Tránh bẫy "lùa gà" trên sàn thương mại điện tử như thế nào?

Nhắc đến các chiêu trò thông dụng trên sàn giao dịch điện tử, đầu tiên đối tượng lập tài khoản "Người bán" với thông tin giả để lên sàn. Trong đó, chúng giả mạo các cửa hàng, công ty kinh doanh (lấy tên gần giống) các mặt hàng nóng, giao dịch lớn để tạo lòng tin cho khách hàng.

Các thương hiệu tiêu dùng lớn, đáng tin cậy thường xuyên bị kẻ gian mạo danh.

Sau đó các đối tượng đăng bán các sản phẩm có mức giá rẻ hơn giá các doanh nghiệp niêm yết từ 3-4 lần, cùng với đó những dòng mô tả như “giảm giá sốc”, “thanh lý xả kho” và những mặt hàng này đều có giá trị cao nhỏ gọn và dễ có hàng giả, hàng nhái như đồ điện tử, điện thoại,…

Khi người mua đặt đơn hàng, các đối tượng sẽ được sàn thương mại điện tử cung cấp thông tin cá nhân của người mua và sử dụng các phương thức liên lạc như Zalo, Facebook để chủ động liên lạc dụ dỗ mua các mã giảm giá (voucher) để giao dịch trực tuyến không thông qua sàn thương mại điện tử mới mức giá “thấp” hơn mức giá đang niêm yết. Sau khi người bị hại chuyển khoản thanh toán, các đối tượng lập tức chặn liên lạc hoặc gửi bưu kiện trong đó có các vật phẩm không giá trị.

Chiêu trò thứ hai tinh vi hơn nhiều, các đối tượng cài đặt đơn hàng ở trạng thái treo hoặc hủy đơn hàng nhưng vẫn tạo đơn vận chuyển của các công ty giao hàng đến địa chỉ người mua.

Khi đó đối tượng tráo hàng, thay đổi hàng thật bằng các mặt hàng giả, hàng nhái hoặc vật phẩm không có giá trị. Người bị hại sử dụng phương thức thanh toán trả trước và chủ quan không kiểm tra sản phẩm khi nhận hàng hoặc lầm tưởng đây là sản phẩm mình đặt mua trên sàn thương mại điện tử vẫn tiến hành thanh toán tiền bình thường khi nhận hàng. Đặc biệt, do việc giao dịch của người bị hại ngoài phạm vi của các sàn thương mại điện tử nên người dùng không được đảm bảo quyền lợi đổi trả, hoàn tiền sản phẩm vì hệ thống các sàn thương mại điện tử không ghi nhận bất kỳ giao dịch mua hàng hay xác định người dùng bị thiệt hại.

Người tiêu dùng “dính” phải chiêu trò này sẽ cực kỳ bức xúc, sàn thương mại điện tử cũng bị ảnh hưởng lớn đến uy tín cũng như khó có thể thanh kiểm tra, hay thống kê thiệt hại.

Không sàn giao dịch thương mại điện tử nào thực hiện quay số trúng thưởng.

Trò thứ ba cực kỳ “lằng nhằng”, thông thường kẻ gian tự nhận là nhân viên của các sàn thương mại điện tử hỗ trợ về việc đổi trả về đơn hàng mà người mua đã đặt trên các sàn thương mại điện tử trước đó. Lợi dụng nhu cầu phát sinh đổi trả hàng từ người mua, các đối tượng sẽ hứa thu hồi và hoàn tiền/đền tiền (gấp 2-3 lần). Sau đó “hướng dẫn” nạn nhân bấm vào link lừa đảo và yêu cầu người bị hại cung cấp thông tin cá nhân như số điện thoại, thông tin thẻ tín dụng/tài khoản ngân hàng (bao gồm cả mật khẩu và/hoặc OTP) để chiếm đoạt tiền trong tài khoản ngân hàng của người bị hại.

Trong đó, các đối tượng gửi tin nhắn/cuộc gọi với nội dung “Bạn được nhận một phần quà vì bạn là khách hàng may mắn trúng thưởng của chương trình nào đó” hoặc “Bạn là khách hàng thân thiết”… Các đối tượng này sẽ yêu cầu người bị hại phải trả thêm phí vận chuyển hoặc phí hỗ trợ. Đặc biệt, các đội tượng còn lợi dụng cả tín ngưỡng để trục lợi như tự nhận là cô, cậu đồng chùa Ba Vàng, Bốn Bạc… tổ chức cúng sao giải hạn cho muôn dân thiên hạ, rồi “bán” lộc thánh, lộc phật cho người tiêu dùng… hàng tháng. Khi bị hại từ chối nhận, chúng sẽ liên tục khủng bố, dọa nạt qua điện thoại, mạng xã hội…

Bên cạnh đó, các đối tượng sẽ gửi tin nhắn đến người bị hại hoặc đăng tin tuyển dụng trên các trang thông tin trôi nổi bằng các giả mạo là nhân viên/nhân sự cấp của các sàn và tuyển dụng cộng tác viên không chính thống. Với các nội dung như tuyển số lượng nhân viên chuyên đặt hàng, bán hàng hoặc mỗi ngày bạn có thể dễ dàng kiếm tiền bằng điện thoại di động. Sau đó gửi tin nhắn với nội dung yêu cầu người bị hại kết bạn trên ứng dụng thông tin khác nhằm trục lợi thông tin cá nhân cũng như với những mục đích không tốt khác.

Theo Cẩm nang nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến (Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông), một số dấu hiệu dễ nhận biết các hoạt động rao bán hàng giả và hàng nhái trên mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử bao gồm: Giá sản phẩm quá rẻ; Thiếu thông tin sản phẩm, xuất xứ; Phương thức thanh toán không an toàn.

Đáng lưu ý, kẻ gian biết lợi dụng tâm lý người mua hàng kết hợp công nghệ số để tạo ra các hiện tượng giả như số lượng giới hạn và “áp lực” giao dịch. Chúng dùng công nghệ số để đưa tên, số điện thoại của các giao dịch “ảo” ngay trên quảng cáo bán hàng để tạo áp lực cho người tiêu dùng. Đồng thời dùng công nghệ số tạo ra các đánh giá và nhận xét không tự nhiên, trong đó sản phẩm nhận được đánh giá và nhận xét tích cực một cách quá mức, không tự nhiên hoặc đáng tin cậy, hình ảnh gửi kèm nhòe nhoẹt…

Đề phòng ngừa, tránh rơi vào bẫy của kẻ gian trên các sàn giao dịch điện tử, không có cách nào khác là người tiêu dùng phải ngày càng thông thái hơn, thường xuyên cập nhật thông tin về các sản phẩm mà mình thấy cần thiết, thường xuyên mua sắm. Đặc biệt không nên mua hàng theo xu hướng, ham đồ rẻ, khuyến mại bất thường.

Theo Cục An toàn thông tin, để phòng chống và tránh bị lừa đảo khi mua hàng trực tuyến, người dân cần nghiên cứu và đánh giá nguồn gốc người bán về địa chỉ, số điện thoại và nhận xét từ người mua khác trên các trang web đáng tin cậy. Kiểm tra kỹ càng thông tin về sản phẩm muốn mua, hình ảnh chất lượng và mô tả chính xác.

Người tiêu dùng cần tìm hiểu về chính sách bảo đảm giao dịch của các sàn thương mại điện tử và hoàn tiền của người bán, và có thể liên hệ với họ nếu cần thiết. Tìm kiếm phản hồi và đánh giá cụ thể của người tiêu dùng để có cái nhìn tổng quan về chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, mua bất cứ sản phẩm nào cũng đều phải xác định được phép đồng kiểm, nếu phát hiện chất lượng sản phẩm không đúng như thông tin người bán cung cấp, được phép hoàn trả không mất phí nếu không sẽ báo cáo sàn thương mại điện tử về trường hợp nghi ngờ bán hàng giả, hàng kém chất lượng.

Năm 2024, Bộ Công Thương phối hợp cùng Bộ TT&TT và Bộ Công an xác định là năm vì quyền lợi của người tiêu dùng, trong đó mạnh tay xử lý các đối tượng lừa đảo trên sàn giao dịch điện tử. Thường xuyên tổ chức “càn quét” các gian hàng ảo, lừa đảo trên mạng nếu phát hiện hiện tượng trục lợi lớn, có tổ chức sẽ chuyển sang xử lý hình sự.

Thành Công

100 doanh nghiệp xuất sắc tham gia “Gian hàng quốc gia trực tuyến”

Thương mại điện tử là cấu phần quan trọng của nền kinh tế số tại Việt Nam

Tạo dựng niềm tin của người tiêu dùng, tăng uy tín cho doanh nghiệp trong thương mại điện tử

Thu thuế cá nhân kinh doanh trực tuyến: Cần công nghệ "truy quét"