Thách thức lớn với Dệt may Việt Nam

Dây chuyền sản xuất của Tổng công ty May 10

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong năm 2021, chỉ số sản xuất ngành dệt tăng 8,3% so với năm 2020, trong đó, chỉ số sản xuất sợi tăng 8,4%, chỉ số sản xuất vải dệt thoi tăng 7,2%.

Về sản xuất các mặt hàng công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may, sản lượng các mặt hàng sợi năm 2021 đều tăng nhưng ở mức không cao. Trong đó, sợi tơ (filament) tổng hợp đạt sản lượng cao nhất, hơn 1,5 triệu tấn, tăng 1,16% so với năm 2020. Tiếp đến là sợi xe từ các loại sợi tự nhiên đạt trên 992,2 nghìn tấn, tăng 8,9%; sợi từ bông (staple) tổng hợp có tỷ trọng của loại bông này dưới 85% đạt 204,82 nghìn tấn, tăng 7,81%.

Về sản xuất vải, vải dệt thoi từ sợi tơ nhân tạo có sản lượng đạt cao nhất 606,4 triệu m2, nhưng đây cũng là sản phẩm vải duy nhất có sản lượng giảm so với năm 2020 (giảm 8,95%). Các sản phẩm khác có sản lượng tăng là vải dệt thoi từ sợi bông có tỷ trọng bông từ 85% trở lên đạt 471,8 triệu m2, tăng 0,7% so với năm 2020; vải dệt thoi từ sợi tơ tổng hợp đạt gần 321,6 triệu m2, tăng 13,43%; vải dệt thoi khác từ sợi bông đạt 109,43 triệu m2, tăng 7,28%.

Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2021, ngành dệt may đã về đích với 39 tỉ USD kim ngạch xuất khẩu, tăng 11,2% so với năm 2020. Tuy nhiên, xét về thị phần, dệt may Việt Nam không có sự cải thiện.

Trong số các thị trường xuất khẩu chính của dệt may Việt Nam năm 2021, ngoài Mỹ có sự phục hồi bằng năm 2019, các thị trường lớn còn lại khả năng phục hồi thấp, thậm chí thấp hơn năm 2020. Điều này tiếp tục là thách thức lớn cho ngành dệt may Việt Nam trong năm 2022.

Trong năm 2022, doanh nghiệp dệt may Việt Nam sẽ phải đối mặt với hàng loạt thách thức từ nội tại khi chi phí vận tải cao gấp 3 lần so với mức trung bình 5 năm trở lại đây; bất lợi về tỷ giá khiến dệt may Việt Nam giảm sức cạnh tranh trước các đối thủ; mất cân đối lao động, doanh nghiệp khu vực phía Nam vẫn thiếu lao động, trong khi khu vực này chiếm khoảng 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả ngành dệt may.

Sản xuất tại Dệt kim Đông Xuân, thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam

Bộ Công Thương nhận định, hiện tại, nhiều doanh nghiệp dệt may đã có đơn hàng đến quý III/2022 nhưng chưa thể dự đoán được thị trường sẽ biến động như thế nào vì phụ thuộc rất nhiều vào tình hình dịch bệnh. Ngoài ra, theo nhận định của các chuyên gia, dù thị trường dệt may khởi sắc nhưng nhiều đối thủ của dệt may Việt Nam như Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ... cũng tăng tốc và có nhiều nỗ lực để bù đắp những thiếu hụt về kim ngạch xuất khẩu dệt may trong năm 2021.

Bên cạnh đó, đa số doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng ngành hàng dệt may gia công cho các nhãn hàng lớn trên thế giới đã tiếp nhận những yêu cầu “xanh hóa trong sản xuất” như thực hiện trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và cắt giảm phát thải. Đây cũng là những tiêu chí để đánh giá năng lực cạnh tranh khi tham gia vào chuỗi cung ứng dệt may quốc tế. Rào cản lớn nhất hiện nay với các doanh nghiệp Việt Nam là khoản đầu tư máy móc, công nghệ rất lớn.

Ông Thân Đức Việt, Tổng giám đốc Tổng công ty May 10, cho biết, doanh nghiệp cũng chịu áp lực bởi chính những khách hàng nhập khẩu khi họ yêu cầu những tiêu chuẩn về nhà máy xanh, môi trường làm việc cho người lao động, giảm khí thải ô nhiễm, giảm chất thải độc hại... Hiện nay, toàn bộ hệ thống sản xuất hàng xuất khẩu của May 10 đều đáp ứng được yêu cầu của khách hàng. Tuy nhiên, với một số chứng chỉ mới, May 10 đang phải phấn đấu.

“Ngoài yếu tố nhà máy xanh, một yếu tố nữa phải nói đến là nguyên liệu xanh. Hiện nay, rất nhiều khách hàng yêu cầu May 10 phải sử dụng nguyên liệu có nguồn gốc tự nhiên, nguyên liệu tái chế để không khai thác nhiều nguồn tài nguyên và sau khi sử dụng xong chỉ 5-10 năm tự phân hủy. Đó là điều May 10 đang tập trung thực hiện”, ông Thân Đức Việt chia sẻ.

Liên quan đến việc “xanh hóa” ngành dệt may, theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam, toàn ngành dệt may đặt kế hoạch đến năm 2023 sẽ giảm 15% năng lượng tiêu thụ, 20% nước tiêu thụ; đến năm 2030 sẽ chuyển đổi “xanh hóa” ngành dệt may Việt Nam, đồng thời xây dựng được 30 thương hiệu mang tầm quốc tế.

Ngành dệt may mong muốn Chính phủ sớm phê duyệt Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035 để có thể tự túc nguyên phụ liệu, đáp ứng quy tắc xuất xứ của các hiệp định thương mại tự do...

Đại diện Hiệp hội Dệt may kiến nghị, về lâu dài, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam rất cần sự hỗ trợ từ Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành. Đó là sự ổn định kinh tế vĩ mô; lãi suất, tỷ giá phù hợp nhằm thúc đẩy xuất khẩu. Bên cạnh đó, Chính phủ cần sớm có hướng dẫn gói hỗ trợ kinh tế, trong đó có hỗ trợ lãi suất để doanh nghiệp có điều kiện phục hồi nhanh. Đồng thời, Chính phủ cần tiếp tục cắt giảm thủ tục hành chính, trong đó có thủ tục hải quan, sửa đổi quy định tại Nghị định 18/2021/NĐ-CP, cho phép miễn thuế nhập khẩu với hàng nhập tại chỗ để sản xuất hàng xuất khẩu, tạo sự bình đẳng giữa hình thức gia công hàng xuất khẩu và sản xuất hàng xuất khẩu, khuyến khích các doanh nghiệp chuyển sang phương thức mua đứt bán đoạn thay vì gia công...

Phương Nam