Xung đột Israel - Hamas gây mất ổn định nguồn cung LNG sang châu Âu?

Trong những năm gần đây, khu vực Đông Địa Trung Hải, đặc biệt là khu vực khai thác khí đốt ngoài khơi của Ai Cập và Israel, đã nổi lên như một trọng tâm quan trọng đối với các công ty châu Âu nhằm đa dạng hóa nguồn khí đốt tự nhiên của họ.

Khu vực này tự hào có trữ lượng khí đốt ngoài khơi đáng kể, là nhà cung cấp chiến lược cho thị trường châu Âu. Tuy nhiên, căng thẳng địa chính trị và bất ổn hiện đang đặt ra mối đe dọa đáng kể cho nguồn năng lượng quan trọng này.

Cuối tuần qua, Chính phủ Ai Cập tuyên bố đình chỉ nhập khẩu khí đốt tự nhiên từ Israel do sự thù địch đang diễn ra giữa Israel và Hamas. Đồng thời, Cairo cũng xác nhận việc gia hạn thời gian cắt điện do nhu cầu tăng cao vượt xa nguồn cung.

Ai Cập hiện đang rơi vào tình trạng bấp bênh, phải ngừng nhập khẩu đột ngột với số lượng lên tới khoảng 800 triệu feet khối mỗi ngày (cfd). Sự gián đoạn này còn chịu tác động bởi nhu cầu điện tăng vọt do nhiệt độ cao hơn. Lý do cốt lõi cho việc tạm dừng này là quyết định của Israel đóng cửa mỏ khí đốt Tamar ngoài khơi.

Các mối đe dọa an ninh gia tăng càng gây nguy hiểm cho hoạt động khai thác ngoài khơi. Khu vực Sinai cũng phải đối mặt với sự bất ổn tiềm tàng.

Ai Cập đã nhập khẩu khí đốt tự nhiên từ Israel, chủ yếu để đáp ứng nhu cầu nội địa ngày càng tăng, đồng thời chuẩn bị xuất khẩu LNG toàn diện. Chevron, nhà điều hành mỏ khí đốt Tamar, trước đây đã cam kết cung cấp khối lượng lớn cho Ai Cập. Sự lạc quan về xuất khẩu LNG của Ai Cập ngày càng tăng sau tuyên bố của tập đoàn dầu khí Ý ENI, dự đoán xuất khẩu LNG sẽ tiếp tục do nhu cầu trong nước giảm. Thật không may, thực tế đã đi chệch khỏi những kỳ vọng này, buộc Ai Cập phải ngừng hoàn toàn việc xuất khẩu LNG.

Ai Cập, vốn đang phải vật lộn với tình hình kinh tế tồi tệ được đánh dấu bằng tình trạng thiếu ngoại tệ nghiêm trọng, giờ đây đang phải đối mặt với việc mất đi một trong những nguồn thu chính của mình.

Mặc dù việc cắt điện bắt đầu vào tháng 7 năm nay, nhưng Thủ tướng Mostafa Madbuly đã đảm bảo với công chúng rằng nguồn điện sẽ trở lại bình thường vào tháng 9. Đáng tiếc là lời hứa này đã không thành hiện thực, làm dấy lên lo ngại việc cắt điện có thể kéo dài.

Bất chấp những báo cáo lạc quan trên các phương tiện truyền thông Ai Cập, nhu cầu vẫn tăng trong khi sản lượng khí đốt trong nước đang giảm. Khối lượng khí đốt của Israel đã giúp duy trì hoạt động này trong những năm gần đây. Việc ngừng khai thác khí đốt ngoài khơi Tamar của Israel đã ngay lập tức cho thấy tác động, với việc xuất khẩu khí đốt của Israel sang Ai Cập giảm từ 800 triệu cfd xuống còn 650 triệu cfd.

Israel hiện đang ưu tiên khai thác khí đốt để tiêu thụ nội bộ, điều này cũng ảnh hưởng nhẹ đến hoạt động khai thác tại mỏ Leviathan của Chevron.

Vào đầu tháng 10 vừa qua, Chevron, công ty điều hành Leviathan, mỏ khí đốt lớn nhất của Israel, đã thay đổi tuyến đường cung cấp. Thay vì đưa khí đốt trực tiếp tới Ai Cập thông qua đường ống EMG, nước này đã chuyển hướng nguồn cung cấp qua đường ống khí đốt Ả Rập đi qua Jordan.

Các nguồn tin trong ngành được Reuters trích dẫn cho biết "lượng khí đốt xuất khẩu từ mỏ Leviathan khổng lồ của Israel sang Ai Cập đã giảm nhẹ do nguồn cung cho thị trường nội địa được ưu tiên". Ai Cập dựa vào khí đốt tự nhiên để sản xuất 75 - 96% năng lượng, phần còn lại được cung cấp bởi dầu nhiên liệu (mazut). Sự thiếu hụt ngoại tệ đã gây ra thâm hụt mazut, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng năng lượng của Ai Cập.

Cơ quan xếp hạng quốc tế Standard & Poor's trước đây đã hạ xếp hạng của Ai Cập với lý do tình trạng thiếu hụt năng lượng kéo dài.

Chính phủ Ai Cập phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là cung cấp điện trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, đồng thời phải vật lộn với sự bất bình ngày càng tăng của người dân về giá cả tăng cao.

Trong những tuần tới, Cairo phải vượt qua những thách thức này trong khi chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra. Trong khi kết quả bầu cử dường như đã được định trước, với việc Tổng thống Sisi dự kiến ​​sẽ tiếp tục nắm quyền, thì sự ổn định nội bộ vẫn là mối lo ngại đáng kể.

Các nhà phân tích lo ngại vì các vấn đề về năng lượng, lương thực và lạm phát trong lịch sử luôn là những yếu tố gây bất ổn mạnh mẽ trong nền chính trị Ai Cập. Sự phản đối của quần chúng có thể tái xuất hiện, có thể dưới ngọn cờ vấn đề Palestine và với sự hỗ trợ của tổ chức Anh em Hồi giáo và các nhóm khác.

Một Ai Cập bất ổn, hoặc thậm chí là một phản ứng bạo lực, sẽ không chỉ đe dọa khu vực mà còn gây nguy hiểm cho nguồn cung cấp năng lượng và thương mại hàng hải của châu Âu. Việc Trung Đông trở lại vị trí hàng đầu của truyền thông phương Tây, kết hợp với sự vắng mặt của LNG Ai Cập trên thị trường và kế hoạch của Ukraine chấm dứt vận chuyển khí đốt từ Nga vào tháng 1/2024, đã phủ bóng đen lên an ninh năng lượng châu Âu trong mùa đông 2023-2024.

Hơn nữa, rõ ràng là chiến lược của châu Âu, được các chính trị gia Brussels và quan chức chính phủ Mỹ ủng hộ, nhằm xây dựng Đường ống dẫn khí đốt Đông Địa Trung Hải giữa Síp và Hy Lạp, không còn khả thi nữa. Các nhà phân tích từ lâu đã lập luận rằng chi phí của đường ống dẫn khí đốt ngoài khơi nước sâu là không khả thi về mặt thương mại và tình hình hiện tại, được đánh dấu bởi xung đột Hamas-Israel và căng thẳng giữa Israel, Hezbollah và Iran, càng củng cố sự vô ích của nỗ lực này.

Sự ủng hộ ngày càng tăng của Thổ Nhĩ Kỳ dành cho Hamas, cùng với các tranh chấp đang diễn ra với Síp và Hy Lạp, càng làm tăng thêm thách thức. Châu Âu cũng phải xem xét lại các lựa chọn thay thế cho việc nhập khẩu khí đốt tự nhiên và LNG. Cuộc khủng hoảng Israel - Hamas dự kiến ​​cũng sẽ tác động đến các lựa chọn cung cấp khác, đặc biệt là Libya, Algeria và Qatar, những quốc gia cũng chịu áp lực.

Sự bất ổn ngày càng gia tăng trong khu vực và có thể ngay trong chính Ai Cập, có thể gây nguy hiểm cho các tuyến cung cấp LNG, đặc biệt là LNG của Qatar. LNG của Mỹ sẵn sàng hưởng lợi từ tình hình đang phát triển này, trong khi Moscow âm thầm quan sát diễn biến.

Điều đáng chú ý là châu Âu tiếp tục nhập khẩu LNG của Nga, đồng thời tích cực khuyến khích các nhà cung cấp khí đốt thuộc Liên Xô cũ duy trì đường ống dẫn sang châu Âu. Thổ Nhĩ Kỳ mong muốn đóng vai trò then chốt như một tuyến cung cấp chính cho các nguồn tài nguyên này.