Người hưởng mát mẻ - Trái đất nóng lên

Máy điều hòa không khí (máy lạnh) là một thiết bị không thể thiếu của nhiều hộ gia đình trên toàn thế giới. Ở các quốc gia phát triển, máy lạnh được trang bị từ nhà cho đến cả nơi làm việc, khu vui chơi giải trí, xe hơi…

Máy lạnh giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của con người, đặc biệt là vào mùa hè. Quyền được hưởng sự mát mẻ đã tác động khá nhiều đến lối sống của con người ở khắp mọi nơi.

Máy lạnh - kẻ thù của khí hậu trái đất

Quyền năng điều khiển khí hậu

Khoảng 300.000 năm trước, con người học cách điều khiển sức mạnh của lửa. Đến đầu thế kỷ XX, con người tiếp tục thể hiện vị thế thống trị muôn loài qua việc kiểm soát cái lạnh, xã hội loài người có nhiều thay đổi rõ nét.

Năm 1902, giám đốc một xưởng in ấn tại New York (Mỹ) bực tức khi thấy sản phẩm in ra bị biến dạng trong mùa nóng. Ông thuê kỹ sư Willis Carrier giải quyết vấn đề này. Giải pháp của ông Carrier là lắp vào máy in một bộ phận có khả năng hút ẩm không khí và đồng thời làm mát nó, tạo tiền đề cho sự ra đời của chiếc máy lạnh ngày nay.

Theo nghiên cứu của Viện Smithsonian, năng suất làm việc của các công nhân trong các nhà máy sản xuất vật liệu có thể tăng 24% nếu họ được làm việc trong một không gian có máy lạnh.

Theo quan sát, thói quen sống của người dân cũng đã thay đổi theo xu hướng “điều hòa hóa”. Trong lĩnh vực thể thao, ngày càng nhiều người dân Mỹ ở nhà xem các trận đấu qua truyền hình thay vì đến các sân vận động.

Đáng ngạc nhiên hơn, máy lạnh còn làm ảnh hưởng đến cả nhân khẩu học của Mỹ. Theo các số liệu thống kê trong giai đoạn 1931-1970, tỷ lệ sinh từ tháng 3 đến tháng 5 hằng năm có chiều hướng giảm mạnh vì 9 tháng trước đó là mùa hè. Theo Viện IZA, máy lạnh còn góp phần làm giảm tỷ lệ tử vong ở người cao tuổi trong các đợt nắng nóng.

Theo Đại học Harvard, sự phát triển của máy lạnh có mối liên hệ chặt chẽ đến mật độ dân số ở “Vành đai mặt trời” của Mỹ. Sự hình thành và phồn vinh của các thành phố ở phía Nam của Mỹ như Miami hay Las Vegas sẽ không bao giờ xảy ra nếu không có máy lạnh.

Nhà khoa học chính trị Nelson Arlingtonby thậm chí còn xem máy lạnh là một trong những nguyên nhân góp phần giúp cho Tổng thống Ronald Reagan trúng cử. Trong cuốn sách về Hạ viện Mỹ, ông giải thích rằng, máy lạnh đã tạo ra một môi trường sống mát mẻ ở miền Nam và vô tình đẩy nhanh quá trình nghỉ hưu của nhiều người lao động lớn tuổi và khá giả. Bộ phận người dân này thường sẽ bỏ phiếu cho Đảng Cộng hòa. Mặt khác, các bang từng có truyền thống nghiêng theo Đảng Dân chủ như Arizona, Florida hay Texas giờ đây cũng đã chuyển sang ủng hộ phía cánh hữu.

Cảnh quan đô thị và kiến trúc xây dựng cũng đã thay đổi. Mô hình nhà có cửa trượt, hệ cửa trượt là điểm kết nối không gian trong và ngoài nhà, sẽ chỉ được các kỹ sư thông qua khi chủ nhà đồng ý lắp đặt hệ thống máy lạnh.

Rủi ro khi lạm dụng quyền năng

Để làm mát máy móc trong công nghiệp hay các máy chủ Internet trong không gian kín, máy lạnh buộc phải phả ra khí nóng ngược lại vào môi trường bên ngoài. Đây là một vấn đề khí hậu đô thị cấp thiết của nhiều thành phố trên thế giới. Theo báo cáo của Khoa Môi trường của Đại học Yale (Mỹ), máy lạnh là tác nhân khiến nhiệt độ vào ban đêm tại thành phố Phoenix tăng thêm 20C, từ đó sinh ra một vòng lặp lại không có hồi kết: Thời tiết nóng bên ngoài khiến người dân sử dụng máy lạnh nhiều hơn, qua đó tiếp tục góp phần làm tăng nhiệt độ của môi trường sống và người dân lại càng sử dụng máy lạnh nhiều hơn...

Để so sánh, mức điện năng dùng riêng cho nhu cầu tận hưởng không khí mát mẻ của người dân Mỹ chiếm khoảng 6% sản lượng điện sản xuất, chiếm 20% tiền điện trên hóa đơn hằng tháng của các hộ gia đình Mỹ, tương đương với tổng mức tiêu thụ năng lượng của toàn châu Phi. Ngoài ra, để sản xuất điện, Mỹ chủ yếu sử dụng than và khí đốt (62%) - những nguồn nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm môi trường nhất.

Không chỉ riêng Mỹ, xu hướng “điều hòa hóa” đang lan rộng sang các nước đang phát triển như Trung Quốc, Ấn Độ hay Indonesia. Doanh số bán thiết bị điều hòa không khí trên toàn thế giới hiện nay được ghi nhận ở mức 10 máy/giây.

Cuối cùng, không thể không kể đến ảnh hưởng của những dàn lạnh trong xe hơi. Chỉ tính riêng ở Mỹ, những hệ thống máy lạnh ôtô ngốn đến 35 tỉ lít dầu mỗi năm.