Hoạt động M&A: Chờ đón sự bùng nổ

Xu hướng tăng mạnh

Nhận định về hoạt động M&A tại Việt Nam trong diễn đàn M&A năm 2015 tổ chức tại TP HCM vừa qua, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông đánh giá, cùng với quá trình tái cấu trúc nền kinh tế, chủ động hội nhập quốc tế, mở cửa thu hút đầu tư nước ngoài và khuyến khích đầu tư trong nước, hoạt động M&A tại Việt Nam đã không ngừng gia tăng. Năm 2014, giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam ước đạt khoảng 4,2 tỉ USD. Trong những tháng đầu năm nay hoạt động M&A tiếp tục diễn ra sôi động với nhiều thương vụ lớn.

Đáng chú ý các thương vụ này đều diễn ra dưới sự chủ động và mang tính chiến lược cao của các nhà đầu tư và doanh nghiệp. Có thể kể đến như: Về mua lại, có Vingroup và OceanGroup (Ocean mart), Vingroup và Vinatex Mart; Mondelèz International và Công ty Cổ phần Kinh Đô; Power Buy (Tập đoàn Central Group) và Công ty Cổ phần Thương mại Nguyễn Kim; Tập đoàn Aeon (Nhật Bản) và Citimart, Fivimart. Về thương vụ hợp nhất có sự kiện của BIDV và MHB. Về hoạt động chuyển giao tập trung trong lĩnh vực bất động sản có thương vụ của Gaw Capital Partners và Indochina Land; Gamuda Land Vietnam (Malaysia) và Công ty Cổ phần Địa ốc Sài Gòn Thương Tín (Sacomreal)…

Tập đoàn Central Group mua cổ phần của Nguyễn Kim là một thương vụ đáng chú ý vào đầu năm 2015

Theo ông Kevin Hawkins, Luật sư thành viên, Công ty Luật Vilaf Hồng Đức, năm 2014 đã có 430 thương vụ M&A diễn ra, tăng gấp đôi về số lượng và giá trị giao dịch so với năm 2013 và trong 6 tháng đầu năm 2015 đã có hơn 300 thương vụ diễn ra. Diễn biến này cho thấy M&A sẽ tăng trưởng mạnh trong năm nay. Và theo xu hướng hiện tại thì sắp tới ngành tài chính, tiêu dùng sẽ tăng trưởng mạnh nhất về các giao dịch, tiếp đó là lĩnh vực công nghiệp.

GS.TS Christopher Kummer, Chủ tịch Viện Sáp nhập, Mua lại và Liên kết (IMAA) cho biết, Việt Nam đang xếp hạng 20 toàn cầu về hoạt động M&A. Việc xếp thứ 55 về tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thì vị trí 20 về M&A là rất đáng chú ý. Tuy vậy, vẫn có điểm mất cân bằng trong hoạt động M&A của Việt Nam là trong khi các thương vụ trong nước diễn ra khá sôi động thì các thương vụ M&A xuyên quốc gia của doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn ở mức tương đối thấp với chỉ khoảng 10 thương vụ mỗi năm.

Các chuyên gia đánh giá, thực trạng trên khó được cải thiện trong vài năm tới bởi quy mô và năng lực tài chính của nhiều công ty trong nước còn hạn chế và họ chưa thật sự quan tâm đến hình thức M&A ở các thị trường khác trên thế giới, mặc dù các công ty Việt Nam cũng có tương đồng về tài chính và quản lý với các công ty khác trên thế giới để có thể mở rộng kinh doanh trên toàn cầu, đặc biệt là trong khu vực ASEAN. Một vài thương vụ M&A xuyên quốc gia của công ty Việt Nam có thể kể đến như: Vinamilk tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại Miraka, một nhà sản xuất sữa khô có trụ sở tại New Zealand; Tập đoàn Cổ phần Bảo hiểm Bưu điện Việt Nam có xu hướng giành nhiều sự quan tâm tới các công ty ở Lào khi nâng tỷ lệ sở hữu tại Công ty Bảo hiểm Lane Xang Assurance Public (LAP) từ 40% đến 50%; Tập đoàn FPT mua lại RWE IT hoạt động tại Slovakia;…

Nhiều hỗ trợ

Các nhận định cho rằng, hoạt động M&A tại Việt Nam tăng mạnh bởi nhiều yếu tố thúc đẩy. Cụ thể, mới đây Quốc hội Việt Nam đã thông qua nhiều đạo luật quan trọng nhằm đổi mới và hoàn thiện thể chế kinh tế, như: Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư (sửa đổi), Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh, Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Kinh doanh Bất động sản (sửa đổi)... Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 60/2015/NĐ-CP thay thế Nghị định số 58/2012/NĐ-CP, trong đó cho phép mở cửa hơn đối với nhà đầu tư nước ngoài trong nhiều lĩnh vực. Việc thực thi các đạo luật và chính sách quan trọng này đang tạo ra một môi trường pháp lý hoàn thiện hơn, góp phần cải thiện môi trường pháp lý cho hoạt động đầu tư kinh doanh nói chung và thị trường M&A nói riêng.

Cùng với việc hoàn thiện thể chế kinh tế, tiến trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng hơn của Việt Nam cũng đang mở ra những cơ hội mới cho hoạt động M&A. Sau 8 năm gia nhập WTO, Việt Nam đang tích cực tham gia xây dựng Cộng đồng kinh tế ASEAN, triển khai thực hiện các cam kết trong nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) với EU, Hàn Quốc, Liên minh Hải quan Nga - Belarus - Kazakhstan. Việt Nam cũng đang tích cực đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)… Mặc dù phiên đàm phán vừa kết thúc tại Hawaii chưa đi đến kết thúc, nhưng với nỗ lực từ nhiều năm nay của các nước, khả năng đi đến ký kết hiệp định này là khá lớn.

Một yếu tố khác đang thúc đẩy hoạt động M&A, đó là Chương trình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) của Chính phủ. Và dù tiến trình này còn chậm và chưa đạt được kết quả như mong đợi nhưng các cuộc IPO của các doanh nghiệp lớn trong các ngành như: giao thông vận tải, viễn thông, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, công nghiệp thực phẩm… đang tạo nguồn hàng mới hấp dẫn đối với thị trường M&A. Quá trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại và thoái vốn đầu tư ngoài ngành của các DNNN theo chủ trương của Chính phủ cũng đang góp phần làm cho thị trường M&A trở nên phong phú và đa dạng hơn.

Bên cạnh đó, thị trường M&A còn được hỗ trợ bởi xu hướng trỗi dậy mạnh mẽ của khối doanh nghiệp tư nhân trong nền kinh tế, trong đó nhiều doanh nghiệp lựa chọn M&A như một chiến lược quan trọng để tái cấu trúc, hướng tới tăng trưởng bền vững.

Nguyên nhân thu hút nhà đầu tư trong hoạt động M&A còn bởi nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi. Kinh tế vĩ mô ổn định vững chắc hơn, lạm phát được kiểm soát, chỉ số giá tiêu dùng tăng thấp, mặt bằng lãi suất giảm, quá trình cải cách thể chế, tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng đang được đẩy nhanh và mang lại những kết quả tích cực bước đầu.

Trong 6 tháng đầu năm tốc độ tăng trưởng GDP ước đạt 6,28%, cao hơn nhiều so với mức tăng cùng kỳ năm 2014 và đây là mức tăng GDP cao nhất kể từ năm 2009. Lạm phát cơ bản chỉ tăng khoảng 2% so với cùng kỳ năm trước.

Theo Thứ trưởng Đặng Huy Đông, cùng với việc triển khai xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 - 2020 với mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, các yếu tố nói trên đã, đang và sẽ thúc đẩy hoạt động M&A tại Việt Nam diễn ra mạnh mẽ hơn trên nhiều lĩnh vực khác nhau, tạo tiền đề để thu hút các dòng vốn mới và đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc nền kinh tế, đồng thời làm phong phú các hình thức đầu tư phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa.