“Chơi Forex” - rủi ro khôn lường! (Kỳ cuối)

>> “Chơi Forex” - rủi ro khôn lường! (Kỳ 2)

>> “Chơi Forex” - rủi ro khôn lường! (Kỳ 1)

Kỳ cuối: Những rủi ro từ "chơi Forex"

Đối mặt với vi phạm pháp luật

Như đã nêu ở kỳ trước, quy định Pháp lệnh Ngoại hối, Nghị định 95 của Chính phủ và các hướng dẫn kèm theo chỉ rõ, chỉ các tổ chức tín dụng có giấy phép hoạt động ngoại hối và các đại lý được chỉ định mới được mua bán và cung ứng dịch vụ liên quan đến ngoại tệ, riêng các đại lý chỉ được phép thu ngoại tệ về bán cho tổ chức tín dụng chứ không được phép bán ra. Do vậy, có thể khẳng định, các hoạt động “chơi Forex” hiện nay là trái pháp luật. Các tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ này là vi phạm pháp luật Việt Nam về quản lý ngoại hối, trong khi đó, những người tham gia giao dịch (traders) vừa vi phạm pháp luật, vừa không được pháp luật bảo vệ nếu có tranh chấp, xung đột xảy ra.

Không phải các traders khi tham gia đều không biết các hoạt động này là bị cấm, bằng chứng là khi truy cập vào các diễn đàn, trang web hướng dẫn “chơi Forex” thì tính pháp lý của “chơi Forex” luôn là câu hỏi được các thành viên trao đổi nhiều nhất khi “nhập môn”, tuy nhiên vì lợi nhuận và tâm lý ưa mạo hiểm, họ vẫn sẵn sàng đánh đổi để tham gia.

Nhận định về một bộ phận nhà đầu tư đang tham gia “chơi Forex”, ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Chi nhánh TP Hồ Chí Minh cho biết, hoạt động kinh doanh ngoại tệ online hiện đang có chiều hướng phát triển mạnh, thể hiện nhu cầu không nhỏ của một bộ phận các nhà đầu tư. Tuy nhiên, đây là một hoạt động khá rủi ro nên bị cấm triển khai tại Việt Nam. Cơ quan này đang phối hợp với bên công an tiến hành thanh kiểm tra các hoạt động sàn chui, mở tài khoản kinh doanh ngoại tệ trực tuyến, nếu phát hiện ra trường hợp nào vi phạm thì sẽ bị xử lý theo Nghị định 95 của Chính phủ.

Nguy cơ thua lỗ rất cao

Thông thường, sàn giao dịch online (broker) sẽ chuyển lệnh của nhà đầu tư vào hệ thống giao dịch liên ngân hàng và thu phí giao dịch. Tuy nhiên, vì muốn “ăn” nhiều hơn nên phần lớn các sàn ảo đều không chịu ngồi im làm trung gian mà đứng ra ôm lệnh của nhà đầu tư - tức làm nhà cái. Trong khi nhiều người cứ tưởng mình chơi và đang giao dịch với thị trường Forex toàn cầu nhưng thực chất là các lệnh chỉ được xử lý trên hệ thống máy chủ của chủ sàn, hầu hết các lệnh đặt mua bán đều được giữ lại.

Chính vì vậy, trường hợp traders dự đoán đúng xu thế thị trường và giao dịch có lãi, tức là chính chủ sàn (broker) phải trả tiền (chứ không phải với bên mua bán thực tế). Khi đó, nhiều chủ sàn tìm cách xóa dữ liệu lệnh hoặc can thiệp làm ảnh hưởng đến phần mềm giao dịch khiến lệnh của traders không thể gửi đi được. Nếu chủ sàn giao dịch không thanh toán tiền thì nhà đầu tư trong nước cũng không dám kiện do việc giao dịch này vi phạm pháp luật và cũng không có hợp đồng ký kết giữa nhà đầu tư và chủ sàn. Khi đó, mất tiền nhà đầu tư phải âm thầm gánh chịu. Ngoài ra, trường hợp này traders hoàn toàn chỉ giao dịch tiền ảo, hình thức này sẽ tiếp tay cho các hoạt động phi pháp khi mà mới đây, hàng loạt hệ thống giao dịch tiền ảo liên quan đến hoạt động rửa tiền như Bitcoin hay Liberty Reserve đã bị phá vỡ (Báo Năng lượng Mới đã có loạt bài phản ánh hoạt động này).

Trong trường hợp sàn giao dịch có uy tín, việc giao dịch là trơn tru thì nguy cơ thua lỗ vẫn là rất lớn. Do đa số thông tin liên quan về thị trường tỷ giá đều phải xem từ các trang web nước ngoài, do vậy không phải ai cũng hiểu và nắm bắt được tất cả tình hình. Trong khi đó, thị trường biến động liên tục, từng giây. Vì thế, có đến 90% các nhà đầu tư trong nước thiếu hiểu biết về thị trường và ra các quyết định mua/bán không đúng. Trường hợp này không khác gì nhà đầu tư đang đánh bạc với số vốn của mình, rủi ro mất trắng vốn là rất lớn.

Chưa thể ngăn chặn “chơi Forex”?!

Việc bùng phát thành phong trào “chơi Forex” ngoài nguyên nhân từ khan hiếm kênh đầu tư và sức hấp dẫn của lợi nhuận, cần phải nhìn nhận thêm nguyên nhân chủ quan từ việc xử lý của pháp luật vẫn còn chưa thực sự hiệu quả.

Hiện các cơ quan chức năng mới tập trung xử lý các trường hợp giao dịch ngoại tệ ngoài “chợ đen” mà chưa có biện pháp ngăn chặn loại hình “chơi Forex” mới mẻ này.

Sau khi áp dụng Nghị định 95 của Chính phủ, cho phép tịch thu số ngoại tệ, tiền VND giao dịch trái phép, bất kể là của tiệm vàng hay của người dân đã có một số vụ trọng điểm bị xử lý trong thời gian qua như vụ C46B - Bộ Công an tịch thu toàn bộ tang vật của vụ mua bán trái phép ngoại tệ, gồm: 500.000USD và hơn 10,6 tỉ đồng; đồng thời, xử lý vi phạm hành chính, phạt 150 triệu đồng đối với hai bên bán và mua trái phép ngoại tệ tại Eximbank (Phan Xích Long - TP Hồ Chí Minh) hồi cuối năm 2011, hay vụ tịch thu 10.000USD và 209 triệu đồng hai cá nhân tham gia mua bán ngoại tệ trái phép tại thành phố Huế hồi cuối năm 2012… Mặc dù mạnh tay xử lý nhưng giao dịch ngoại tệ không giảm bớt mà chỉ không hoạt động công khai như trước. Tuy vậy, ngoài các trường hợp nêu trên thì hầu như ít thấy việc cơ quan chức năng xử lý do việc bắt quả tang các hoạt động giao dịch này là khó khăn.

Đối với các hoạt động giao dịch Forex online lại càng khó khăn hơn do giao dịch được tiến hành bí mật trên phần mềm cài trên các máy tính, điện thoại cá nhân kết nối trực tiếp với sàn giao dịch đặt server tại nước ngoài (các sàn này hoạt động hợp pháp ở nước ngoài), do đó, bắt quả tang để xử lý và ngăn chặn các trang web này hoạt động tại nước ta cũng không hề đơn giản. Việc chú ý điều tra các hoạt động kinh doanh tiền, ngoại tệ trên mạng cũng chỉ mới được quan tâm gần đây sau khi mạng lưới rửa tiền toàn cầu của Liberty Reserve bị cảnh sát Mỹ phá vỡ. Hiện NHNN đang phối hợp cùng Cục Phòng chống tội phạm công nghệ cao (C50) - Bộ Công an để ngăn chặn, tuy nhiên việc này đòi hỏi nhiều công sức và cần sự phối hợp với cảnh sát quốc tế.

Như vậy, có thể nhận thấy “chơi Forex” online bắt nguồn từ nhu cầu đầu tư của một bộ phận người dân, tuy nhiên, đây là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro, ngoài thiệt hại kinh tế nó còn có nguy cơ tiếp tay cho các hoạt động rửa tiền phi pháp. Vì vậy, các nhà đầu tư cá nhân cần tỉnh táo, cân nhắc kỹ lợi ích thu được và những rủi ro, rắc rối pháp lý có thể gặp phải trước khi đặt chân vào thế giới Forex đầy hấp dẫn này.

Thành Trung