TS. Võ Trí Thành: Tăng trưởng xanh cần gắn với chuyển đổi số

Ngày 27/6/2025, Lễ công bố Top 100 Doanh nghiệp ESG Việt Nam Xanh 2025 (ESG100), Top 10 doanh nghiệp ESG theo ngành (ESG10), Top 50 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả (VIE50) cùng nhiều bảng xếp hạng uy tín khác đã diễn ra tại Hà Nội. Sự kiện do Báo Tài chính - Đầu tư (Bộ Tài chính) phối hợp với Công ty Cổ phần Nghiên cứu Kinh doanh Việt Nam (Viet Research) tổ chức, quy tụ hàng trăm chuyên gia, nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp tiêu biểu.

Không chỉ là dịp tôn vinh những doanh nghiệp tiên phong trong thực hiện ESG và đổi mới sáng tạo, sự kiện còn là diễn đàn trao đổi quan điểm chiến lược, kinh nghiệm thực tiễn và định hướng phát triển cho thế hệ doanh nghiệp bền vững tương lai.

TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, trình bày bài tham luận về cơ hội tăng trưởng trong quá trình chuyển đổi xanh tại Việt Nam(Ảnh: Minh Đức).

Trình bày bài tham luận về cơ hội tăng trưởng trong quá trình chuyển đổi xanh tại Việt Nam, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, nhấn mạnh: “Trong bối cảnh hiện nay, câu hỏi Việt Nam có phát triển nhanh và bền vững được không phụ thuộc rất lớn vào khả năng thực hiện hiệu quả hai cuộc chuyển đổi chiến lược là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh”.

Ông gọi đây là những “cuộc cách mạng” mang tính chất định hình lại mô hình tăng trưởng, cách thức cạnh tranh, và thậm chí là vị thế quốc gia trên bản đồ kinh tế thế giới.

Chuyển đổi số - xanh: Động lực kép của phát triển hiện đại

Theo TS. Võ Trí Thành, nếu như trước đây, tăng trưởng dựa nhiều vào khai thác tài nguyên, sử dụng lao động giá rẻ và mở rộng quy mô, thì hiện nay, tăng trưởng phải bền vững, bao trùm và gắn với sáng tạo. Hai động lực then chốt ‘số - xanh’ không thể tách rời, mà phải đi cùng nhau, hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình phát triển.

Chuyển đổi số gắn với những nền tảng công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, dữ liệu lớn (Big Data). Trong khi đó, chuyển đổi xanh được thúc đẩy bởi nhu cầu về năng lượng sạch, giao thông thông minh, tiêu dùng bền vững và giảm phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, theo TS. Thành, yếu tố quyết định sự thành bại của hai cuộc chuyển đổi này không chỉ nằm ở chính sách hay mệnh lệnh chính trị, mà là thị trường. “Doanh nghiệp chỉ thực sự chuyển đổi khi thị trường đòi hỏi, khi người tiêu dùng, nhà đầu tư, đối tác gây áp lực”, ông nói.

Chính vì vậy, ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) không còn là lựa chọn, mà trở thành điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Khoảng 80% nguồn vốn đầu tư toàn cầu hiện nay đến từ các định chế tài chính có tiêu chí ESG rất nghiêm ngặt. Thiếu ESG đồng nghĩa với việc doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn vốn, công nghệ và đối tác chất lượng cao.

Doanh nghiệp là trung tâm kiến tạo thay đổi

TS. Võ Trí Thành cho rằng, trong quá trình chuyển đổi kép này, có ba nguyên tắc xuyên suốt mà mọi doanh nghiệp cần thấu hiểu và thực hiện.

Thứ nhất, doanh nghiệp phải là trung tâm. Không chỉ là đối tượng thụ hưởng chính sách, doanh nghiệp cần trở thành chủ thể kiến tạo, chủ động xác lập chiến lược đổi mới, đầu tư công nghệ, nâng cao năng lực quản trị. “Mọi cuộc cách mạng dù là về công nghệ hay mô hình kinh doanh đều bắt đầu từ chính nội lực của doanh nghiệp”, ông nói.

PGS. TS Bùi Quang Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam chia sẻ về các yếu tố đóng góp vào tăng trưởng xanh, cam kết ESG và lộ trình xây dựng năng lực chuyển đổi dài hạn của doanh nghiệp ở Việt Nam (Ảnh: Minh Đức).

Thứ hai, cần biết huy động và tối ưu hóa mọi nguồn lực. Không chỉ vốn tài chính, mà còn là nguồn lực con người, tri thức, mạng lưới xã hội, văn hóa doanh nghiệp. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, khả năng kết nối và khai thác hiệu quả các nguồn lực nội sinh lẫn ngoại sinh sẽ quyết định sức bật và sức bền của doanh nghiệp.

Thứ ba, vai trò của hội đồng quản trị và đội ngũ lãnh đạo cần được tái định vị. Thay vì chỉ chăm chăm vào lợi nhuận ngắn hạn, lãnh đạo cần dành nhiều thời gian hơn cho việc quản trị rủi ro, tuân thủ các tiêu chuẩn ESG, và đặc biệt là tạo ra giá trị cho xã hội. “Cạnh tranh hôm nay không còn là ai rẻ hơn, mà là ai bền vững hơn, ai sáng tạo hơn, ai gắn bó với xã hội hơn”, ông Thành khẳng định.

Cùng với TS. Thành, PGS.TS Bùi Quang Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam cũng nhấn mạnh vai trò thiết yếu của ESG trong việc hiện thực hóa tăng trưởng xanh. Theo ông, ESG không chỉ là tiêu chuẩn, mà là một khung khổ hành động giúp doanh nghiệp tổ chức lại sản xuất, vận hành minh bạch, sử dụng tài nguyên hiệu quả, và đảm bảo công bằng trong lao động cũng như cộng đồng.

“ESG không chỉ đặt câu hỏi doanh nghiệp kiếm được bao nhiêu lợi nhuận, mà quan trọng hơn là lợi nhuận đó đến từ đâu và được tạo ra như thế nào”, ông Tuấn phân tích.

Ông cũng chỉ ra sáu lợi ích cốt lõi khi doanh nghiệp nghiêm túc thực hiện ESG: dễ dàng tiếp cận nguồn vốn xanh; nâng cao uy tín thương hiệu; thu hút và giữ chân nhân tài; quản trị rủi ro tốt hơn; tối ưu vận hành; và mở rộng thị trường thông qua đổi mới sáng tạo.

Việt Nam đã và đang xây dựng một hệ thống chính sách khá đồng bộ để hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện ESG và tăng trưởng xanh: từ Luật Bảo vệ Môi trường 2020, Chiến lược Tăng trưởng xanh quốc gia đến các quyết định như 167/QĐ-TTg về hỗ trợ doanh nghiệp kinh doanh bền vững hay 687/QĐ-TTg về phát triển kinh tế tuần hoàn. Mới nhất là Quyết định 222/QĐ-TTg (năm 2025) về Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035.

Không chỉ chính sách nội địa, doanh nghiệp Việt còn phải thích ứng với những tiêu chuẩn ESG quốc tế khắt khe, như Chỉ thị CSRD và CSDDD của EU yêu cầu các đơn vị xuất khẩu phải công bố toàn diện tác động đến môi trường - xã hội, nếu muốn duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Với hơn 96% doanh nghiệp ESG100 đã đặt mục tiêu Net Zero, 93% có cam kết giảm khí thải và gần 90% doanh nghiệp VIE50 đẩy mạnh đầu tư R&D, có thể thấy cộng đồng doanh nghiệp Việt đang dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình tăng trưởng mới xanh và số.

TS. Võ Trí Thành kết luận: “Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là cơ hội vàng, cơ hội ‘ngàn năm có một’ để Việt Nam vươn lên cùng thế giới. Nhưng để tận dụng được cơ hội đó, cần một tư duy mới, chiến lược mới và hành động quyết liệt không chỉ từ Nhà nước mà quan trọng hơn cả là từ chính các doanh nghiệp”.