Bài 3: Cần động lực từ cơ chế, chính sách (Tiếp theo và hết)

Bài 2: "Phao cứu sinh" của đất nước thời kỳ đổi mới

Bài 1: Có nguồn gốc quân đội, phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ

Những chi tiết cao su và bộ ván ghép tận dụng

Có tới các giàn khoan dầu khí mới cảm nhận được những nỗ lực vượt khó của cán bộ, người lao động NDK. Tại giàn khoan Tam Đảo 03 thuộc Liên doanh Việt-Nga Vietsovpetro, anh Nguyễn Hải, Giàn trưởng, cho chúng tôi biết: Vì tập đoàn đang trong giai đoạn khó khăn nên chế độ cho cán bộ, người lao động đã phải tiết giảm. Ví dụ, trước đây cứ 2 tuần/lần là có trực thăng ra để cán bộ, người lao động đổi đầu về bờ nghỉ ngơi, nhưng hiện nay phải 3 tuần/lần. Với đặc thù lao động dầu khí trên các giàn khoan căng thẳng, độc hại, nguy hiểm, vận hành 24/24 giờ, không gian chật hẹp, máy móc ù ù suốt ngày đêm... phải lao động kéo dài thêm trên giàn khoan là thêm rất nhiều vất vả, ảnh hưởng tới sức khỏe và sự an toàn của người lao động. Thế nhưng, thu nhập trung bình của kỹ sư trên giàn khoan hiện nay trung bình cũng chỉ đạt 12-20 triệu đồng/tháng, tùy theo vị trí công việc. Như vậy là thấp hơn nhiều so với lao động trong NDK của các nước ngay trong khu vực. Trong khi các vị trí công việc ở giàn khoan đều rất quan trọng, ví dụ kíp trưởng phải điều khiển cần khoan trị giá hàng triệu, thậm chí hàng chục triệu USD trong thời gian 12 giờ liên tục, chỉ cần một sai sót nhỏ có thể làm gẫy hay kẹt cần khoan thì thiệt hại rất lớn.

Nhà máy nhiệt điện Cà Mau 1 và 2 của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam. Ảnh: Hùng Sơn

Tình trạng “giật gấu vá vai” đã xuất hiện trên các giàn khoan của PVN, trong đó có giàn Tam Đảo 03. Anh Bùi Thọ Dương, Kỹ sư trưởng động lực, cho hay, để tiết kiệm chi phí, anh đã phải liên tục “sáng tạo”, chế ra các chi tiết thay thế phần bị hỏng hóc để máy vẫn chạy được, bởi chờ đề xuất để có chi tiết thay thế sẽ rất lâu. Ví như, các miếng đệm cao su của máy bơm đặc chủng, dù rất nhỏ nhưng tính ra tới hàng trăm USD/bộ. Anh Dương đã tự chế các miếng đệm cao su để duy trì cho máy móc hoạt động. Tuy nhiên, anh cũng không dám chắc làm như vậy có ảnh hưởng tới tuổi thọ của máy hay không?

Tới phòng thư giãn, xem ti vi của người lao động tại giàn Tam Đảo 03, thấy bộ ván được đóng tạm để thành ghế ngồi, tôi hỏi thì được biết đây là món quà của một người thợ trước khi rời giàn khoan để về bờ. Để đề xuất có bộ ghế ngồi mà chẳng biết bao giờ mới có nên người thợ đã thu gom các mảnh ván đóng thành bộ ghế ngồi tặng các đồng nghiệp ở lại.

Trong gian khó vẫn nộp ngân sách vượt 46,5% kế hoạch năm

Trong điều kiện rất khó khăn như vậy, nhưng kết quả kinh doanh của PVN năm 2018 vẫn rất tốt. Tổng sản lượng khai thác quy dầu 11 tháng năm 2018 là 22,1 triệu tấn, hoàn thành 96,8% kế hoạch năm. Sản lượng sản xuất điện, xăng dầu và đạm trong 11 tháng qua đều đạt chỉ tiêu đề ra, đặc biệt sản xuất đạm tính chung 11 tháng đạt 1.477 nghìn tấn, hoàn thành 96,4% kế hoạch năm. Tổng doanh thu toàn tập đoàn 11 tháng đạt 542.344 tỷ đồng, vượt 2,2% kế hoạch năm. Đặc biệt, tập đoàn đã nộp ngân sách Nhà nước đạt hơn 108.122 tỷ đồng, vượt 46,5% kế hoạch năm. Vừa qua, PVN vinh dự đứng đầu danh sách 500 doanh nghiệp có lợi nhuận tốt nhất Việt Nam năm 2018.

Theo Tổng giám đốc PVN Nguyễn Vũ Trường Sơn, hiện nay, PVN đã hoàn thiện đồng bộ ngành công nghiệp dầu khí từ khâu đầu tới khâu cuối. Ngành nghề kinh doanh chính của tập đoàn hiện tại tập trung vào 5 lĩnh vực trọng yếu, gồm: Tìm kiếm thăm dò khai thác dầu khí; chế biến dầu khí; công nghiệp khí; công nghiệp điện và dịch vụ dầu khí. Trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn, giá dầu giảm mạnh (có lúc xuống dưới 30USD/thùng, chỉ bằng 30% so với giá dầu trung bình giai đoạn 2010-2015), cùng với các vụ việc xảy ra ở tập đoàn từ năm 2015 đến nay ảnh hưởng tới mọi mặt hoạt động của tập đoàn. Song, được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, các bộ, ngành, lãnh đạo các địa phương và nhân dân cả nước, cùng với sự nỗ lực, cố gắng của tập thể cán bộ, đảng viên, công nhân viên, tập đoàn đã trụ vững và tiếp tục đạt được những kết quả khích lệ, như: Nộp ngân sách Nhà nước hằng năm chiếm tỷ trọng 9-11% tổng thu ngân sách chung của Nhà nước và chiếm 16,5-17% tổng thu ngân sách Trung ương.

Do thiếu vốn tái đầu tư nên lợi nhuận hiện tại đang "ăn" vào tương lai

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực dầu khí, hiện nay có 3 vấn đề chính liên quan đến cơ chế, chính sách mà NDK cần được quan tâm tháo gỡ. Thứ nhất, Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị về "Chiến lược phát triển NDK Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2035” (sau đây gọi là Nghị quyết 41) đã được ban hành 3 năm nay còn nguyên tính thời sự để giúp NDK phát triển bền vững. Tuy nhiên, đến nay, Nghị quyết 41 vẫn chưa được thể chế hóa vào các luật, nghị định. Thứ hai, nhiều quy định trong Luật Dầu khí không còn phù hợp trong tình hình hiện nay khi Việt Nam đã tham gia vào rất nhiều các hiệp định thương mại thế hệ mới, trong đó có Hiệp định CPTPP, nên cần được nghiên cứu, sửa đổi. Thứ ba, các luật chuyên ngành, như: Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng... có những quy định không phù hợp với việc xây dựng các công trình của NDK.

Điều cũng đáng quan tâm là phần trích lại từ lợi nhuận bán dầu của PVN, phần tài chính thu được từ cổ phần hóa, thoái vốn các công ty thuộc PVN được trích lại còn quá ít so với nhu cầu để PVN có thể tái đầu tư trong việc tìm kiếm, thăm dò các mỏ dầu mới. Do thiếu vốn để thăm dò và cơ chế tài chính phù hợp để thực hiện hoạt động mang tính rủi ro cao này nên xảy ra sự mất cân đối trầm trọng giữa gia tăng trữ lượng và sản lượng khai thác, xảy ra hiện tượng tiêu lạm vào dự trữ. Năm 2017, sản lượng khai thác quy dầu của PVN là 25 triệu tấn, nhưng tìm kiếm thăm dò, gia tăng trữ lượng chỉ đạt 4 triệu tấn. Năm 2018, PVN đặt mục tiêu tìm kiếm, thăm dò để gia tăng trữ lượng quy dầu đạt 10-15 triệu tấn, tuy nhiên đến hết tháng 8-2018 mới đạt có 2 triệu tấn. Trong khi đó, nhiều mỏ dầu truyền thống chủ lực đóng góp sản lượng quan trọng cho PVN sau 20-30 năm khai thác đang suy giảm nhanh. Các mỏ đang dưới dạng tận thu, tránh lãng phí tài nguyên nên cũng đòi hỏi chi phí lớn hơn.

Dầu khí là ngành kinh tế-kỹ thuật đặc biệt, gắn liền không chỉ bài toán năng lượng mà còn là chuỗi giá trị kinh tế trong chiến lược phát triển đất nước, liên quan đến chất lượng cuộc sống của người dân. Do đó, các vấn đề của NDK cần được quan tâm, xem xét thấu đáo. Ví như, công nghiệp khí cần được xem xét trong chuỗi giá trị từ khâu khai thác-xử lý đến vận chuyển-hộ tiêu thụ (điện, đạm, CN hóa dầu)-hiệu quả phát triển kinh tế vùng. Các yếu tố này cần được cân nhắc để có một giá khí hợp lý, có lợi nhuận hài hòa nhằm kích thích nhà đầu tư khai thác, hộ tiêu thụ và quyền lợi của Nhà nước. Cùng với đó, những bất cập trong Luật Đấu thầu 2013 đang tạo ưu tiên cho dịch vụ nước ngoài ngay trên các công trình của PVN tại Việt Nam, nhưng lại hạn chế sự phát triển dịch vụ trong nước, đặc biệt đối với các công trình do PVN đầu tư. Vì vậy, cần xem xét, điều chỉnh Luật Đấu thầu để phát huy nội lực các dịch vụ chuyên ngành trong nước.

Cần phải khẳng định rằng, tài nguyên dầu khí là tài nguyên quý giá của đất nước. NDK Việt Nam là công cụ của Đảng, của Nhà nước trong khai thác tài nguyên, phát triển ngành công nghiệp dầu khí để phục vụ phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, đồng thời tham gia giữ vững chủ quyền quốc gia trên Biển Đông. Vì thế, NDK Việt Nam cần được quan tâm đầu tư một cách đặc biệt, tạo những cơ chế phù hợp để ngọn lửa dầu khí Việt Nam luôn rực sáng.

Theo QĐND