Yêu cầu tăng cường giám sát việc sáp nhập tỉnh, xã và mô hình chính quyền hai cấp

Theo Nghị quyết, tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa XVI (dự kiến giữa năm 2026), Quốc hội sẽ xem xét báo cáo công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031; đánh giá bổ sung kết quả phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách năm 2025, những tháng đầu năm 2026; báo cáo tài chính nhà nước và quyết toán ngân sách năm 2024; báo cáo công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2025.

Đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết

Ngoài ra, Quốc hội sẽ xem xét việc thực hiện các nghị quyết về chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia như: đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP HCM, cùng hàng loạt dự án giao thông trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam, đường Hồ Chí Minh, sân bay Long Thành, đường vành đai 3, vành đai 4.

Tại kỳ họp thứ hai diễn ra năm sau, Quốc hội sẽ tiếp tục xem xét các báo cáo quan trọng của Chính phủ liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội, phân bổ ngân sách, phòng chống tham nhũng, phòng chống tội phạm, thi hành án, giải quyết khiếu nại, tố cáo, bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế.

Giám sát việc thực hiện nghị quyết về sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, xã là một trong những nội dung được nhấn mạnh trong chương trình giám sát. Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội chủ trì tổ chức thực hiện giám sát, đồng thời chỉ đạo việc xây dựng dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi) trình Quốc hội xem xét thông qua vào kỳ họp tháng 10/2025.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các đoàn và đại biểu Quốc hội sẽ chủ động triển khai chương trình giám sát theo lĩnh vực phụ trách, trong đó lồng ghép nội dung giám sát về việc sắp xếp đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Hoạt động giám sát cần được thực hiện bằng các hình thức phù hợp, hiệu quả, có trọng tâm, tránh chồng chéo, góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước.

Trình bày báo cáo giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình khẳng định, việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh là một quyết sách lớn, thể hiện quyết tâm chính trị cao nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu năng và hiệu lực quản lý. Tuy nhiên, quá trình thực hiện sẽ tác động sâu rộng đến đời sống nhân dân, hoạt động của doanh nghiệp, đội ngũ cán bộ, công chức và quản lý tài sản công, tài chính công.

Do đó, việc theo dõi, giám sát, đánh giá kịp thời những vướng mắc phát sinh là rất cần thiết để điều chỉnh chính sách phù hợp. Trong năm 2026, nếu xét thấy cần thiết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể đề nghị Chính phủ báo cáo chuyên đề về vấn đề này để trình Quốc hội thảo luận vào thời điểm thích hợp.

Quốc hội cũng yêu cầu tiếp tục đổi mới tư duy và phương thức giám sát, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, bám sát thực tiễn, bảo đảm hiệu quả giám sát, từ đó góp phần nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật và hoạt động của bộ máy nhà nước.