Nam; rà soát, phân tích các nội dung cam kết trực tiếp về sở hữu trí tuệ trong một số điều ước quốc tế của Việt Nam, mà trọng tâm là các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới; phân tích yêu cầu hoàn thiện quy định về bảo hộ sở hữu trí tuệ ở Việt Nam nhằm hỗ trợ chuyển đổi số; phân tích một số thách thức đối với yêu cầu sửa đổi các quy định về bảo hộ sở hữu trí tuệ phù hợp với các cam kết quốc tế và kiến nghị một số định hướng đổi mới kinh tế nhằm tăng cường bảo hộ sở hữu trí tuệ gắn với bối cảnh hội nhập kinh tế và chuyển đổi số ở Việt Nam.

Toàn cảnh buổi hội thảo

Theo Viện trưởng CIEM Trần Thị Hồng Minh, Việt Nam đang tìm kiếm mô hình tăng trưởng mới cho nền kinh tế, một định hướng quan trọng là phát huy đổi mới sáng tạo, tăng cường ứng dụng khoa học và công nghệ để tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế và tăng năng suất lao động. Định hướng này đòi hỏi phải có những nỗ lực nhằm tăng cường ý thức và hiệu lực bảo vệ sở hữu trí tuệ của cả các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp và người dân.

Mặt khác, các hiệp định thương mại tự do quan trọng như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) đều có những nội dung quan trọng về bảo hộ sở hữu trí tuệ. Trước yêu cầu ấy, Việt Nam cần nhiều nỗ lực hoàn thiện khung chính sách, pháp luật về sở hữu trí tuệ.

TS Trần Hồng Minh, Viện trưởng CIEM phát biểu tại hội thảo

Viện trưởng CIEM Trần Thị Hồng Minh cho rằng hướng tới nền kinh tế số cũng đòi hỏi Nhà nước phải có các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt đối với các sản phẩm hàng hóa được mua bán qua kênh thương mại điện tử, các sản phẩm kỹ thuật số khi mà chúng dễ bị sao chép và phát tán trên internet. Hơn nữa, các quy định về sở hữu trí tuệ được cải thiện sẽ thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ của Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 (như AI, blockchain, dữ liệu lớn...).

CIEM đã rà soát các quy định về sở hữu trí tuệ trong các cam kết quốc tế và văn bản pháp luật của Việt Nam và cho hay khối doanh nghiệp, các trường đại học và viện nghiên cứu chưa có sự quan tâm đúng mức về vấn đề này. Trên thực tế, các tranh chấp phát sinh đối với quyền sở hữu trí tuệ được xử lý thông qua xử phạt hành chính và tập trung chủ yếu ở hàng nhái, hàng giả về nhãn hiệu hoặc vi phạm kiểu dáng công nghiệp. Điều đáng nói, số tiền xử phạt hành chính tương đối thấp và chưa thực sự đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm luật sở hữu trí tuệ.

Ảnh minh họa

Trình bày kết quả nghiên cứu “Cải cách kinh tế nhằm bảo hộ sở hữu trí tuệ hiệu quả trong bối cảnh hội nhập kinh tế và chuyển đổi số ở Việt Nam”, Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp CIEM Nguyễn Anh Dương cho biết, mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm các nước dẫn đầu ASEAN về trình độ sáng tạo, bảo hộ và khai thác quyền sở hữu trí tuệ; tài sản trí tuệ mới của cá nhân, tổ chức Việt Nam gia tăng cả về số lượng và chất lượng, cải thiện vượt bậc các chỉ số về sở hữu trí tuệ của Việt Nam trong Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu; hiệu quả sử dụng quyền sở hữu trí tuệ được nâng cao và gia tăng đáng kể số lượng sản phẩm có hàm lượng sở hữu trí tuệ cao.

Để cải thiện chất lượng của hệ thống sở hữu trí tuệ tại Việt Nam, ông Nguyễn Anh Dương kiến nghị, Việt Nam cần thu hẹp các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử lý bằng biện pháp hành chính; giải quyết xung đột giữa nhãn hiệu với quyền tác giả và các đối tượng quyền sở hữu công nghiệp khác có trước; cần nâng cao năng lực và ý thức bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân (đặc biệt là ở nước ngoài); vận dụng cơ chế giải quyết tranh chấp trực tuyến trong việc xử lý dân sự các tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ để giảm chi phí cho doanh nghiệp và cá nhân; cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong quản lý sở hữu trí tuệ.

Tại hội thảo, các chuyên gia cũng trao đổi những nội dung, quy định, chính sách, định hướng cụ thể giúp xác định cho việc sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ nhằm bảo đảm phù hợp với thông lệ, cam kết quốc tế và hỗ trợ quá trình chuyển đổi số của Việt Nam.

Phú Văn

Thương mại của khu vực châu Á và Thái Bình Dương tăng mạnh

Việt Nam đề xuất các ưu tiên trong trụ cột kinh tế của ASEAN trong năm 2020

Nâng cao chất lượng hội nhập kinh tế quốc tế

Tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức