Vì sao các công ty Mỹ không dễ dàng quay lại Nga sau xung đột với Ukraine?

Kể từ khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra vào năm 2022, hàng trăm tập đoàn nước ngoài — bao gồm Coca-Cola, Nike, Starbucks, ExxonMobil và Ford — đã rút khỏi thị trường Nga. Ảnh AFP

Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng bày tỏ quan điểm tương tự, cho rằng các tập đoàn nước ngoài có thể sẽ được chào đón trở lại. “Nga muốn thực hiện các hoạt động thương mại quy mô lớn với Mỹ sau khi xung đột kết thúc, và tôi đồng ý”, ông Trump tuyên bố sau cuộc trò chuyện với ông Putin. “Tiềm năng của việc này là vô hạn”.

Bức tranh thương mại và thực tế phức tạp

Bất chấp tiềm năng kể trên, các hành động quân sự leo thang của Nga — bao gồm các cuộc tấn công bằng drone và tên lửa vào Kyiv — đã khiến ông Trump phải rút lại phát ngôn trước đó và nói rằng ông Putin “hoàn toàn điên rồ”, đồng thời đe dọa áp đặt các lệnh trừng phạt mới. Những thay đổi trong giọng điệu của hai nhà lãnh đạo cho thấy mối quan hệ kinh doanh hậu chiến vẫn còn nhiều bất định.

Thị trường bị đóng băng

Kể từ khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra vào năm 2022, hàng trăm tập đoàn nước ngoài — bao gồm Coca-Cola, Nike, Starbucks, ExxonMobil và Ford — đã rút khỏi thị trường Nga. Họ hoặc phải bán tháo tài sản với mức lỗ nặng, hoặc bị buộc phải rút lui dưới áp lực từ Điện Kremlin, theo AP đưa tin.

“Không có bằng chứng cụ thể nào cho thấy các công ty sẵn sàng quay lại”, Chris Weafer, Giám đốc điều hành công ty tư vấn Macro-Advisory Ltd., nói với AP. “Tất cả vẫn chỉ dừng lại ở mức độ tuyên bố chính trị”.

Nga đã xếp hơn 50 quốc gia, bao gồm cả Mỹ, vào danh sách “các quốc gia không thân thiện”, áp đặt nhiều hạn chế nghiêm ngặt đối với hoạt động kinh doanh, theo báo cáo. Các doanh nghiệp đã rút khỏi Nga phải đối mặt với việc bị chính phủ tiếp quản, mất quyền kiểm soát tài sản, đồng thời bị vô hiệu hóa quyền biểu quyết trong hội đồng quản trị.

Phát ngôn cứng rắn của ông Putin đối với các tập đoàn công nghệ phương Tây

Vào ngày 26 tháng 5, trong sự kiện Ngày Doanh nhân Nga, Tổng thống Vladimir Putin công khai chỉ trích các tập đoàn công nghệ Mỹ: “Chúng ta cần siết chặt hơn nữa”, ông nói, nhắm đến Zoom và Microsoft, theo hãng tin AP. “Vì rốt cuộc, họ cũng đang tìm cách chèn ép chúng ta”.

Ông cho rằng các tập đoàn phương Tây đã được hưởng điều kiện kinh doanh ưu đãi tại Nga, nhưng họ lại quay lưng sau khi xung đột bùng nổ. Putin cũng cam kết sẽ hỗ trợ Vkusno-i Tochka, thương hiệu nội địa thay thế McDonald’s, nếu thương hiệu đồ ăn nhanh Mỹ tìm cách quay lại thị trường Nga.

Phía McDonald’s vẫn giữ nguyên lập trường được đưa ra từ năm 2022, rằng “việc duy trì quyền sở hữu kinh doanh tại Nga không còn khả thi”.

Không có lợi ích kinh doanh thực sự

Triển vọng kinh tế Nga hiện đang ảm đạm. “Nga là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng dài hạn thấp nhất và mức độ rủi ro cao nhất thế giới”, hãng tin AP dẫn lời Heli Simola, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Ngân hàng Trung ương Phần Lan.

Sản xuất quốc phòng là một trong số ít ngành tăng trưởng và các công ty Mỹ gần như chắc chắn sẽ không tham gia vào lĩnh vực công nghiệp quốc phòng của Nga. Elina Ribakova, thuộc viện nghiên cứu Bruegel, nói với AP: “Không rõ đâu là lĩnh vực có thể mang lại lợi nhuận vượt trội đủ để bù đắp cho môi trường đầu tư nhiều tiêu cực hiện nay”.

Theo báo cáo, một số công ty như Renault và Ford đã rút khỏi Nga theo các thỏa thuận mà trên lý thuyết có thể cho phép họ mua lại cổ phần sau này. Tuy nhiên, các chuyên gia được AP trích lời cho rằng, môi trường pháp lý đầy bất ổn tại Nga khiến các thỏa thuận này không đáng tin cậy. “Có quá nhiều điều chưa chắc chắn về cách thức thực hiện các phiên đấu giá”, Chris Weafer nhận định.

Còn dầu khí thì sao?

Các tập đoàn dầu khí lớn như ExxonMobil đã chịu thiệt hại nặng nề, trong đó Exxon phải ghi lỗ 3,4 tỷ USD sau khi bị buộc rút khỏi dự án Sakhalin, theo AP. Nga vẫn sở hữu trữ lượng dầu mỏ khổng lồ và các tập đoàn dầu khí lớn của nước này hiện không còn phụ thuộc quá nhiều vào việc hợp tác với phương Tây. Một số công ty dịch vụ mỏ dầu quy mô nhỏ có thể vẫn quan tâm, nhưng sẽ phải đối mặt với hàng loạt yêu cầu nghiêm ngặt mới.

Một số doanh nghiệp chưa bao giờ rời đi

Theo Trường Kinh tế Kyiv, được hãng tin AP trích dẫn:

• 2.329 công ty nước ngoài vẫn đang hoạt động tại Nga (chủ yếu đến từ các quốc gia ngoài phương Tây).

• 1.344 công ty đang trong quá trình rút lui.

• 494 công ty đã hoàn toàn rút khỏi thị trường Nga.

Theo thống kê từ Viện Lãnh đạo Doanh nghiệp Yale, hiện có khoảng 20 công ty Mỹ vẫn đang kinh doanh tại Nga, cùng khoảng 100 công ty khác đang bắt đầu thu hẹp quy mô hoạt động.

Vấn đề trừng phạt vẫn còn phức tạp

Ngay cả khi Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt sau một thỏa thuận hòa bình, các lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu nhiều khả năng vẫn sẽ được duy trì. Điều này gây khó khăn cho việc tuân thủ quy định đối với các tập đoàn toàn cầu.

Đặc biệt, các lệnh trừng phạt của Mỹ khiến nhiều doanh nghiệp e ngại vì có thể ảnh hưởng sâu rộng đến hệ thống ngân hàng toàn cầu. Mặt khác, các biện pháp của EU có cấu trúc phức tạp, được điều chỉnh liên tục, điều này khiến mọi kế hoạch quay lại thị trường Nga đều trở nên vô cùng rủi ro.

Phía sau việc Ukraine thúc giục G7 giảm mạnh trần giá dầu Nga

EU: Các khoản chi cho năng lượng Nga vượt xa viện trợ cho Ukraine

Ukraine khai trương tuyến đường khí đốt xuyên Balkan