Sức sống mới của phim tài liệu

NSND Nguyễn Như Vũ - quyền Tổng giám đốc Hãng phim Tài liệu khoa học Trung ương - cho biết: Hằng năm, Hãng đều được giao nhiệm vụ sản xuất phim tài liệu và khoa học, phản ánh mọi lĩnh vực của đất nước. Năm 2017-2018, trong các phim tài liệu mà Hãng sản xuất đã có 27 phim được chiếu, nhiều phim được đánh giá có chất lượng cao, có tính phát hiện và cách thể hiện sáng tạo, mang đến cho không gian phim tài liệu một luồng gió mới.

Phim "Ông Tây nước mắm"

Đáng chú ý, điều nhận thấy rõ trong loạt tác phẩm này là bước chuyển trong tư duy sáng tạo của nhiều tác giả trẻ. Một số phim có cách làm mới như không có lời bình của tác giả mà chỉ có lời tự sự của nhân vật, thời lượng phim cũng được biến tấu, một số phim có độ dài vượt khung truyền thống 30 phút, kéo dài với dung lượng đến gần 90 phút, nhưng vẫn bảo đảm sự cuốn hút cho người xem đến phút cuối cùng.

Có khá nhiều tác phẩm của các tác giả trẻ mang hơi thở của thời cuộc đến với khán giả.

Phim “Chuyện những người lính già” của biên kịch Đỗ Thị Huyền Trang, đạo diễn Dương Ngọc Hòa, quay phim Nguyễn Anh Tuấn, với thời lượng 33 phút, đã mang đến cho người xem nhiều cảm xúc khi được sống trong dòng hồi ức của những cựu chiến binh, những người lính can trường trong chiến dịch Điện Biên Phủ 65 năm về trước.

Phim “Ông Tây nước mắm” của biên kịch Vũ Thị Diệp, đạo diễn Nguyễn Như Vũ - Đào Đức Thanh, dài gần 56 phút nhưng khá thú vị với các chi tiết sống động kể về ông Tây nước mắm Didier Corlou, một đầu bếp Pháp đã sáng tạo, dùng nước mắm Việt Nam để làm nên hương vị độc đáo của mỗi món ăn.

Hay phim “Chuyện từ hạt muối” của biên kịch, đạo diễn Nguyễn Sỹ Bằng, quay phim Nguyễn Phương Hoa - Hoàng Gia Triệu nói về hạt muối sau thảm họa môi trường Formosa để cảnh báo việc chạy theo lợi ích kinh tế trước mắt có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng khi môi trường bị hủy hoại…

Điều đó khiến NSND Nguyễn Như Vũ có nhận định khả quan: “Sức sống của phim tài liệu hiện nay đã khác rất nhiều so với trước”.

Với nhận định ấy, chúng ta có thể hy vọng vào một đội ngũ làm phim tài liệu mới đầy tài năng và nhiệt huyết. Tuy nhiên, cái khó khăn hiện nay của phim tài liệu nói chung vẫn là khâu phát hành. Hãng phim Tài liệu khoa học Trung ương phải nghĩ đến kế sách tới đây sẽ phát hành phim trên các kênh YouTube hay mạng xã hội, để phim được đến gần hơn với công chúng.

Thực tế, giấc mơ đưa phim tài liệu ra rạp của chúng ta đã có từ rất lâu rồi, nhưng khó thành hiện thực. Trước nay, chúng ta vẫn có những bộ phim tài liệu hút khách khi đưa ra rạp nhưng số lượng chỉ đếm trên đầu ngón tay và những phim này chủ yếu mang hơi hướng xã hội do các nhà làm phim tài liệu độc lập sản xuất. Có thể kể đến thành công của “Lửa Thiện Nhân” của đạo diễn Đặng Hồng Giang và “Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng” của đạo diễn Nguyễn Thị Thắm… Hai phim này đã từng cháy vé khi ra rạp. Thế nhưng, không phải bộ phim tài liệu nào cũng làm được như vậy.

Sản xuất và phát hành bất cứ tác phẩm điện ảnh nào cũng đều có khó khăn. Với dòng phim tài liệu, khó khăn càng gấp bội. Đã vậy, lâu nay dòng phim tài liệu vốn bị gắn cái “mác” khô khan nên việc tìm khán giả lại càng khó. Rất nhiều nhà làm phim tài liệu đã ngậm ngùi khi phim vắng người xem, nhiều nhà làm phim độc lập thậm chí phải bỏ tiền túi ra làm để phục vụ niềm đam mê.

Nhìn lại giá trị của những bộ phim tài liệu, có một nhà phê bình đã nhận định rằng: Dấu ấn và giá trị của những bộ phim tài liệu để lại cho nền điện ảnh Việt Nam nói riêng và cho nhân dân nói chung là vô giá. Bởi phim tài liệu không chỉ khoác lên mình tấm áo của thời gian mà còn lưu giữ những nhân chứng lịch sử. Để có những thước phim tài liệu ấy, nhà sản xuất ngoài tài năng còn phải tâm huyết, tận tụy và hy sinh với nghề.

Đã đến lúc khán giả cũng cần lưu tâm hơn đến dòng phim tài liệu để trả nó về với đúng vị thế của mình.