Lễ hội Khai hạ và lịch Đoi người Mường trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Xòe Thái - Niềm tự hào của cộng đồng dân tộc Thái

Ảnh minh họa

Ngày 26/7, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ra hai Quyết định số 1756/QĐ-BVHTTDL và Quyết định số 1757/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cho tỉnh Hòa Bình.

Trong đó, Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường ở Hòa Bình hay còn gọi là lễ hội Khuống mùa, là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất và đã có từ rất lâu đời của người Mường Hòa Bình.

Lễ hội gắn liền với nền sản xuất nông nghiệp lúa nước, mang nhiều dấu ấn của nền văn minh Việt cổ; là hoạt động văn hóa-tín ngưỡng không thể thiếu của đồng bào người Mường ở Hòa Bình, đặc biệt là ở 4 vùng mường lớn của tỉnh Hòa Bình: Bi, Vang, Thàng, Động.

Lễ hội mang ý nghĩa tôn kính các vị thần linh, tưởng nhớ những người đã có công lập đất, lập Mường và cầu mong vạn vật phát triển thuận lợi, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc, những điều tốt đẹp đến với người dân, xóm bản.

Lịch của người Mường là bộ lịch cổ tri thức dân gian gọi là lịch Đoi (lịch Tre), được hình thành qua hoạt động quan sát sự vận động của mặt trăng, dựa vào đặc tính của mặt trăng trong chu kỳ tháng cũng như sự vận chuyển của sao Đoi để phân định thời gian, ngày, giờ, tuần, tháng, năm và chế định ra 12 thẻ tre “còn gọi là lịch tre".

Mỗi thẻ tre là một tháng, trong đó có số ngày trong tháng, ghi theo lối khắc gạch những ngày tốt, xấu, ngày mưa, gió, ngày đại cát hay ngày xích khẩu... để đi làm ăn, làm nhà mới, cưới vợ, gả chồng hay công to việc lớn trong Mường.

Lịch Đoi được người Mường xưa đúc kết từ nhiều đời rồi truyền lại cho con cháu. Hiện nay, chủ yếu lịch Đoi chỉ các ông mo và số ít người cao tuổi trong các vùng xem được. Việc bảo tồn, tránh mai một và phát triển lịch Đoi luôn được coi là giá trị văn hóa vô cùng quý giá.