Cuộc đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra như thế nào?

Một người dân nằm cản xe tăng

Được biết, âm mưu đảo chính do Chánh công tố quân sự cùng 46 tướng lĩnh, sĩ quan cao cấp thực hiện.

Lúc gần nửa đêm (theo giờ địa phương) người dân các thành phố lớn nghe thấy tiếng máy bay phản lực chiến đấu gầm rú và máy bay trực thăng bay rất thấp. Nhiều loạt súng máy đã vang lên ở thủ đô Ankara.

Toàn bộ lực lượng anh nính và cảnh sát cả nước nhận được lệnh báo động khẩn cấp.

Máy bay trực thăng của phe đảo chính đã bán vào tòa nhà trụ sở cơ quan tình báo TNK tại Ankara.

Đài truyền hình NTV ngay lập tức liên hệ với Thủ tướng Binali Yildirim và được ông trả lời qua điện thoại: "Một nhóm tướng lĩnh và sĩ quan đã sử dụng quyền hạn và vũ khí mà đất nước trao cho họ để cố gắng thực hiện một hành động bất hợp pháp và vô trách nhiệm... Trong bất kỳ trường hợp nào, chính phủ sẽ làm tất cả để duy trì hòa bình, trật tự và bảo đảm an toàn cho công dân. Những người có tội sẽ bị trừng trị đích đáng".

Quân đảo chính đã chiếm cầu qua sông Bosfor, nổ súng ở gần trụ sở bộ Tổng tham mưu ở Ankara và điều xe tăng bao vây sân bay quốc tế Ataturk ở Istanbul.

Do bị quân đảo chính bao vây, Đài truyền hình quốc gia TNK phải tạm ngưng phát sóng.

Mọi hoạt động của sân bay Ataturk bị tê liệt.

Vào hồi 03:33, qua sóng đài truyền hình NTV, Bộ Tổng tham mưu TNK tuyên bố đã cướp được chính quyền và đang kiểm soát đất nước. Các tướng lĩnh ở Bộ Tổng tham mưu cũng tuyên bố đã bắt giữ các nhà lãnh đạo chủ chốt của chính quyền. Các thủ lĩnh quân đảo chính tuyên bố sẽ tiếp tục đường lối ngoại giao như trước đây của chính phủ.

Tất cả các chuyến bay đến và đi từ sân bay Ataturk đều bị hủy bỏ. Đồng Lira của TNK lập tức mấy giá 3,5% trên thị trường tiền tệ quốc tế ngay sau khi có tin đảo chính ở nước này.

Vào lúc gần 04:00, quân đảo chính và cảnh sát bắn nhau dữ dội ở gần trụ sở Sở cảnh sát Istanbul.

Reuters và CNN Turk đưa tin: cho đến lúc 04:00, Tổng thống Erdogan vẫn an toàn.

Quân đảo chính đã bắt một số con tin, giam giữ trong trụ sở Bộ Tổng tham mưu, trong đó có Tổng tham mưu trưởng Hulusi Akar (không tham gia đảo chính).

Chính phủ Hy Lạp họp khẩn cấp về tình hình cuộc đảo chính ở nước láng giềng.

Thủ tướng Binali Yildirim tuyên bố Chính phủ TNK vẫn hoạt động bình thường và đang điều hành toàn bộ đất nước để dập tắt âm mưu đảo chính.

Nhà Trắng, Lầu Năm Góc và Bộ Ngoại giao Mỹ theo dõi chặt chẽ tình hình TNK.

Xe tăng của phe đảo chính tràn ra một số con đường phố ở thủ đô Ankara. Đại sứ quán Mỹ khuyến cáo các công dân của mình hiện có mặt ở TNK không nên ra đường.

Các biện pháp an toàn cho Tổng thống Erdogan được tăng cường tối đa. Trên mạng xã hội và trên sóng phát thanh, người dân TNK bày tỏ sự ủng hộ đối với chính phủ hiện thời.

Các mục tiêu chiến lược ở Ankara và Istanbul được quân đội chính phủ bảo vệ chặt chẽ.

Vào lúc 04:00, có thông tin cho hay Tổng thống Erdogan lên đường ra sân bay (chưa rõ để đi đâu).

Ngoại trưởng Mỹ và Ngoại Nga (đang hội đàm), bày tỏ hi vọng tình hình TNK sẽ nhanh chóng ổn định và kêu gọi các bên tránh đụng độ gây đổ máu.

Lệnh giới nghiêm được ban hành toàn quốc.

Quân đội Hy Lạp được lệnh sẵn sàng chiến đấu, báo động toàn quân.

Rất nhiều binh sĩ (chưa rõ của phe nào) tràn vào tòa nhà Ủy ban Phát thanh – Truyền hình quốc gia. Chính phủ TNK ban bố tình trạng khẩn cấp trong cả nước.

Quân đảo chính chiếm sân bay và một số mục tiêu chiến lược ở Istanbul. Tòa nhà trụ sở Cơ quan an ninh quốc gia ở Ankara xảy cháy.

Lộn xộn trên đường phố Ankara

Đài truyền hình quốc gia phục hồi việc phát sóng. Phát thanh viên đọc bản tuyên bố do quân đảo chính viết sẵn, trong đó chỉ trích gay gắt tình hình đất nước trong thời gian gần đây và lên án chính phủ (mà họ nói là đã bị họ lật đổ) về tội lộng quyền, tham nhũng. Tuyên bố cũng nói rằng các lãnh đạo chủ chốt hiện nay không đủ năng lực điều hành đất nước.

Quân đảo chính tuyên bố đã nắm được toàn bộ chính quyền vào tay mình, nói rõ sẽ lập lại trật tự theo hiến pháp mới và tích cực bảo vệ quyền con người ở đất nước này.

Vào lúc 04:30, những người ủng hộ tổng thống Erdogan đổ ra đường, tiến hành biểu tình phản đối hành động đảo chính.

04:40 – Đài truyền hình quốc gia lại ngưng phát sóng.

Qua mạng Internet, Tổng thống Erdogan sử dụng phương tiện Skype kêu gọi dân chúng cả nước xuống đường biểu tình phán đối và ngăn chặn những hành động bất hợp pháp của phe đảo chính, tiến tới dập tắt toàn bộ âm mưu đảo chính. Ông hứa sẽ trừng trị thật nặng những kẻ chủ mưu. Ông cũng cho biết kẻ ủng hộ cuộc đảo chính là nhà thuyết giáo Gulen, vốn là nhân vật cầm đầu phe đối lập, hiện đang sống ở Mỹ.

Vào lúc 05:00, xe tăng phe đảo chính vẫn hoành hành trân các đường phố. Tuy nhiên, sau khi có lời kêu gọi của TT Erdogan, dân chúng đã đổ ra đường, ngăn cản các phương tiện cơ giới của quân đảo chính. Họ hô to khẩu hiệu: “Hãy kề vai sát cánh chống đảo chính!”.

Một chiếc máy bay quân sự bay trên bầu trời Ankara, người dân nghe thấy một tiếng nổ lớn, không rõ là do bom hay tên lửa. Tiếp ngay sau đó lại có một tiếng nổ lớn nữa.

TT Mỹ Obama bày tỏ lo lắng về tình hình TNK và đặc biệt quan tâm đến sự an nguy cho căn cứ không quân Incirlik của Mỹ ở nước này.

Vào lúc 05:15, xe tăng quân đảo chính bao vây tòa nhà Quốc hội TNK và nã súng vào tòa nhà này. Ở sân bay Istanbul, hai bên bắn nhau bằng súng máy.

01:33, phó thủ tướng TNK tuyên bố chính phủ vẫn hoạt động và nắm quyền kiểm soát đất nước. Qua sóng truyền hình NTV, Bộ trưởng Quốc phòng TNK tuyên bố chỉ một bộ phận rất nhỏ của quân đội tham gia đảo chính.

Những người ủng hộ TT Erdogan ở Istanbul dùng xe hơi chặn đường xe tăng, nhưng xe tăng quân đảo chính vẫn càn lướt tới, đè nát xe hơi.

Tổng tham mưu trưởng TNK vẫn còn nằm trong tay quân đảo chính.

Lại có hai tiếng nổ lớn nữa ở Ankara

Bộ Tư pháp TNK cho rằng cuộc đảo chính này do nhân vật đứng đầu phe đối lập là nhà thuyết giáo đạo Hồi Fethullah Gulen, hiện đang sống ở Mỹ.

Trả lời báo chí, người phát ngôn điện Kremlin, ông Peskov, cho biết Nga sẵn sàng đón nhận TT Erdogan nếu ông bị lật đổ và có nhu cầu tị nạn, nhưng điều đó rất khó có khả năng xảy ra.

Vào lúc 01:48, cảnh sát đã bắt giữ một số binh sĩ thuộc phe đảo chính.

Tổng thư ký Hội đồng châu Âu Thorbjørn Jagland tuyên bố: Bất kỳ nỗ lực nào nhằm lật đổ nhà lãnh đạo được bầu dân chủ ở Thổ Nhĩ Kỳ đều không thể chấp nhận.

Vào lúc 05:53, từ máy bay trực thăng, quân đảo chính bắn xả súng xuống đám đông người biểu tình. Quân đảo chính điều thêm xe tăng ra đường phố.

Các chuyến bay thương mại từ nước ngoài đến TNK đều phải hạ cánh ở các nước láng giềng.

Thủ tướng TNK gọi cuộc đảo chính là “hành động khủng bố”, kêu gọi người dân bình tĩnh, vì chính phủ vẫn đang nắm quyền kiểm soát.

Quân đảo chính lại nổ súng vào đám đông người biểu tình trên đường phố. Người dân đổ ra đường ngày càng đông. Máy bay chiến đấu F-16 của quân chính phủ đã bắn hạ máy bay trực thăng của quân đảo chính.

Tổng thống Obama kêu gọi các đảng phái chính trị ở TNK ủng hộ chính phủ hợp hiến.

Thủ tướng TNK tuyên bố đã bắt được một số tướng lĩnh cầm đầu cuộc đảo chính.

Người dân kết thành khối trên đường phố Ankara để ngăn xe tăng quân đảo chính.

Đến 06:00, ở Ankara đã có ít nhất 17 cảnh sát thiệt mạng trong những cuộc giao tranh với quân đảo chính. Thống đốc Istanbul tuyên bố phe đảo chính đã thất bại hoàn toàn ở thành phố này.

Ở Ankara, quân đảo chính xả súng vào đám đông dân chúng ở hai đầu cầu sông Bosfor. Mọi người phải nằm rạp xuống đất để tránh đạn.

06:40, rất đông người dân đổ ra các đường phố ở Ankara. Quân đảo chính bắt đầu rút ra khỏi thành phố. Lại có một tiếng nổ lớn ở thủ đô. Tòa nhà Quốc hội bị ném bom.

Thủ tướng TNK tuyên bố sẽ bắn hạ toàn bộ các máy bay của quân đảo chính.

Dân chúng nhảy lên xe tăng, kéo cổ các binh sĩ đảo chính ra khỏi xe.

06:55, Cơ quan an ninh TNK tuyên bố cuộc đảo chính về cơ bản đã bị dập tắt. Tổng tham mưu trưởng bị quân đảo chính bắt làm con tin đã được thả.

07:00, Thủ tướng TNK thông báo rằng quân đảo chính đã ném bom vào đám đông biểu tình.

07:20, bom vẫn nổ và súng vẫn bắn ở Ankara. Quân chính phủ bắt được 13 nghi can tổ chức đảo chính.

07:25, chuyên cơ chở TT Erdogan đã bay đến Istanbul, chuẩn bị hạ cánh.

Vụ ném bom tòa nhà Quốc hội đã khiến 15 người bị thương.

07:37, Tòa nhà Quốc hội lại bị ném bom lần nữa.

07:40, các binh sĩ chiếm giữ Dài truyền hình quốc gia đã bị tấn công và bắt giữ toàn bộ. Đài này tiếp tục phát sóng.

Máy bay quân đội TNK đã ném ít nhất 7 quả bom xuống các vị trí tập trung quân đảo chính.

Máy bay của TT Erdogan hạ cánh xuống phi trường Istanbul trong khi xung quanh vẫn có tiếng súng và những tiếng nổ lớn.

08:08, TT Erdogan gặp gỡ với đám đông người ủng hộ ông ở trước cổng phi trường Ataturk.

Tòa nhà Quốc hội lại bị ném bom.

Bệnh viện Haydarpasa Numune Hospital ở Istanbul thông báo đang cứu chữa cho ít nhất 150 người bị thương.

Vào lúc 09:10, đấu súng vẫn nổ ra dữ dội ở khu vực gần tòa nhà Quốc hội và tòa nhà Bộ Tổng tham mưu.

09:22, một trong những viên tướng cầm đầu cuộc đảo chính đã bị bắn chết.

Đã phát hiện 42 người chết ở Ankara. Con số thực tế chắc chắn cao gấp nhiều lần.

Vào lúc 10:00, tình hình có phần lắng dịu. Súng nổ lẻ tẻ.

10:40, TT Erdogan gặp gỡ dân chúng Istanbul, trấn an họ rằng âm mưu đảo chính đã thất bại hoàn toàn và kêu gọi toàn dân đoàn kết, ủng hộ chính quyền, chống lại những kẻ phản loạn.

11:08, chiến đấu cơ quân đội chính phủ đã ném bom và phóng tên lửa xuống những chiếc xe tăng của quân đảo chính đang bao vây dinh tổng thống ở Ankara.

11:45, Rất nhiều binh sĩ trong hàng ngũ phe đảo chính đã buông súng đầu hàng.

Về cơ bản, cuộc đảo chính đã kết thúc với thất bại của phe nổi dậy.

Tuy nhiên, những kẻ cầm đầu tuyên bố vẫn sẽ tiếp tục cuộc chiến chống lại chính quyền.