Toàn bộ hiểu biết của giới khoa học về biến thể Omicron

Omicron đang làm cho không khí lễ hội mùa Giáng sinh và đón năm mới ở khắp nơi trở nên u ám nặng nề, tạo cho thế giới cái cảm giác về một đại dịch không hồi kết. Những ngày qua, ở các nước châu Âu, Mỹ, từng là những tâm dịch của thế giới, đều liên tục ghi nhận những số ca nhiễm mới kỷ lục vượt những đỉnh dịch trước đây. Khắp nơi trên thế giới, mọi người đang nhớn nhác tính cách trở lại với những biện pháp hạn chế phòng dịch, nghiêm ngặt nhất là phong tỏa.

Lây lan mạnh chắc chắn là một đặc tính nổi bật nhất của Omicron. Ngay từ giữa tháng 12, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã báo động về khả năng lây nhiễm đáng sợ của Omicron.

Biến thể này đang lây lan “với nhịp độ mà chúng ta chưa từng thấy ở biến thể khác”, các chuyên gia của WHO đã cảnh báo. Trong một cuộc phỏng vấn trên kênh truyền hình Mỹ CNN, bác sĩ Jonathan Reiner, giáo sư Y khoa thuộc Đại học George Washington, Mỹ, quả quyết rằng “Omicron là virus lây nhiễm mạnh chưa từng biết đến (…) Có lẽ đây là virus lây nhiễm mạnh nhất mà nền văn minh của chúng ta phải đối mặt”. Theo giáo sư người Mỹ, Omicron “có khả năng lây nhiễm mạnh như virus gây bệnh sởi”.

Trên khắp thế giới, ngay cả ở những nước hiện đã đạt độ phủ tiêm chủng rộng nhất, số ca mới, mà đa số là nhiễm Omicron, đều tăng ở mức độ kinh hoàng. Tuy nhiên, những thông tin đến từ Nam Phi, nước đầu tiên tìm ra biến thể, lại có phần an tâm. Tại tỉnh Gauteng, tâm dịch của nước này, bao gồm hai trung tâm dân cư lớn là Johannesburg và thủ đô Pretoria, người ta chỉ còn ghi nhận 3.300 ca nhiễm Omicron ngày 21/12, trong khi trước đó 10 ngày, con số này là 16 nghìn ca. Dù vẫn cần phải thận trọng, nhưng giả thuyết làn sóng dịch thứ 5 này ngắn hơn các làn sóng dịch trước đang làm dấy lên le lói hy vọng trong giới khoa học.

Nhiều nghiên cứu công bố vài tuần gần đây có vẻ như có cùng quan sát của các bệnh viện tại Nam Phi: Biến thể Omicron có thể có ít khả năng gây ra các thể bệnh nặng.

Thí dụ, như ở nước Anh, Imperial College London đã so sánh các ca nhiễm Omicron với các ca nhiễm biến thể Delta trong khoảng thời gian từ ngày 1 đến 14/12. Kết quả: các cá nhân dương tính với biến thể Omicron có nguy cơ nhập viện thấp hơn từ 40 đến 45% so với những người nhiễm biến thể Delta.

Ngày 23/12, những dữ liệu nghiên cứu mới nhất được đưa ra từ nước Anh cũng theo chiều hướng quan sát trên. Theo phân tích của Cơ quan An toàn Y tế Anh, các bệnh nhân nhiễm Omicron có nguy cơ phải nhập viện giảm từ 50% đến 70%. Tuy nhiên, cơ quan y tế Anh cũng tỏ ra thận trọng, vì trên thực tế tại Anh, nơi biến thể Omicron đã chiếm chủ yếu, trong những tuần qua số người phải nhập viện vẫn tăng 78%.

Viện nghiên cứu quốc gia về các bệnh truyền nhiễm của Nam Phi cũng nêu quan sát là mức độ nguy hiểm đối với 80% các ca nhiễm Omicron không đáng kể. Những quan sát đáng mừng như vậy chỉ là tương đối, theo các nhà khoa học, bởi vì dân số Nam Phi trẻ hơn nhiều so với dân Châu Âu hay dân Mỹ. Mặt khác, từ 60% đến 70% dân Nam Phi đã có thể nhiễm virus, nên đã có thể tạo được miễn dịch cộng đồng khá rộng.

Cho dù nguy cơ phát triển thể nặng khi nhiễm Omicron có vẻ thấp, nhưng các bệnh viện vẫn không tránh được làn sóng bệnh nhân trong nhưng tuần tới. Con số nhiễm mới tăng quá nhanh đến mức viễn cảnh các bệnh viện quá tải trong mùa đông này là khó tránh khỏi.

Theo những dữ liệu hiện nay, phác đồ tiêm chủng 2 liều có lẽ không đủ để làm giảm đáng kể nguy cơ nhập viện sau khi bị nhiễm biến thể Omicron. Theo các nhà virus học, đó là vì có quá nhiều đột biến gien trên cấu trúc protein “spike”, được coi như là chìa khóa để virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào tế bào của chúng ta.

Nhiều kết quả nghiên cứu đưa ra những ngày qua cho thấy Omicron có khả năng đặc biệt để đánh lừa hệ miễn dịch của chúng ta, kể cả sau khi đã tiêm vaccine. Theo Cơ quan Quốc gia về An toàn y tế của Anh, phác đồ 2 liều vaccine Astra Zeneca sau hơn 15 tuần sẽ không hiệu quả nữa.

Một nghiên cứu khác công bố ngày 16/12 của Viện Pasteur Pháp cũng khẳng định sự suy giảm sức chống chịu của kháng thể ngay cả ở những người đã tiêm đủ 2 liều vaccine. Trái lại, nghiên cứu trên chỉ ra rằng 75% virus bị vô hiệu hóa bởi liều tiêm nhắc lại bằng vaccine theo công nghệ ARN.

Sau Pfizer/BioNTech và Moderna, AstraZeneca ngày 23/12, đã bảo đảm liều tiêm nhắc lại của họ làm tăng rõ rệt khả năng bảo vệ trước virus. Nhưng có điều vẫn còn thiếu các dữ liệu để biết khả năng bảo vệ đó kéo dài trong bao nhiêu lâu.

Hãng Janssen vẫn chưa công bố dữ liệu với vaccine của họ, nhưng những nghiên cứu đang tiến hành có xu hướng cho thấy đa số những người đã tiêm loại vaccine 1 liều này không phát triển được kháng thể để ngăn chặn biến thể Omicron.

Nhưng trước tình trạng bất bình đẳng về tiếp cận vaccine trên thế giới, lãnh đạo WHO vừa qua đã phải cảnh báo đừng nên ảo tưởng tiêm liều vaccine thứ 3 là đủ để thoát khỏi đại dịch Covid-19.

Mỹ hủy gần 1.000 chuyến bay trong dịp Giáng sinh vì biến thể Omicron

Hải Phòng: Tạm dừng hoạt động 2 bến xe khách, kiểm soát chặt di biến động dân cư

Hà Lan phong toả đúng dịp Giáng sinh vì biến thể Omicron

Thông tin về 3 người nhiễm Covid-19 tại Hồng Kông đến từ Việt Nam