Đường sắt chặn đà “lao dốc không phanh”

Giành lại thị phần

Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho hay, đến tháng 7-2016, VNR đã chặn đà lao dốc khi sụt giảm cả về sản lượng khách lẫn doanh thu, đồng thời có tăng trưởng trở lại nhưng do ảnh hưởng của thiên tai bão lũ nên kết quả sản xuất kinh doanh chưa mang nhiều dấu ấn. Ông Vũ Anh Minh - Chủ tịch Hội đồng Thành viên VNR nói: “Đường sắt có 3 vấn đề cần phải cải thiện để hút khách, đó là chất lượng hạ tầng, phương tiện và dịch vụ”.

Nói về chất lượng đoàn tàu Chủ tịch VNR cho rằng, nếu nhập tàu nước ngoài thì VNR chỉ đủ sức được 1-2 đoàn tàu. Cụ thể, VNR đã chào hàng phía Tây Ban Nha và được biết 1 đoàn tàu có chi phí thiết kế lên đến 26 triệu Euro (khoảng hơn 700 tỉ đồng), đóng 1 toa khoảng 1-1,5 triệu Euro (gần 30 tỉ đồng). Trong khi đóng trong nước khoảng 500.000USD (khoảng 11 tỉ đồng/toa). Thậm chí, thiết kế, công năng sử dụng của tàu nước ngoài chưa chắc phù hợp với địa hình nước ta do kết cấu hạ tầng chưa được cải thiện.

Đội ngũ tiếp viên đoàn tàu 5 sao (ảnh G.Huy)

“Trước đây, tư duy đóng tàu trong nước luôn đặt ra câu hỏi: Mỗi toa đóng được bao nhiêu ghế? Nhưng hiện nay tư duy này đã thay đổi và hướng đến hành khách với câu hỏi: Mỗi toa dành cho bao nhiêu người?” - ông Vũ Anh Minh nói

Trước sự cạnh tranh khốc liệt của các loại hình dịch vụ vận tải khác như đường bộ, hàng không, để lôi kéo hành khách quay trở lại đường sắt, VNR đã quyết liệt cải tạo, nâng cấp phương tiện kèm theo chất lượng dịch vụ. Năm 2018, VNR sẽ đóng 6-10 đoàn tàu mới, còn một số đoàn đang khai thác thì cải tạo, nâng cấp và phấn đấu tới năm 2019-2020 các tuyến tàu sẽ đồng đều về chất lượng phương tiện cũng như dịch vụ. Đây là lý do VNR xin vay 3.200 tỉ đồng từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) để đầu tư các đoàn tàu.

“Ngày 10-1-2018, VNR sẽ chính thức đưa 6 đoàn tàu khách đóng mới thế hệ 3 (5 sao) vào khai thác trên tuyến đường sắt Thống Nhất. Bên cạnh đó, tổng công ty cũng nâng cao chất lượng dịch vụ như vệ sinh, suất ăn, tiếp viên phục vụ, đa dạng hóa dịch vụ bán vé, tiện ích trên tàu...” - Chủ tịch VNR nói.

Như vậy, từ ngày 10-1 tới, VNR sẽ thí điểm phục vụ suất ăn hàng không trên tàu. Các suất ăn đóng gói sẵn được Công ty Cổ phần Dịch vụ hàng không sân bay Tân Sơn Nhất (SASCO) thực hiện theo tiêu chuẩn hàng không. Suất ăn này có khung giá 25.000-30.000 đồng đã bao gồm trong giá vé, trong khi giá vé không tăng. Đây là những tiện ích tốt nhất mà đường sắt muốn tung ra để lôi kéo hành khách quay lại với ngành.

Đổi mới để phát triển

Nói về việc thay đổi chất lượng đoàn tàu và dịch vụ thì giá vé đường sắt có điều chỉnh tăng lên hay không? Ông Vũ Anh Minh khẳng định, giá vé đường sắt về cơ bản không thay đổi, vì ngành đang nâng chất lượng dịch vụ bằng giá vé hiện nay, đồng thời kiểm soát chi phí giảm xuống để đảm bảo không lỗ. Thành công hay thất bại của ngành đường sắt tính từ ngày 10-1 tới đây khi 6 đoàn tàu 5 sao được đưa tất cả những dịch vụ chất lượng nhất vào khai thác.

Toa giường nằm với chất lượng dịch vụ 5 sao (ảnh G.Huy)

Trước thắc mắc về việc triển khai những dịch vụ trên vào dịp cao điểm tết sẽ khó có thể đánh giá tổng thể sự thay đổi rõ rệt của ngành khi khách đi tàu đông và ít có lựa chọn, ông Vũ Anh Minh bày tỏ quan điểm: “Dịp cao điểm nhiều người chưa đi đường sắt sẽ đi và kỳ vọng lượng khách sau khi đi tàu sẽ quay lại, bởi họ là những người trải nghiệm thực tế trên chuyến đi, từ đó thay đổi sự lựa chọn về phương thức vận tải. Hành khách bỏ đường sắt vì chất lượng dịch vụ kém chứ không phải giá vé cao, vậy phải giữ nguyên giá và nâng chất lượng dịch vụ, tiết giảm chi phí để làm sao đưa ra mục tiêu giai đoạn đầu sẽ tăng sản lượng (khách/km), giai đoạn 2 tăng doanh thu, giai đoạn 3 kỳ vọng lợi nhuận”.

Cũng theo vị Chủ tịch VNR, năm 2017 vừa qua sẽ có những đơn vị vận tải trong ngành đường sắt lỗ, tới năm 2018 kỳ vọng hòa vốn nhưng điều chỉnh được tiền lương cho cán bộ, công nhân viên đường sắt (lương tuần đường, gác chăn tăng lên khoảng 20%). Giai đoạn 2019-2020 mới cơ bản có lãi, tuy nhiên nguồn lãi này chỉ hiện thực khi được Nhà nước bố trí cho ngành gói 7.000 tỉ đồng (tăng năng lực thông qua, rút ngắn thời gian chạy tàu, kéo dài số toa…).

“Khi tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai đưa vào vận hành, đường sắt bị mất khách rất lớn. Từ việc này, VNR mới biết được vị thế của ngành đang ở đâu để có sự đổi mới, cạnh tranh. Hơn nữa, việc này sẽ làm cho tất cả các phương thức cùng nâng cao chất lượng dịch vụ và hành khách sẽ là người tận hưởng. Trước tiên, đường sắt phải thay đổi tư duy nội tại của chính mình đó là hãy cung ứng những gì xã hội, cần không phải cung ứng những gì ngành có, hãy đóng tàu để cho có bao nhiêu người lên tàu chứ không phải bao nhiêu ghế, hãy hướng đến phục vụ hành khách tốt hơn, làm hạ tầng để phục vụ vận tải” - ông Vũ Anh Minh cho hay.