Bệnh nhân đột quỵ: Đừng để muộn giờ vàng

Nguyên tắc FAST

Tại Hội nghị khoa học "Tiếp cận toàn diện quy trình xử lý đột quỵ" do Hội Đột quỵ Việt Nam phối hợp với khoa Cấp cứu BV Bạch Mai tổ chức mới đây tại Hà Nội, các chuyên gia y tế đã nhận định đột quỵ não là một cấp cứu y khoa khẩn cấp. Vì vậy khi phát hiện các dấu hiệu báo động đột quỵ, người bệnh cần được chuyển ngay tới các cơ sở y tế gần nhất sẽ giúp giảm tỷ lệ tử vong và tàn phế. Thế nhưng PGS.TS Mai Duy Tôn, chuyên gia về đột quỵ tại khoa Cấp cứu (BV Bạch Mai), chỉ khoảng 5% bệnh nhân đột quỵ đến cấp cứu sớm. Còn lại bệnh nhân đều đến muộn do người thân không nhận biết được hoặc chủ quan không đưa đi cấp sớm.

Ảnh minh họa

PGS.TS Mai Duy Tôn nói: “Nếu được cấp cứu đúng thời điểm 3 - 4,5 giờ đầu sau khi được phát hiện các dấu hiệu đầu tiên, bằng các thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch, hoặc áp dụng lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đối với các bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não thì khả năng cứu sống cũng như hạn chế di chứng rất cao”.

Vậy làm thế nào để nhận biết người bị đột quỵ?

Nhiều người thường nhầm lẫn các dấu hiệu sớm của đột quỵ với hiện tượng “trúng gió, cảm”… dẫn đến tình trạng bệnh nặng thêm và quan trọng là mất đi cơ hội vàng, nguy hiểm đến tính mạng hoặc khả năng hồi phục cho người bệnh khó.

Với quy tắc FAST, người nhà bệnh nhân có thể xác định chính xác bệnh nhân có bị đột quỵ không. Thứ nhất, hãy xem miệng bệnh nhân có bị mất cân đối, hoặc xệ một bên miệng không (Face - mặt). Thứ hai, yêu cầu bệnh nhân giơ đều hay tay lên cao, nếu bên nào yếu hơn, hoặc rơi xuống trước cho thấy có bất thường (Arm - Tay). Thứ ba, yêu cầu bệnh nhân nói, lặp lại một cụm từ đơn giản. Nếu bệnh nhân nói không lưu loát, đó là dấu hiệu bất thường (Speech - nói).

"Nếu cùng lúc có 3 dấu hiệu này cho thấy bệnh nhân có nguy cơ đột quỵ rất cao, hãy đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng điều trị đột quỵ nhanh nhất để bảo đảm thời gian vàng (Time)", PGS Tôn khuyến cáo.

PGS.TS Vũ Đăng Lưu, Phó Giám đốc trung tâm điện quang (BV Bạch Mai) bổ sung, trong cấp cứu đột quỵ, nhất là với đột quỵ nhồi máu não, chẩn đoán hình ảnh rất quan trọng để loại trừ chảy máu, điều trị càng sớm càng tốt.

Người trẻ đừng chủ quan

Khi đưa bệnh nhân đột quỵ đi cấp cứu, các bác sĩ lưu ý không được để bệnh nhân ngã. Đặt người bệnh nằm chỗ thoáng, nghiêng một bên để nếu bị nôn sẽ không gây sặc vào đường hô hấp đồng thời móc hết đờm dãi cho bệnh nhân dễ thở.

Thực hiện nguyên tắc FAST

Đối với địa bàn miền núi, vùng sâu nếu không có điều kiện hãy di chuyển bệnh nhân bằng cáng, không nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện bằng xe máy, tránh xóc khi di chuyển. Khi di chuyển, nên để bệnh nhân trên mặt phẳng, nghiêng mặt sang một bên, nới bớt quần áo cho dễ thở.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, PGS.TS Mai Duy Tôn nói hiện nay số người trẻ bị đột quỵ đang gia tăng. Tuy nhiên, nguyên nhân gây đột quỵ thường là do chảy máu não trong khi người già đột quỵ do thiếu máu não. PGS.TS Tôn nói: “Vì người trẻ có yếu tố nguy cơ tăng huyết áp nhưng chủ quan không điều trị, chủ quan không quan tâm chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và người trẻ có các bất thường dị dạng mạch máu não, túi phình mạch máu não… vỡ gây ra gây xuất huyết. Trong khi đó, ở người già thì mắc các bệnh mãn tính tăng huyết áp, mỡ máu, đái đường… gây nguy cơ tắc mạch cao hơn, dẫn đến đột quỵ thiếu máu não cao hơn ở người cao tuổi”.

Hiện nay, tất cả các phương pháp điều trị đột quỵ tiên tiến trên thế giới đều đang được áp dụng tại Việt Nam, đặc biệt tại BV Bạch Mai. Như với bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não kỹ thuật điều trị tái tưới máu bằng thuốc BV đã thực hiện thường quy và đã chuyển giao cho bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến dưới… giúp bệnh nhân vùng xa BV Bạch Mai có cơ hội. Hay các kỹ thuật can thiệp nội mạch đang được BV Bạch Mai đào tạo, triển khai để áp dụng tại các bệnh viện tỉnh có đủ điều kiện về con người, trang thiết bị.