Trung Quốc lại gạ Mỹ cùng chia sẻ Biển Đông

Tướng Phòng Phong Huy - Ủy viên Quân ủy Trung ương Trung Quốc.

Trong cuộc hội đàm, ông Phòng Phong Huy nói Trung Quốc và Mỹ cần “hạn chế những hành động có hại cho quan hệ giữa hai nước và hai quân đội”. Ông này cũng đã lập lại quan điểm của Bắc Kinh, cho rằng họ không phải là phía gây nên căng thẳng với Mỹ ở Biển Đông, và kêu gọi hai bên "luôn luôn chú ý đến đại cục và xử lý các bất đồng một cách xây dựng".

Trong khi đó, Tân Hoa Xã trích dẫn Tướng Dunford nói rằng ông kêu gọi kiềm chế ở Biển Đông, đồng thời nói Mỹ sẵn sàng làm việc với Trung Quốc để thiết lập “một cơ chế hiệu quả về kiểm soát rủi ro nhằm duy trì ổn định ở Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình”.

Cuộc hội đàm về Biển Đông đã diễn ra vào lúc căng thăng tăng cao giữa Mỹ và Trung Quốc, và ngay sau một cuộc đấu khẩu gay gắt về việc một khu trục hạm Mỹ hôm 11/5 tiến hành hành quân tự do hàng hải gần một đảo nhân tạo do Trung Quốc kiểm soát.

Hai nước cáo buộc lẫn nhau là quân sự hóa Biển Đông, khi Trung Quốc ồ ạt cải tạo các thực thể còn đang trong vòng tranh chấp với các nước láng giềng,  trong khi Mỹ đã gia tăng các cuộc tuần tiễu và thao dượt.

Biển Đông có các tuyến hàng hải chuyên chở hàng hóa trị giá 5 nghìn tỷ USD đi qua hàng năm, cũng là nơi có những tranh chấp lãnh thổ gay gắt giữa Việt Nam, Trung Quốc, Philippines, Đài Loan, Malaysia và Brunei.

Trong một diễn biến khác có liên quan, ngày 12/5, Đô đốc Tôn Kiến Quốc, Phó tổng tham mưu trưởng Quân đội Trung Quốc đã có cuộc tiếp xúc với phó đô đốc Ray Griggs, tư lệnh Hải quân Úc.

Đây là một vấn đề đang nổi cộm giữa Canberra và Bắc Kinh sau khi Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull hôm 12/5 lên tiếng ủng hộ hoạt động tuần tra Biển Đông của Hải quân Mỹ.

Theo bộ Quốc Phòng Trung Quốc, trong cuộc tiếp xúc với lãnh đạo Hải quân Úc, Đô đốc Tôn Kiến Quốc khuyên Úc không nên để cho Biển Đông trở thành một vấn đề giữa Bắc Kinh và Canberra, và Úc không nên làm bất kỳ điều gì "có hại cho hòa bình và ổn định khu vực hay quan hệ Trung-Úc".

Những động thái trên của Trung Quốc được đưa ra vào thời điểm chỉ còn ít lâu nữa thì Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye ra phán quyết về đơn Philippines kiện đường lưỡi bò Trung Quốc tại Biển Đông, với hầu hết các dự đoán đều cho rằng Bắc Kinh có khả năng thua.

Như để dự phòng khả năng đó, trong thời gian gần đây, Bắc Kinh đã mở cả một mặt trận ngoại giao nhằm chiêu mộ các nước ủng hộ quan điểm Biển Đông của Trung Quốc. Cùng lúc đó, Mỹ cũng tăng tốc vận động quốc tế hậu thuẫn cho phán quyết sắp được đưa ra.

Theo hãng tin Bloomberg ngày 13/5, trong những ngày qua, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã liên tiếp thuyết phục các nước lớn nhỏ, từ Nga, Ba Lan ở châu Âu, cho đến Gambia ở châu Phi, để các nước này ủng hộ quan điểm của Bắc Kinh, theo đó Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye không có thẩm quyền phán xử về Biển Đông, và các tranh chấp tại đấy nên được giải quyết tay đôi giữa các nước có liên can.

Theo các nhà quan sát, nếu lập trường của Trung Quốc theo đó Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye không có thẩm quyền xem xét vấn đề Biển Đông được nhiều nước ủng hộ, thì Trung Quốc sẽ tránh được tai tiếng là kẻ coi thường luật quốc tế khi bác bỏ phán quyết bất lợi của Tòa án quốc tế.

Điểm đáng chú ý là Mỹ, nước không có bất kỳ tranh chấp lãnh thổ nào ở Biển Đông, cũng không ngừng vận động các nước khác thể hiện rõ rệt quan điểm ủng hộ phán quyết sắp tới của Tòa Án La Haye về Biển Đông, đồng thời lên tiếng yêu cầu Trung Quốc phải tôn trọng phán quyết này.

Ngay từ Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN hồi đầu năm, chính Tổng thống Mỹ Obama đã cố gắng thuyết phục các đối tác Đông Nam Á về nhu cầu có lập trường thống nhất, công khai ủng hộ phán quyết của Tòa án La Haye. Tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 sắp diễn ra tại Nhật Bản, chắc chắn ông Obama cũng sẽ tìm kiếm hậu thuẫn của các cường quốc công nghiệp phát triển trên vấn đề này.

Ở cấp thấp hơn, ông Daniel Russel, trợ lý Ngoại trưởng phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương chẳng hạn, cũng vừa hoàn tất một vòng công du mới tại Lào, Việt Nam và Malaysia, nới vấn đề tôn trọng phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực cũng được gợi lên.

Ngoài nhóm G7, Liên minh châu Âu cũng đã lên tiếng nhấn mạnh đến nhu cầu tôn trọng phán quyết của tòa quốc tế về Biển Đông.

Nhìn chung, trong cuộc đua tìm hậu thuẫn, Mỹ đã thắng Trung Quốc vì được sự ủng hộ của rất nhiều nước, chủ yếu là các nước lớn. Vấn đề là cho đến nay, trên vấn đề Biển Đông, Trung Quốc vẫn có dấu hiệu xem thường dư luận quốc tế.