Tổn thất điện năng tỉ lệ nghịch với giá điện

GS.VS Trần Đình Long trao đổi về vấn đề tổn thất điện tại Hội nghị.

Hôm nay (30/7), Tập đoàn Điện Điện lực Việt Nam (EVN) đã tổ chức Hội nghị trao đổi thông tin về công tác giảm tổn thất điện năng. Tham dự hội thảo có lãnh đạo Hội Điện lực Việt Nam, các ban chuyên môn của EVN và đại diện các ban chuyên môn của Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC); Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC); Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC); Tổng công ty Điện lực Hà Nội (EVNHANOI); Tổng công ty Điện lực TP Hồ Chí Minh (EVNHCMC); Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT).

Tại Hội nghị, Giáo sư, Viện sĩ (GS.VS) Trần Đình Long – Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho rằng, tổn thất điện năng là vấn đề chung của toàn xã hội không chứ không phải của riêng ngành điện.

Theo đó, dưới góc độ quản lý nhà nước, tổn thất điện năng có liên quan trực tiếp đến việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Tổn thất cao thì có nghĩa hiệu quả sử dụng năng lượng thấp. Và điều này sẽ dẫn đến một thực tế, để đảm bảo nguồn năng lượng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, ngành điện sẽ phải đầu tư sản xuất ra nhiều điện hơn. Hệ quả của việc này nó sẽ gây lên những tác động xấu đến môi trường. Xa hơn nữa, tổn thất điện năng cao sẽ đặt ra vấn đề đầu tư phát triển mở rộng hệ thống điện và sẽ gây áp lực rất lớn lên nhu cầu vốn đầu tư...

Với các điện lực, GS.VS Trần Đình Long cho hay đây là vấn đề cấp bách, nan giải đối với ngành điện không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới. Tổn thất điện năng nó sẽ tác động trực tiếp lên giá bán điện bình quân của các điện lực. Một cách hiểu nôm na, cùng sản lượng điện làm ra nhưng trong quá trình truyền tải, tỉ lệ tổn thất quá cao thì lượng điện thương phẩm đến với các phụ tải sẽ thấp. Hiệu quả kinh doanh của các đơn vị vì thế sẽ thấp, giá điện bình quân sẽ tăng.

“Anh là ra 100kWh nhưng truyền tải đến tay người tiêu dùng chỉ còn 80kWh, thất thoát 20kWh, trong khi giá điện không được tăng thì rõ ràng, số tiền anh thu về sẽ thấp” – GS.VS Trần Đình Long đưa ví dụ.

Nhưng một hệ quả lớn hơn, tỉ lệ tổn thất điện năng cao sẽ tạo áp lực tăng giá bán lẻ điện và điều này sẽ làm giảm sự đồng thuận của xã hội với ngành điện. Đồng thời, điều này cũng đặt áp lực lên nhu cầu đầu tư, các giải pháp quản lý, vận hành...

Còn dưới góc độ khách hàng, tổn thất điện năng càng cao thì sẽ phải trả tiền nhiều hơn. Đáng lý ra, 100kWh điện thất thoát chỉ 10kWh, khách hàng sẽ phải chi trả dựa trên những tính toán chi phí của 90kWh thì nay, nó chỉ còn 80kWh, khách hàng sẽ phải chịu 1 phần trong cái thất thoát 10kWh đó.

“Việc này sẽ dẫn đến một thực tế là cứ mỗi lần tăng giá điện, không chỉ người dân, doanh nghiệp, các cơ quan báo chí truyền thông mà cả cơ quan quản lý cũng đặt vấn đề: EVN đã làm gì để giảm tổn thất điện năng? Việc tăng giá điện có phải là để bù đắp khoản tổn thất này hay không?...” – GS.VS Trần Đình Long nói.

Lắp đặt công tơ điện tử tại xã Phật Tích (Tiên Du, Bắc Ninh)

Mặc dù đặt vấn đề như vậy những GS.VS Trần Đình Long cũng thông tin, trong quản lý vận hành hệ thống điện, vấn đề tổn thất điện năng là bài toán hết sức phức tạp. Đó là việc giải quyết quan hệ đầu tư với tổn thất. Anh muốn giảm tổn thất thì phải có vốn đầu tư nâng cao chất lượng hệ thống điện như hệ thống đường dây, trạm biến áp.... rồi cả việc tăng đầu tư nguồn để bù thiếu hụt điện thương phẩm.

Thứ nữa, mức tổn thất điện năng ở ngưỡng nào, đâu là ngưỡng tối ưu thì nó còn phụ thuộc vào trình độ phát triển của mỗi nước. Qua nghiên cứu tỉ lệ tổn thất điện năng ở nhiều nước trên thế giới cho thấy, với những nước giàu thì tỉ lệ tổn thất của họ thấp, còn nước nghèo thì lại cao. Và tỉ lệ tổn thất điện năng càng thấp thì giá bán điện bình quân lại càng cao và ngược lại.

Đề cập cụ thể đến câu chuyện giảm tổn thất điện năng, GS.VS Trần Đình Long đưa quan điểm đây là bài toán rất khó. Hệ thống lưới điện hiện vẫn đang phải chạy theo phụ tải, đặc biệt là những phụ tải ở khu vực phía Nam. Mà để giải quyết câu chuyện này thì ngành điện cần đồng thời phải giải quyết 2 bài toán là đầu tư phát triển hệ thống đáp ứng nhu cầu phụ tải tăng và hiện đại hóa hệ thống...

Tại Hội nghị, các đại biểu tham dự cũng được nghe những thông tin trao đổi về tình hình giảm tổn thất điện năng của EVN cũng như các đơn vị của Tập đoàn. Các trao đổi này đều cho thấy, những năm qua, giảm tổn thất điện năng luôn được đặt ra là nhiệm vụ, là ưu tiên số 1 mà EVN đặt ra cho các đơn vị và các đơn vị cũng coi đây là chỉ tiêu số 1 để đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh. Và với những nỗ lực như vậy, tỉ lệ tổn thất điện năng của EVN tính chung đến năm 2015 chỉ còn 7,94%, trong khi chỉ tiêu, kế hoạch đặt ra cho giai đoạn 2011 – 2015 là 8%.

Tuy đạt kết quả rất đáng khích lệ như vậy nhưng theo ý kiến chung của các đơn vị thì nhiệm vụ giảm tổn thất trong giai đoạn 2016 – 2020 là rất lớn. Nhiều khu vực lưới điện hiện sức nghèo nàn, lạc hậu, tỉ suất đầu tư lớn. Cùng với đó là áp lực gia tăng sản lượng điện thương phẩm đáp ứng các nhu cầu gia tăng sản lượng điện tiêu thụ của nền kinh tế. Rồi đó là câu chuyện truyền tải điện Bắc – Nam còn ở mức cao bởi các nguồn điện lớn đều tập trung ở phía Bắc, còn miền Nam chỉ có các nhà máy điện chạy khí, dầu diezen với chi phí rất lớn...