Vì sao đầu tư công lại là “cú hích” cho nền kinh tế?

Đầu tư công sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Chính phủ giảm hơn 21.300 tỷ đồng vốn của các dự án đầu tư trung hạn

Hà Nội quyết tâm không cắt giảm đầu tư công

Trong bối cảnh tăng trưởng GDP quý 1/2020 chỉ đạt 3,82% so với cùng kỳ, là mức tăng trưởng quý 1 thấp nhất trong 11 năm qua do tác động của dịch Covid-19 tác động tới tất các lĩnh vực kinh tế, Chính phủ đã đẩy mạnh giải ngân đầu tư công nhằm “kích thích” nền kinh tế thông qua các dự án cải thiện cơ sở hạ tầng đặc biệt là vào dự án cao tốc Bắc - Nam, dự án cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ.

Việc tập trung vào các dự án đầu tư công này theo VNDIRECT sẽ tạo ra cho các ngành xây dựng liên quan đến các dự án này “cú hích” mạnh mẽ, thúc đẩy kinh doanh, sản xuất.

Cụ thể như chuyên gia VNDIRECT tính toán, để đáp ứng vật liệu xây dựng của các dự án trên, ước tính chi phí cho nhựa đường, thép xây dựng và xi măng sẽ cần lần lượt 22.300 tỷ đồng, 19.100 tỷ đồng và 9.500 tỷ đồng. Riêng đá, nhu cầu sẽ chiếm khoảng 30-35% công suất khai thác được cấp phép của các doanh nghiệp khai thác trong khu vực. Như vậy ngành vật liệu xây dựng sẽ hưởng lợi chính từ chủ đề đầu tư công.

Dự án cao tốc Bắc - Nam

VNDIRECT phân tích, về đá xây dựng do đặc thù của ngành, chi phí vận chuyển thường chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành đá xây dựng. Tùy thuộc vào khoảng cách và loại hình vận chuyển, giá đá được giao tại công trình có thể cao gấp đôi so với giá giao tại mỏ.

Bộ Xây dựng đã đề nghị 13 tỉnh có cao tốc Bắc-Nam đi qua tạo điều kiện cho các nhà đầu tư, các nhà thầu thi công trong việc khai thác mỏ vật liệu phục vụ thi công các dự án này, qua đó giảm thời gian xây dựng và chi phí vận chuyển.

VNDIRECT tin rằng các mỏ đá của các công ty niêm yết nằm gần dự án sẽ được ưu tiên huy động do lợi thế về thời gian vận chuyển cũng như quy mô và chất lượng sản phẩm.

Bốn cụm mỏ đá (bao gồm: Solku, Thiện Tân, Thạch Phú and Tân Cang) tại Đồng Nai đang sở hữu những vị trí thuận lợi để cung cấp đá xây dựng cho dự án cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, một trong những dự án được ưu tiên triển khai trong số 11 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam.

Thêm vào đó, dự án cao tốc Mỹ Thuận-Cần Thơ cũng sẽ cần huy động đá xây dựng từ các mỏ thuộc khu vực Đông Nam Bộ, do trữ lượng đá không đáng kể của Đồng bằng sông Cửu Long. Đặc biệt, nền đất yếu của khu vực đồng bằng sẽ khiến dự án cao tốc này cần nhiều đá xây dựng hơn các dự án khác.

Nhựa đường là một trong những ngành lạc quan nếu cung cấp cho các dự án đầu tư công

Theo ước tính của chuyên gia VNDIRECT, hai dự án cao tốc trên sẽ cần khoảng 6-7 triệu tấn đá xây dựng, tương đương 30-35% công suất khai thác được cấp phép của các công ty niêm yết.

Hai mỏ đá ở phía Bắc của Công ty cổ phần Khoáng sản và Xây dựng Bình Dương

(KSB) tại Bãi Giang và Gò Trường cũng nằm tại các vị trí thuận lợi để cung cấp đá cho các dự án cao tốc tại Nghệ An và Thanh Hóa.

VNDIRECT tin rằng KSB và DHA (doanh nghiệp khai thác mỏ đá) là hai cái tên sáng giá trong ngành đá xây dựng, nhờ sở hữu nhiều mỏ đá ở vị trí tốt, công suất khai thác lớn và thời hạn khai thác dài. KSB cũng đang được kỳ vọng sẽ thực hiện M&A với CTCP Xây dựng và Sản xuất Vật liệu xây dựng Biên Hòa (UpCom: VLB), dự kiến trong quý 2/2020, qua đó đưa công ty trở thành nhà khai thác đá xây dựng lớn nhất Việt Nam, với tổng công suất lên tới 8,8 triệu tấn/năm.

Trong khi đó, DHA là một trong những nhà khai thác có tỷ suất sinh lời cao nhất trong ngành, công ty đã duy trì mức tăng trưởng lợi nhuận dương trong nhiều năm trở lại đây, không có nợ vay và duy trì trả cổ tức tiền mặt đều đặn.

Về nhựa đường, VNDIRECT cũng tin rằng kết quả kinh doanh sẽ tích cực trong thời gian tới bởi các công ty ngành nhựa đường sẽ được hưởng lợi lớn từ việc Chính phủ đẩy nhanh giải ngân tại các dự án cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, giá dầu thấp trong năm 2020 sẽ đem lại tỷ suất lợi nhuận cao hơn cho các doanh nghiệp trong ngành.

Nhà đầu tư có thể chú ý tới PLC, một công ty con của tập đoàn Petrolimex (HOSE: PLX). PLC là công ty nhựa đường duy nhất niêm yết và hiện chiếm khoảng 30% thị phần nội địa.

Doanh thu nhựa đường của PLC đạt mức cao trong giai đoạn 2014-15, thời điểm giải ngân vốn đầu tư công cho đầu tư cơ sở hạ tầng mạnh mẽ. Khi chi tiêu cho cơ sở hạ tầng quay trở lại mức thấp trong giai đoạn 2016-19, doanh thu mảng nhựa đường của PLC cũng lập tức suy giảm khoảng 50% so với giai đoạn 2014-15.

Tương tự, ngành thép xây dựng cũng được VNDIRECT dự đoán tương lai cũng thoát khỏi màu ảm đạm như các ngành xây dựng trên bởi cung cấp nguồn vật liệu cho các dự án đầu tư công.

VNDIRECT phân tích, ngành thép xây dựng Việt Nam hiện đang phải đối mặt với tình trạng dư cung, trong khi sản lượng toàn ngành tại thời điểm cuối năm 2019 mới chỉ đạt 80% công suất thiết kế.

Hầu hết các nguyên liệu đầu vào cho ngành thép xây dựng (quặng sắt, than cốc và thép phế liệu) đều được nhập khẩu. Do đó, trong trường hợp những quốc gia xuất khẩu các sản phẩm này tiếp tục có diễn biến Covid 19 phức tạp, các công ty trong ngành sẽ phải đối mặt với rủi ro nguồn cung đầu vào không ổn định. Dù rủi ro này không quá lớn.

Hiện có rất nhiều quốc gia có thể cung cấp các nguyên liệu thô của thép, do đó nhà sản xuất Việt Nam có thể chuyển hướng nhập khẩu sang quốc gia không đóng cửa. Bên cạnh đó, các công ty nội địa cũng thường xuyên có kế hoạch dự phòng và tích trữ tồn kho nguyên vật liệu khoảng 3-6 tháng, đảm bảo hoạt động sản xuất không gặp ảnh hưởng.

VNDIRECT ước tính nhu cầu tăng thêm từ 11 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam tương đương với khoảng 6,2% nhu cầu thép xây dựng hiện tại. Qua đó sẽ giảm phần nào áp lực cạnh tranh trong ngành, đặc biệt trong bối cảnh công suất toàn ngành dự kiến sẽ tăng khoảng 15% trong năm nay.

Chuyên gia VNDIRECT đánh giá cao Công ty CP Thép Hòa Phát (HPG) trong ngành lĩnh vực sản xuất thép. Khu liên hợp thép Dung Quất sẽ là chìa khóa giúp HPG thay đổi “cuộc chơi” của toàn bộ ngành thép trong nước. Khi thành phần của Dung Quất giai đoạn 1 đi vào hoạt động, HPG sẽ rút ngắn được thời gian vận chuyển thép xuống miền Nam xuống chỉ còn 3 ngày, so với mức 7 ngày trước đây. Cùng với chiến lược cạnh tranh về giá, VNDIRECT cho rằng HPG sẽ hiện thực hóa được mục tiêu giành khoảng 35-40% thị phần tại khu vực phía Nam (so với mức 13,8% của năm 2019).

Cũng khả quan không kém , ngành xi măng sẽ bớt khó khăn khi phân phối nguyên liệu này cho dự án cao tốc.

Cung cấp cho các dự án đầu tư công, ngành xi măng sẽ có được cú hích tăng trưởng

Sau giai đoạn mở rộng công suất liên tục, ngành xi măng bắt đầu phải đối mặt với tình trạnh dư cung từ năm 2009, cạnh tranh trong ngành ngày một gay gắt. Năm 2018, Việt Nam chính thức trở thành nhà xuất khẩu xi măng lớn nhất thế giới.

Theo Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA), sản lượng bán toàn ngành đạt 99 triệu tấn trong năm 2019, trong đó thị trường nội địa tiêu thụ gần 65 triệu tấn và 34 triệu tấn còn lại được xuất khẩu (tương đương 34% tổng sản lượng tiêu thụ).

VNDIRECT ước tính nhu cầu xi măng trong năm 2020 từ 11 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam chỉ tương đương khoảng 2,6% tiêu thụ xi măng hiện tại. Các dự án khác nằm trong kế hoạch giải ngân đầu tư công năm 2020 của chính phủ sẽ hỗ trợ thêm nhu cầu tiêu thụ của ngành. Tuy vậy, VNDIRECT đánh giá tác động tích cực từ đầu tư công sẽ không phải là một cú hích quá lớn dành cho các doanh nghiệp ngành xi măng, đặc biệt trong bối cảnh 2 thị trường xuất khẩu chủ lực là Philippnies và Bangladesh (chiếm 25,9% tổng sản lượng xuất khẩu và 8,8% tổng sản lượng tiêu thụ trong năm 2019) đã bắt đầu áp dụng các biện pháp thuế tự vệ từ nửa cuối năm 2019.

Chuyên gia VNDIRECT nhận định Công ty CP xi măng VICEM Hà Tiên (HT1) và Công ty CP Xi măng Bỉm Sơn (BCC) là những doanh nghiệp đang cho thấy sự cải thiện trong kết quả kinh doanh cốt lõi, dựa vào tăng trưởng sản lượng tiêu thụ tốt, chi phí sản xuất thấp hơn và hạn chế được rủi ro biến động tỷ giá. Đặc biệt, HT1 là nhà sản xuất xi măng lớn nhất miền Nam, có lợi thế cạnh tranh mạnh do sở hữu phần lớn các mỏ đá vôi tại khu vực (vốn khan hiếm).

Đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, sẽ đẩy mạnh kinh doanh sản xuất của những ngành liên quan đến những dự án mà đầu tư công chú trọng, từ đó sẽ phần nào thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.