Lễ hội Đền Và: Độc đáo tục “chui kiệu" cầu may

13:32 | 01/02/2023

342 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
(PetroTimes) - Lễ hội Đền Và - nét đẹp văn hóa tâm linh xứ Đoài, đặc biệt với tục "chui kiệu" là một nét độc đáo trong lễ rước Thánh Tản Viên. Theo quan niệm dân gian, ai chui qua gầm kiệu người đó sẽ cầu được vạn sự như ý vì thế già, trẻ, gái, trai, nhất là những trẻ biếng ăn, chậm lớn, người già yếu, bệnh tật chui ngang qua gầm kiệu để cầu Thánh xin phúc lộc, mong mạnh khoẻ, thông minh và may mắn.

Lễ hội Đền Và ở thị xã Sơn Tây (Hà Nội) - một trong những lễ hội văn hóa truyền thống đông vui nhất xứ Đoài xưa. Lễ hội Đền Và 2023 sẽ được diễn ra từ chiều ngày 4/2 đến sáng ngày 7/2/ (tức chiều ngày 14 tháng Giêng đến sáng ngày 17 tháng Giêng năm Quý Mão).

Lễ hội Đền Và: Độc đáo tục “chui kiệu
Lễ hội Đền Và được tổ chức hằng năm luôn thu hút đông đảo du khách.

Đền Và (còn gọi là Đông Cung) tọa lạc tại đồi Lim với hàng trăm cây lim cổ thụ thuộc địa bàn thôn Vân Gia (phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây) là một trong tứ cung của xứ Đoài thờ Tản Viên Sơn Thánh - vị thần đứng đầu trong “tứ bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Đền Và được xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia từ năm 1964. Lễ hội Đền Và cũng đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Vì vậy, di tích Đền Và và lễ hội Đền Và là sự kết nối giữa di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.

Theo phong tục cổ truyền, lễ hội Đền Và được tổ chức xuân thu nhị kỳ, vào các năm Tý - Ngọ - Mão - Dậu thì mở hội chính với sự tham gia của 8 làng cùng thờ Đức Thánh Tản gồm: Vân Gia, Cầu Trì, Nghĩa Phủ, Mai Trai, Ái Mỗ (thuộc phường Trung Hưng), các làng Phù Sa (phường Viên Sơn), Phú Nhi (phường Phú Thịnh) và làng Duy Bình (thuộc xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc).

Tâm điểm của lễ hội là lễ rước long ngai bài vị Tam vị Đức Thánh Tản qua sông Hồng, sang đền Ngự Dội thuộc xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc (để tế lễ, diễn lại sự tích Thánh Tản Viên đã từng đến nơi đây), rồi quay trở lại Đền Và.

Đoàn rước gồm 3 cỗ kiệu chính và những kiệu lễ của các thôn làng, đội múa rồng cùng các đội bát bửu, lộ bộ, đội nhạc, đội tế, đội dâng hương… Hình thức rước phản ánh tục “cầu nước” và múa rồng là biểu trưng cho sự vận động của bầu trời, mong cho mưa thuận, gió hòa. Trên đường đi, các đình, đền, chùa và nhân dân hai bên đường bày hương án, dâng hương hoa, lễ vật để tri ân Đức Thánh. Đến mỗi ngã tư lớn, các kiệu chính lần lượt được quay ba vòng rồi tung lên cao ba lần trong tiếng reo hò của người dân và du khách. Đặc biệt, tục "chui kiệu" là một nét độc đáo trong lễ rước Thánh Tản Viên trong lễ hội Đền Và. Theo đó, nhiều người dân, nhất là những trẻ biếng ăn, chậm lớn, người già yếu, bệnh tật thì chui ngang qua gầm kiệu để cầu Thánh ban cho sức khoẻ. Tục chui kiệu trở thành một nét độc đáo trong lễ rước Thánh Tản Viên.

Xuân Quý Mão 2023, lễ hội Đền Và vào kỳ chính hội, được tổ chức với quy mô lễ hội vùng, diễn ra từ chiều 4/2 đến sáng 7/2 (tức từ chiều 14 tháng Giêng đến sáng 17 tháng Giêng năm Quý Mão). Khai mạc lễ hội Đền Và ngày 14 tháng Giêng với các nghi thức: Lễ phong triều, khai hội, lễ dâng hương.

Lễ rước được tiến hành đúng ngày rằm tháng Giêng. Từ 5 giờ sáng, đoàn rước kiệu bắt đầu khởi hành, rước từ Đền Và đi qua một số đường phố ở thị xã Sơn Tây ra bến sông Hồng và đi thuyền vượt sông để sang đền Ngự Dội thuộc xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc để làm lễ tế Thánh. Buổi chiều, đoàn rước từ đền Ngự Dội trở về Đền Và, làm lễ yên vị.

Lễ hội Đền Và: Độc đáo tục “chui kiệu
Đoàn rước kiệu đi thuyền qua sông Hồng để sang làm lễ tại đền Ngự Dội ở huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Trong thời gian diễn ra lễ hội từ ngày 14 - 17 tháng Giêng, mỗi ngày đều có một buổi tế xin thần linh thấu hiểu ước vọng của con người. Đặc biệt, nước cúng tế trong lễ hội chỉ lấy ở sông Hồng - con sông lớn có ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của cư dân đồng bằng Bắc Bộ nói chung, vùng đất xứ Đoài nói riêng. Lễ "mộc dục" tại Đền Ngự Dội diễn lại sự tích liên quan tới Tản Viên Sơn Thánh, là biểu hiện của nghi lễ cầu mưa của cư dân nông nghiệp.

Di tích Đền Và và lễ hội Đền Và có mối quan hệ mật thiết, đó là sự kết nối giữa di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh, sinh hoạt văn hóa cộng đồng của nhân dân Sơn Tây. Cùng với đó trong những ngày hội còn có rất nhiều hoạt động vui hội, các trò chơi dân gian, văn hóa văn nghệ, hội chợ…sẽ được diễn ra tại đồi Lim, quanh khu vực Đền Và.

Trưởng ban Tuyên giáo Thị ủy Sơn Tây Hà Việt Phong cho biết: “Lễ hội Đền Và là một trong những lễ hội văn hóa truyền thống đông vui nhất xứ Đoài, thu hút đông đảo du khách thập phương, nên chính quyền địa phương đã tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo quản lý và tổ chức lễ hội bảo đảm trang trọng, an toàn, vui tươi lành mạnh. Trong đó, chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện nếp sống văn minh, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của lễ hội Đền Và; đồng thời, các lực lượng chức năng tăng cường thanh tra, kiểm tra bảo đảm giữ gìn an ninh trật tự, an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm và phòng, chống cháy nổ, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách hành hương, trẩy hội”.

N.H

Hà Nội nghiêm cấm cán bộ, công chức đi lễ hội trong giờ hành chínhHà Nội nghiêm cấm cán bộ, công chức đi lễ hội trong giờ hành chính
Lễ hội Cổ Loa là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc giaLễ hội Cổ Loa là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia
Tưng bừng khai hội đền Hai Bà Trưng Xuân Quý Mão 2023Tưng bừng khai hội đền Hai Bà Trưng Xuân Quý Mão 2023
Thời gian tổ chức lễ hội khai ấn đền Trần 2023Thời gian tổ chức lễ hội khai ấn đền Trần 2023