Ngẫm lại Khổng Tử vào thời công nghiệp 4.0

Khổng Tử bàn về 5 điều xấu nhất trên thế gian

Ngày 11/10/2018 tới đây, tại Hà Nội, Trung tâm Văn hóa Pháp (Viện Pháp tại Hà Nội) - L’Espace tổ chức buổi hội thảo "Các diễn biến lịch sử của nhân vật Khổng Tử tại Trung Quốc" do Anne Cheng, nhà Hán học, chuyên gia về Lịch sử tư tưởng Trung Hoa tại Viện nghiên cứu Collège de France chủ trì và tham luận chính.

Khổng Tử

Mặc dù chỉ riêng nhân vật Khổng Tử (551-479) dường như cũng đã tạo nên một hiện tượng văn hóa hòa chung với số phận của cả nền văn minh Trung Hoa, nhưng bản thân ông xuất hiện ở hậu cảnh trong Luận Ngữ lại đầy bí ẩn và nghịch lý: khác với những nhân vật đương thời như Đức Phật hay các nhà triết học tiền Socrates, Khổng Tử không phải là một triết gia khai sinh ra một hệ tư tưởng, cũng không phải là nhà sáng lập ra một đức tin hay một tôn giáo nào. Thoạt nhìn ta thấy tư tưởng của ông có vẻ như thực dụng, các bài giảng của ông dựa trên những điều hiển nhiên, và bản thân ông gần như cũng coi cuộc đời mình là một thất bại. Vậy ta hoàn toàn có căn cứ để tự hỏi rằng vì lý do gì Khổng Tử lại có một tầm vóc đặc biệt trong lịch sử?

Mục tiêu của buổi hội thảo là nhằm giải thích giá trị trường tồn của những lời dạy của Khổng Tử, dù trải qua bao thăng trầm của lịch sử, những bài giảng đó luôn là nguồn cảm hứng trong suốt hai nghìn năm trăm năm qua ở Trung Quốc và hiện cũng đang rất thịnh hành trong xã hội hiện nay.

Diễn giả Anne Cheng sinh năm 1955 tại Paris, có bố mẹ là người Trung Quốc. Bà đã trải qua toàn bộ chặng đường học tập tại Pháp, được nuôi dưỡng tinh thần nhân văn cổ điển và châu Âu, học lên đến trường Đại học Sư phạm, rồi sau đó quyết định cống hiến hoàn toàn cho công trình nghiên cứu về Trung Quốc. Từ gần 30 năm nay, bà đã tiến hành công việc giảng dạy và nghiên cứu về lịch sử tinh thần Trung Hoa, đặc biệt về Nho giáo, trong khuôn khổ Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia (CNRS), rồi tiếp đến trong khuôn khổ Viện Ngôn ngữ và Văn minh phương Đông (INALCO), sau đó bà được bổ nhiệm vào Viện đại học Pháp và gần đây nhất, được bầu vào Collège de France.

Bà còn là tác giả của bản dịch tiếng Pháp cuốn Luận ngữ - Khổng Tử (NXB Seuil, 1981), là tác giả cuốn sách nghiên cứu về Nho giáo và cuốn Lịch sử tư tưởng Trung Hoa (NXB Seuil, 1997, tái bản năm 2002 và đã được dịch ra nhiều thứ tiếng). Bà cũng là người chủ biên của nhiều công trình tập thể, trong đó có tác phẩm gần đây nhất Tư tưởng tại Trung Quốc ngày nay (Gallimard, 2007).