Hoài niệm Sài Gòn qua xe đạp, xích lô và phim ảnh

Ngày đó, xe đạp là phương tiện chính. Xe đầm dành cho phụ nữ, xe sườn ngang dành cho đàn ông. Cây xăng gần như không có trong thành phố.

Giờ tan tầm, các con đường chật xe đạp. Không khói bụi, không tiếng còi xe. Chỉ có tiếng cót két của những vòng xe quay đều. Muốn qua đường, người đạp xe giơ cánh tay làm hiệu.

Những buổi tối, thành phố lên đèn, đường phố ngập xe đạp. Nam thanh, nữ tú đèo nhau dập dìu, xuôi ngược.

Vợ ngồi sau, chéo chân một bên, tình tứ ôm eo chồng (kiểu ngồi xe rất nữ tính này, bây giờ hiếm còn thấy). Hai đứa con nhỏ ngồi trên sườn xe đạp ở phía trước. Ông chông thoăn thoắt chân, đạp xe đưa cả nhà đi dạo phố. Nghèo nhưng rất vui!

Xích lô là phương tiện di chuyển, chở hàng hóa, giống như xe ôm bây giờ. Người Sài Gòn dễ tính, nhiều khi xích lô lên dốc cao, ông già ngồi phía sau đạp è ạch, muốn... lòi bản họng, khách còn nhảy xuống đẩy xe phụ.

Đường phố Sài Gòn trong những năm 1980

Sống trong giai đoạn đất nước mới thống nhất, còn khó khăn, con mèo, con chó, cái quần lãnh... người ta cũng mang ra chợ trời bán, đổi gạo. Người Sài Gòn gần như chỉ có hai nơi để giải trí: Đi Sở thú hoặc đến rạp xem phim.

Các rạp phim ẩm mốc, ghế dơ bẩn, rách. Ngay cửa ra vào là một tấm màn nhung, một ông già cầm đèn pin soát vé, rọi chỉ ghế ngồi. Đôi khi mải mê xem phim, có khán giả rút chân lên ghế, kẻ gian ở phía sau dùng cù móc, lấy trộm mất đôi dép mủ, đôi guốc.

Vãn phim, đèn sáng, khán giả la oai oái, đi chân đất về nhà là chuyện cười ra nước mắt, thường xảy ra ở thời đó.

Chiếc xe đạp sườn ngang một thuở gồng gánh cả nhà

Chiếc xe đạp đầm dành cho phụ nữ thời đó

Nam thanh, nữ tú dạo phố bằng xe đạp

Một gia đình trung lưu đèo nhau bằng chiếc xe 67

Trong các chợ có rất nhiều xe đạp

Đường Đồng Khởi (Q1) sau ngày giải phóng vài năm

Xích lô là phương tiện đi lại của những người dân không biết chạy xe đạp

Đây là những công tử, tiểu thư sành điệu có xe máy trong xã hội thời đó

Trên các đường phố, có nhiều điểm bơm vá xe đạp thế này. Thời đất nước còn khó khăn, người ta tận dụng những ruột xe đạp rách nát, cắt mảnh nhỏ vuông vức, đắp lên lỗ thủng, xong dùng hai mảnh sắt kẹp chặt, đưa lên lửa hơ nóng. Vá xe kiểu này, phải ngồi đợi rất lâu, vì phải đợi mảnh vá và lỗ thủng giao thoa, dính vào nhau...nhưng được cái rất bền. Bơm bánh xe người ta cũng phải hì hục bơm, chứ không có bình hơi như bây giờ.

Tuy đất nước khó khăn, người dân rất đam mê phim ảnh. Những bộ phim trong nước sản xuất , thường có nội dung tái hiện lại cuộc chiến đã qua như: Ván bài lật ngửa, Biệt động Sài Gòn, Cánh đồng hoang.. Đêm đêm, các rạp luôn chật kín rạp.

Bộ phim Ván bài lật ngửa gồm 8 tập, quay kiểu "cuốn chiếu": Đứa con nuôi vị giám mục (1982), Quân cờ di động (1983), Phát súng trên cao nguyên (1983), Cơn hồng thủy và bản tango số 3 (1984), Trời xanh qua kẽ lá (1985), Lời cảnh cáo cuối cùng (1986), Cao áp và nước lũ (1987), Vòng hoa trước mộ (1987)... luôn cuốn hút khán giả. Mỗi lần có tập mới được công chiếu, khán giả rồng rắn xếp hàng trước rạp, chờ đến lượt mua vé.

Bộ phim Cánh đồng hoang

Bộ phim Biệt động Sài Gòn nổi tiếng vào những năm 80

Ngoài phim sản xuất trong nước, các rạp còn chiếu các bộ phim các nước thuộc khối Xã hội chủ nghĩa như: Ba Lan, Tiệp Khắc, Liên Xô. Trong ảnh là một cảnh trong bộ phim Thầy lang nổi tiếng. Đối với các bộ phim nước ngoài, các rạp đều có một nữ thuyết minh trực tiếp, chứ không như bây giờ phần thuyết minh được cáng sẵn trên phim. Phim chiếu đến đâu, trên màn ảnh diễn viên nói gì, cô thuyết minh phải theo dõi,chuyển ngữ trên loa cho khán giả nghe. Đôi khi nữ thuyết minh không tập trung, nhân vật nói một đàng, nghĩa một nèo, làm khán giả ngơ ngác. Thời đó, có những bộ phim chỉ dành cho người lớn, con nít không được vào xem.

Bộ phim Maika từ trên trời rơi xuống là một bộ phim chiếu rạp của Tiệp Khắc. Bộ phim này chiếu nhiều tháng ròng ở rạp, vẫn thu hút khán giả, đặc biệt là thiếu nhi đến xem

Phim Bim trắng tai đen là một phim vẫn nằm trong ký ức nhiều thế hệ

Bộ phim Con vịt đẻ trứng vàng gây sốt cả thiếu nhi, lẫn người lớn thời đó

Nhiều thế hệ chắc không thể quên cảnh kinh điển trong bộ phim Mặt trời trắng trên sa mạc (Liên Xô) này?

Lê Ngọc Dương Cầm