Trăm năm thăng trầm - Lửa nghề không tắt

08:00 | 19/08/2020

371 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
(PetroTimes) - Làng rèn truyền thống Hồng Lư từng rèn vũ khí cho cách mạng, trăm năm thăng trầm theo thời cuộc, lửa nghề vẫn không tắt với những con người cần mẫn miệt mài tay quai tay búa. Ở đó, có gia đình 5 đời làm nghề rèn, rất đáng trân trọng.    

Hừng hực lửa lò rèn

Nằm nép mình bên sông Trường Giang, làng rèn Hồng Lư (thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam) đã trải qua hàng trăm năm tuổi với bao thăng trầm theo thời cuộc.

tram nam thang tram lua nghe khong tat
Những người thợ Hồng Lư chăm chỉ với nghề dù thu nhập thấp

Ông Trần Đình Thông là người nắm giữ nhiều bí quyết của nghề rèn, cũng là người gìn giữ danh tiếng của làng rèn. Ngừng tay búa, ông Thông nheo đôi mắt đã già nua, gạt nhẹ giọt mồ hôi nhỏ xuống cánh mũi trong chiều mùa hè đổ lửa, kể chuyện với chúng tôi.

Những ngày khởi nguồn của làng rèn chỉ có vài hộ gia đình làm nghề. Trong kháng chiến chống Pháp, làng rèn Hồng Lư đã có những năm tháng lẫy lừng khi ông Trần Ngọc cùng nhiều thợ rèn khác trong làng âm thầm sản xuất ra các loại vũ khí để cung cấp cho lực lượng kháng chiến.

tram nam thang tram lua nghe khong tat
Độ tinh xảo của từng sản phẩm khiến người dùng hài lòng

Cách mạng Tháng Tám thành công, ông Trần Ngọc được Chính phủ Cách mạng lâm thời trao tặng bằng khen vì đã tích cực giúp đỡ và bảo vệ cách mạng. Từ đó, danh tiếng của làng rèn Hồng Lư vang đi khắp nơi, trong đó, tay nghề rèn của ông Ngọc được nhiều người biết tới.

Từ một lò rèn đầu tiên của ông Xã Y sang đời sau đã có 4 lò rèn của 3 người con là ông Trần Đới, ông Trần Duyên, ông Trần Ngọc cùng với 5 lò nữa của những người trong làng. Sau đó, đến đời con của ông Trần Ngọc là ông Trần Đình Bá cũng nổi tiếng không kém cha mình. Những kỹ thuật rèn của ông Bá sau đó được truyền lại cho con là ông Trần Đình Thông và được ông Thông giữ nghề đến tận bây giờ. Hiện ông Thông đang truyền nghề lại cho cháu là Trần Đình Chức. Ông Thông nhẩm đếm, như vậy nghề rèn truyền lại cho anh Chức là đến đời thứ 5 rồi.

Và đến nay, Hồng Lư có 15 lò rèn lớn nhỏ, là nghề mưu sinh của người dân nơi đây. Ông Thông tự hào bảo, cách đây trên dưới 40 năm, đi khắp làng, nhà nào cũng có lò rèn riêng, ngày đêm đỏ lửa, khách trong tỉnh Quảng Nam, hay Quảng Ngãi, Bình Định... đều phải lặn lội đến đây đặt hàng trước hàng tháng trời mới làm kịp. Thanh niên trai tráng trong làng thời gian đó ai ai cũng học nghề rèn. Các sản phẩm làm ra nhờ chất lượng tốt và uy tín nên làng rèn Hồng Lư nổi danh khắp nơi.

tram nam thang tram lua nghe khong tat
Ông Trần Đình Thông vẫn miệt mài giữ lửa nghề rèn

Ông Trần Đình Bá hiện là người lớn tuổi nhất của làng rèn Hồng Lư nhưng vẫn còn rất minh mẫn. Hơn 90 tuổi, ông không còn làm nghề rèn nữa. Thế nhưng, ký ức một thời cả làng hừng hực lửa lò rèn, hừng hực lửa đấu tranh cách mạng vẫn được ông kể lại cho con cháu. Theo ông Bá, nghề rèn không chỉ cần có sức khỏe mà còn cần phải học. Để học được tinh thông nghề rèn, người nhanh nhẹn cũng phải mất 3 năm chuyên cần, không có sách vở nào ghi chép bí quyết cả, chỉ có người đi trước truyền lại cho người đi sau. Cho nên, thợ học việc phải có lòng nhẫn nại, rồi cảm nhận bằng sự tinh tế của tai, mắt, bàn tay của chính mình. Đến khi có thể làm được sản phẩm sắc bén, rắn mà không giòn, dẻo mà không mềm, thì coi như thành nghề. Các bậc tiền bối luôn nhiệt tình truyền dạy cho lớp thợ trẻ, không giấu nghề, giữ bí quyết, chỉ có người có tâm mới có thể theo nghề rèn lâu dài.

Thăng trầm của làng rèn

Đã có một thời, làng rèn Hồng Lư chao đảo, tưởng như không “sống” nổi, các lò rèn hoạt động cầm chừng, sản phẩm không tiêu thụ được. Nguyên nhân là do các loại sản phẩm Trung Quốc, Thái Lan... ồ ạt tràn vào thị trường Việt Nam với mẫu mã đẹp, giá rẻ hơn.

Quá khứ hào hùng là thế, nhưng sức ép của kinh tế thị trường khiến nhiều lò rèn đành “tắt lửa”, bởi các sản phẩm của làng rèn Hồng Lư dần dần không còn chỗ đứng trên thị trường. Vào lúc khủng hoảng nhất, cả làng chỉ còn 4 hộ giữ được nghề rèn, hoạt động cầm chừng.

tram nam thang tram lua nghe khong tat
Những người thợ rèn luôn quyết tâm giữ nghề

Ông Thông kể chuyện với giọng buồn rầu, bởi chính ông vì mưu sinh cũng có lúc đã nghĩ đến chuyện bỏ nghề, tính thử làm nghề khác để có thu nhập cao hơn, nhưng vì yêu nghề, yêu mảnh đất nơi đây nên ông vẫn bám trụ với cái lò rèn này cho đến bây giờ.

Khó khăn chồng chất, nhưng những người thợ rèn Hồng Lư vẫn kiên trì giữ lửa nghề, cần cù, sáng tạo, tạo nên những sản phẩm chất lượng tốt, độ bền cao. Dần dần, đơn đặt hàng cũng như sản phẩm bán ở các chợ ngày càng tăng. Nhiều khu chợ trong và ngoài thành phố Tam Kỳ đã xuất hiện các sản phẩm của làng nghề Hồng Lư.

tram nam thang tram lua nghe khong tat

“Trước đây thu nhập từ lò rèn rất ổn định, bây giờ gần như là bỏ công làm lời. Một cái rựa, 2 người phải mất 4 tiếng đồng hồ mới rèn xong, bán được 200-250 nghìn đồng mới bù công được”, ông Thông chia sẻ.

Dẫu người thợ rèn chỉ lấy công làm lời, nhưng làng nghề Hồng Lư không những vẫn tồn tại mà còn phát triển hơn xưa, đến nay làng nghề đã có 15 lò rèn lớn nhỏ hoạt động liên tục. Hơn hết, những người thợ rèn Hồng Lư đã nhanh chóng áp dụng khoa học vào sản xuất, giảm nhọc nhằn cho người lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm, sản xuất theo hướng chuyên môn hóa. Sản phẩm của Hồng Lư rất đa dạng, nhưng điều đặc biệt là mỗi lò có một sở trường riêng, lò sản xuất cuốc, rựa, lò làm dao, rìu, liềm, hái... Người đến Hồng Lư đặt hàng đều tin tưởng tay nghề rèn của những người sống chết với nghề rèn.

Lửa nghề rèn dường như không bao giờ tắt. Làng rèn truyền thống Hồng Lư bắt đầu hồi sinh.

Tiêu Dao - Hoàng Tân