Tiềm năng sản xuất điện từ nguồn sinh khối

Định hướng thúc đẩy phát triển năng lượng sinh khối

Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được Bộ Chính trị ký ban hành ngày 11/2/2020 đã xác định việc cần thiết tăng cường phát triển nguồn điện sinh khối; khuyến khích đầu tư xây dựng các nhà máy điện sinh khối; khai thác tối đa nguồn điện sinh khối đồng phát.

Chiến lược phát triển năng lượng tái tạo Việt Nam (VREDS) đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quyết định số 2068/QĐ-TTg, ban hành 25/11/2015) cũng đưa ra kỳ vọng, tỷ lệ điện năng sản xuất từ nguồn sinh khối đạt được khoảng 3% vào năm 2020; 6,3% vào năm 2030 và 8,1% vào năm 2050; Tỷ lệ nhiệt năng sản xuất từ nguồn sinh khối kỳ vọng đạt được khoảng 17% vào năm 2020; 14% vào năm 2030 và 12% vào năm 2050.

Nhà máy phát điện sử dụng bã mía bên trong Nhà máy đường Lam Sơn

Bên cạnh mục tiêu về điện gió và điện mặt trời, việc phát triển các nguồn năng lượng sinh khối ở nước ta cũng được quan tâm, chú trọng và khuyến khích, đặc biệt là tăng cường phát triển các nguồn năng lượng sinh khối bằng cách áp dụng phương pháp đồng phát tại các nhà máy mía đường và các nhà máy chế biến thực phẩm, cũng như phương pháp đồng đốt sinh khối và than trong các nhà máy nhiệt điện than;…

Mặc dù vậy, việc phát triển năng lượng sinh khối hiện nay còn rất nhiều hạn chế. Hiện cả nước có 10 nhà máy điện sinh khối phát điện với tổng công suất lắp đặt là 377,6 MW. Trong đó, 202,6 MW là công suất nối lưới. Công suất trung bình của một nhà máy là 35,55 MW. Đó đều là nhà máy mía đường tận dụng phụ phẩm là bã mía, một sản phẩm theo mùa với công suất có giới hạn. Điều này đặt ra câu hỏi là còn có những ngành nào có lượng nguyên liệu sinh khối tiềm năng, ổn định để dùng cho phát điện và nhiệt?

Những ngành tiềm năng

Vừa qua, kết quả “Nghiên cứu ngành hẹp để tận dụng năng lượng sinh học cho phát điện và sản xuất nhiệt” đã được công bố. Đây là nghiên cứu nằm trong khuôn khổ của Dự án “Bảo vệ khí hậu thông qua Phát triển thị trường năng lượng sinh học bền vững ở Việt Nam” (BEM) do Tổ chức Hợp tác quốc tế CHLB Đức (GIZ) phối hợp với Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương thực hiện.

Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 6 tháng với sự tham gia của các chuyên gia trong nước và quốc tế. Dựa trên kết quả phân tích sơ bộ của 23 ngành, 3 ngành có tiềm năng nhất được lựa chọn là: Chăn nuôi và chế biến thịt lợn; Giấy và bột giấy; Chế biến tinh bột sắn. Trong nghiên cứu này, nhóm chuyên gia đã thực hiện 15 chuyến khảo sát thực tế và 35 cuộc phỏng vấn sâu tại các trang trại và nhà máy của 3 ngành này trên cả nước.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, ngành chăn nuôi và chế biến thịt lợn đang trải qua những thay đổi lớn và đang chuyển từ những kênh sản xuất thiếu tính liên kết sang các kênh mới do một số công ty lớn quản lý. Trong khi phần lớn các trang trại chăn nuôi lợn đều có hệ thống xử lý chất thải giúp thu hồi khí sinh học nhưng mức độ sử dụng khí sinh học phát điện vẫn còn thấp do các rào cản kỹ thuật và tài chính. Số liệu từ một trang trại chăn nuôi tại tỉnh Quảng Trị cho thấy nếu sử dụng máy phát điện biogas, tỷ lệ lợi nhuận ròng trên tổng chi phí đầu tư cao và thời gian hoàn vốn ngắn. Việc làm này cũng sẽ phù hợp với chính sách phát triển nông nghiệp của nước ta với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính từ ngành chăn nuôi và tuân thủ các mục tiêu về chống biến đổi khí hậu toàn cầu, thông qua phát triển nông nghiệp hữu cơ và bền vững; nâng cao hiệu quả, khả năng cạnh tranh và an toàn sinh học trong chăn nuôi; cũng như việc triển khai các công nghệ sản xuất năng lượng từ chất thải.

Ngành giấy và bột giấy có nhiều tiềm năng trong phát triển năng lượng sinh khối

Ngành giấy và bột giấy được lựa chọn để nghiên cứu vì giá trị kinh tế của ngành lớn cũng như lượng nhà máy sản xuất nhiều và đặc biệt tiềm năng về năng lượng sinh khối rất cao. Hiện nay ngành này đã thu hút một lượng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn và đang chuyển dần sang những nhà máy quy mô lớn. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể ứng dụng sinh khối cho lò hơi để sản xuất ra hơi nước. Còn các doanh nghiệp lớn với nhu cầu hơi nước trên 50 tấn hơi/giờ có thể sử dụng hệ thống đồng phát điện và nhiệt thông qua lò hơi và tua bin hơi nước. Số liệu từ Tổng công ty Giấy Việt Nam (Vinapaco) cho thấy, sử dụng công nghệ đồng phát nhiệt điện sẽ giúp giảm chi phí điện nhiều hơn so với phương án chỉ thay thế lò đốt than để phát nhiệt.

Đối với ngành chế biến tinh bột sắn, hầu hết các công ty đều có hệ thống hầm biogas để thu hồi khí sinh học từ nước thải và sau đó khí sinh học được đốt để sấy khô sắn và bã sắn. Cơ hội phát triển năng lượng sinh học bằng cách sử dụng công nghệ đồng phát nhiệt điện dành cho các nhà máy lớn hoặc ở các nhà máy khí sinh học sử dụng công nghệ tân tiến hơn. Kết quả tính toán cho một nhà máy với quy mô lớn ở tỉnh Tây Ninh cho thấy việc chuyển đổi khí sinh học thành điện năng sẽ đem lại lợi nhuận hấp dẫn cho nhà máy.

Ông Nathan Moore, Giám đốc dự án BEM, nhấn mạnh: “Việt Nam có nguồn sinh khối dồi dào để sản xuất năng lượng, đặc biệt là điện. Trong Quy hoạch phát triển điện quốc gia 7 sửa đổi, mục tiêu phát triển điện sinh khối trong tổng sản lượng điện là 2,1% vào năm 2030. Nghiên cứu trên là tiền đề quan trọng cho việc tìm ra những ngành triển vọng, để thúc đẩy phát triển đầu tư vào ngành năng lượng sinh học tại Việt Nam. Những kết quả nghiên cứu sẽ hỗ trợ các hoạt động tiếp theo của dự án, như việc nghiên cứu tiền khả thi và hợp tác công nghệ”.

M.P

	Phát triển năng lượng tái tạo (Kỳ IV): "Đánh thức" những dòng điện mới
	Vì sao điện sinh khối chậm phát triển
	Việt Nam và Đức khởi động dự án hợp tác kỹ thuật về năng lượng sinh khối