Còn nhiều con đường cho xuất khẩu cá tra trong dịch Covid - 19

Dịch bệnh Covid-19 khiến giá cá tra lao dốc

Xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc sẽ “thăng trầm” theo diễn biến dịch nCoV

Giá thấp, doanh nghiệp không mặn mà xuất khẩu cá tra sang Colombia

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), sau 3 năm liên tục tăng trưởng tốt đặc biệt là thành công trong năm 2018 thì xuất khẩu (XK) cá tra lại giảm 11% trong năm 2019 với giá trị đạt 2 tỷ USD. Kết quả này cũng đã được VASEP dự báo trước khi nhận thấy sản lượng cá tra nuôi đã tăng nhanh từ năm 2018 và việc dư nguồn cung là nguyên nhân chính cho giá XK giảm mạnh tại tất cả thị trường.

Tuy nhiên, thách thức lớn hơn với ngành cá tra khi năm 2020 mở đầu bằng đợt dịch bệnh do virus corona gây ra, khiến thị trường Trung Quốc giảm 50% trong 2 tháng đầu năm do gián đoạn và ách tắc trong khâu vận chuyển, kho bãi. Các nhà mua hàng tại Trung quốc cung cấp cho hệ thống siêu thị, nhà hàng cũng cắt giảm đặt hàng do người dân hạn chế mua sắm tại các siêu thị hay đến nhà hàng ăn uống. Tuy vậy, các kênh phân phối online vẫn sôi động khi giao dịch qua mạng là giải pháp tối ưu cho tình hình dịch bệnh hiện nay. Bên cạnh đó, tâm lý e ngại mua thịt, cá tươi sống tại các chợ truyền thống và chuyển sang tiêu thụ thủy sản đông lạnh… sẽ giúp phân khúc này tăng mạnh trong năm 2020. Thị trường Trung quốc chắc chắn sẽ giảm mạnh cho đến khi dịch bệnh được khống chế tuy nhiên sẽ mở ra những cơ hội khác cho các doanh nghiệp cá tra nắm bắt được thời cơ.

Cho dù những lợi thế thương mại giữa Việt Nam – Trung Quốc đã góp phần cho tăng trưởng nhanh chóng sản phẩm cá tra tại đây trong thời gian qua nhưng khi đã chiếm lĩnh đến trên 33% thị phần rõ ràng sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Sự sụt giảm quá nhanh khiến cho các doanh nghiệp phụ thuộc vào thị trường này gặp rất nhiều khó khăn, đồng thời cũng là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp mở rộng, tìm kiếm thị trường mới, đa dạng sản phẩm và củng cố chất lượng để tìm những con đường mới.

Một trong những thị trường tiềm năng là Ấn Độ với dân số đứng thứ 2 sau Trung Quốc, thị trường này khá đặc biệt vì không ăn thịt phổ biến như bò và lợn mà chỉ ăn cừu, dê, gà và thủy hải sản. Theo ước tính, Ấn Độ nuôi khoảng 600.000 tấn cá tra mỗi năm nhưng thịt cá bị vàng và nhà máy chế biến tại quốc gia này chưa sản xuất ra được những sản phẩm cá tra phi lê thịt trắng và đảm bảo VSATTP như của Việt Nam. Hiện tại sản phẩm cá tra phi lê Việt Nam được xem sản phẩm cao cấp đang được nhập khẩu phục vụ trong các nhà hàng tại Ấn Độ. Thuế nhập khẩu vào Ấn Độ đối với hàng cá tra phi lê còn rất cao (65%) cùng với hệ thống kho lạnh, siêu thị chưa được đầu tư đầy đủ cho mặt hàng đông lạnh tuy vậy đây vẫn là một thị trường đầy tiềm năng cho cá tra Việt Nam.

Ngày 12/2/2020 Hiệp định EVFTA đã chính thức được Nghị viện Châu Âu phê chuẩn. Dự kiến sẽ được Quốc hội Việt Nam thông qua vào tháng 5/2020 và có thể có hiệu lực vào tháng 7/2020 mở ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra để tận dụng lợi thế các doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng trước khi mức thuế của cá tra sẽ về 0% trong 3 năm tới.

Việc các nhà máy chế biến cá thịt trắng (Cod, Pollock) tại Trung Quốc chưa làm việc dẫn tới việc thiếu hụt nguồn cung cá thịt trắng đặc biệt là tại thị trường EU cũng là cơ hội trước mắt cho các doanh nghiệp cá tra. Tại thị trường Mỹ lượng hàng tồn kho cũng đã hết, cuối năm 2019, Mỹ chính thức công nhận hệ thống kiểm tra sản phẩm cá và cá Siluriformes xuất khẩu của Việt Nam tương đương với Hoa Kỳ là tin vui đối với các DN XK cá tra Việt Nam sang thị trường này và quan trọng hơn nữa khẳng định năng lực kiểm soát chất lượng, ATTP chuỗi sản xuất, chế biến xuất khẩu cá tra của Việt Nam đã đáp ứng một trong những yêu cầu khắt khe nhất, giúp cá tra Việt Nam dễ dàng hơn trong việc tiếp cận và mở rộng thị trường xuất khẩu không chỉ Mỹ mà còn các thị trường khác.

Theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp, hiện nay là thời điểm tốt để làm giống cá tra vì dự báo quý 3 và 4/2020 nhu cầu cá nguyên liệu có thể tăng cao khi tình hình dịch Covid -19 đã ổn định và nhu cầu tiêu thụ của thị trường Trung Quốc sẽ tăng trở lại để đáp ứng nhu cầu xuất ăn cho nhân viên văn phòng cũng như công nhân tại các nhà máy. Tuy nhiên, VASEP khuyến cáo người nuôi chủ động giảm sản lượng để sản lượng cá tra năm 2020 ở mức 1,2 triệu tấn, giảm khoảng 10% so với năm 2019.

Nam Phương - Tạ Hà