Tại sao thị trường điện giao ngay lại là chìa khóa cho hệ thống năng lượng mới của Trung Quốc?

Áo có kế hoạch từ bỏ hoàn toàn nguồn cung cấp khí đốt của Nga vào năm 2027

ConocoPhillips kêu gọi Mỹ chấm dứt việc tạm dừng cấp phép LNG

Pin lưu trữ điện được tạo ra tại trang trại năng lượng mặt trời ở Erdos, Nội Mông. Khu vực này hiện đang tiến hành thử nghiệm giao dịch mua bán điện giao ngay.

“Mới” có nghĩa là sự kết hợp năng lượng mới - với tỷ trọng năng lượng từ các nguồn không hóa thạch tiếp tục tăng - và cả các cơ chế thể chế mới, được thiết lập để đảm bảo an ninh năng lượng bằng cách hỗ trợ cung cấp năng lượng và điều phối nguồn dự trữ.

Việc thiết lập hệ thống năng lượng mới phụ thuộc vào hệ thống điện mới. Vào cuối tháng 3 năm 2023, tỷ lệ công suất phát điện lắp đặt từ các nguồn năng lượng không hóa thạch của Trung Quốc đạt 50,9%, lần đầu tiên vượt quá công suất lắp đặt cho điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Nhu cầu về một hệ thống điện mới ngày càng cấp thiết, với tỷ trọng điện từ năng lượng gió, năng lượng mặt trời và các nguồn năng lượng mới khác ngày càng tăng. Đặc biệt quan trọng trong hệ thống điện là việc phân bổ và truyền tải điện giữa các vùng. Đây là những vấn đề mà việc cải cách thị trường điện cần phải giải quyết khẩn cấp.

Thăm dò giá cả

Con đường phát triển thị trường điện ở Trung Quốc hơi khác so với những nơi khác. Trong thị trường điện của các quốc gia khác, thị trường giao ngay (đối với các giao dịch trong ngày và thời gian thực) thường được ưu tiên trước, sau đó là việc hình thành thị trường trung và dài hạn (tương lai), chủ yếu như một biện pháp phòng ngừa rủi ro đối với việc giao ngay.

Tuy nhiên, ở Trung Quốc, sự phát triển của thị trường điện bắt đầu từ hoạt động kinh doanh điện trung và dài hạn (MLT). Những thị trường này hiện đang thống trị về mặt lý thuyết có lợi thế là ổn định giá điện và ngăn ngừa rủi ro. Tuy nhiên, nếu không có giá giao ngay làm tham chiếu và do giao dịch được tuân theo điều khoản hợp đồng thì việc điều chỉnh sẽ thiếu linh hoạt.

Ngoài giao dịch MLT, giao dịch điện giao ngay giúp xác định giá điện theo thời gian thực, phản ánh tốt hơn cung cầu và chi phí thị trường trong thời gian thực, đồng thời có thể đưa công suất dư thừa, không tuân theo hợp đồng MLT, vào thị trường thời gian thực, để cạnh tranh trên lưới điện. Các công ty điện than tiếp tục thua lỗ trong năm 2022 nhưng tình hình nợ nần đã giảm bớt. Sự thâm nhập sâu hơn vào thị trường giao ngay ở lĩnh vực sản xuất điện là một yếu tố quan trọng, bên cạnh các biện pháp của nhà nước như điều chỉnh giá than theo từng khoảng thời gian và điều chỉnh tăng trong phạm vi thả nổi của giá bán điện cho các thỏa thuận dài hạn.

Thúc đẩy tiêu thụ năng lượng mới

Trên thực tế, chúng ta có thể thấy tác động tích cực của thị trường điện giao ngay trong việc thúc đẩy tiêu thụ năng lượng mới. Trong 4 năm qua, giao dịch mua bán dư cung năng lượng tái tạo giữa các khu vực và liên tỉnh đã giảm hơn 23 terawatt giờ (TWh) nhờ cắt giảm lãng phí điện từ năng lượng tái tạo.

So với thị trường MLT, giao dịch điện giao ngay diễn ra thường xuyên hơn và có chu kỳ ngắn hơn, do đó phù hợp hơn với sự biến động và khó dự đoán của các nguồn năng lượng mới. Và dưới sự cạnh tranh bình đẳng trên thị trường, chi phí cận biên của việc sản xuất điện từ năng lượng mới sẽ thấp hơn. Do cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu làm tăng giá năng lượng sơ cấp và chi phí cận biên của nhiệt điện tương đối cao, theo sự cạnh tranh thị trường bình đẳng, chi phí cận biên của điện từ các nguồn năng lượng mới thấp hơn, khiến nó có nhiều khả năng được ưu tiên điều phối hơn.

Giảm lắp đặt điện than mới

Một thị trường điện quốc gia thống nhất cũng giúp lượng dự trữ các tổ máy điện than hiện có để đáp ứng mức tiêu thụ trong giờ cao điểm, thay vì phải lắp đặt mới – dẫn đến lãng phí tài nguyên hoặc gây thiệt hại thêm cho các công ty điện than.

Giá điện trung bình sẽ bị đẩy xuống khi các nguồn năng lượng mới gia nhập thị trường. Và đối với các tỉnh có thị trường giao ngay, giá thị trường giảm hoặc thậm chí chuyển sang âm bất cứ khi nào có nhiều điện năng được tạo ra từ năng lượng mới. Điều này dẫn đến sản lượng nhiệt điện trong và ngoài tỉnh liên quan đều giảm, làm giảm biên lợi nhuận của điện than.