Sáng mãi “trái tim” ngành điện Việt Nam

Năng lượng Mới số 388

Bản lĩnh kiên cường

Có thể nói, nếu không có hệ thống điều độ thì hệ thống điện Việt Nam không thể vận hành an toàn và hiệu quả. Trước năm 1994, khi hệ thống điện nước ta còn chưa hợp nhất, công tác điều độ Trung tâm trực thuộc các công ty điện lực miền đảm nhiệm.

Năm 1994, hệ thống đường dây truyền tải điện siêu cao áp 500kV Bắc - Nam đầu tiên được đưa vào vận hành cũng là thời điểm A0 được thành lập. Ông Trần Minh Khâm - một trong những người gắn bó từ buổi đầu đầy gian khó của A0, cũng là Giám đốc A0 đầu tiên cho hay, giai đoạn mới thành lập cả trung tâm chỉ có khoảng 40 người, chủ yếu được chuyển về từ Trung tâm Điều độ điện miền Bắc cùng với một số kỹ sư xuất sắc được chọn từ các đơn vị khác, với thệ thống máy móc, trang thiết bị hết sức đơn sơ, chưa có trụ sở cố định, trong khi nhiệm vụ đóng điện vận hành đường dây siêu cao áp 500kV đầu tiên là một thử thách rất lớn. Để có thể đóng điện thành công, rất nhiều người đã phải đổ mồ hôi, công sức, thậm chí là cả máu và nước mắt, trong đó có các kỹ sư A0.

Kiểm tra thông số kỹ thuật tại A0 miền Nam

Với việc hoàn thành xuất sắc trọng trách đặc biệt mà lịch sử đã đặt lên vai, A0 đã không ngừng phát triển và có những bước tiến vượt bậc cùng ngành điện. Bản lĩnh các thế hệ những người làm điều độ cũng đã được thể hiện qua việc khắc phục mọi khó khăn, thử thách trong việc điều độ hệ thống điện thông minh, hoàn thành chức năng là “trái tim” điều hòa máu nuôi cơ thể. Năm 1995, cùng với sự ra đời của Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (nay là Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN), A0 trở thành thành viên trực thuộc của tổng công ty với nhiệm vụ điều hành trực tiếp tất cả các nhà máy điện có công suất trên 30MW. Sự mở rộng quy mô, chức năng, nhiệm vụ chứng tỏ sự tin tưởng của lãnh đạo ngành điện với trung tâm, đồng thời khẳng định năng lực của A0 đã lớn mạnh, đủ để chỉ huy điều hành hệ thống điện quốc gia một cách an toàn, liên tục và hiệu quả.

Đến năm 1998, cùng với sự thống nhất các điều độ, A0 chính thức trở thành một trung tâm điều độ thống nhất, công tác điều độ từ đây cũng được chỉ đạo nhất quán từ cấp quốc gia đến từng miền, quy mô và phức tạp hơn nhiều. Từ thời điểm này, nhiệm vụ của A0 được mở rộng, không chỉ điều độ hệ thống điện đảm bảo an toàn tuyệt đối mà còn lập ra các phương án để duy trì vận hành ổn định hệ thống điện miền Bắc, miền Nam, cân đối cung cầu hệ thống điện trong điều kiện hầu như chưa có dự phòng (nhất là trong giai đoạn những năm 1998-2004 và 2007-2010, nhu cầu tăng trưởng điện cao trong khi hệ thống nguồn và lưới chưa theo kịp).

Đặc biệt, có những giai đoạn, hệ thống điện vừa phải tiến hành cải tạo chống quá tải, vừa phải vận hành, hay một số thời điểm hệ thống điện đứng trước nguy cơ mất cân bằng cung cầu dao hạn hán kéo dài làm cho sản lượng điện từ các nhà máy thuỷ điện sụt giảm, thậm chí nguy cơ rã lưới luôn đe dọa, rình rập, nhất là trong mùa mưa bão... Trước những khó khăn, thách thức đó, trong suốt 20 năm qua, với năng lực, bản lĩnh và sự nỗ lực không ngừng của mình, A0 luôn vận hành an toàn, tin cậy và hiệu quả hệ thống điện. Các yêu cầu về kỹ thuật, công nghệ trong hệ thống điện ngày càng khắt khe, phức tạp cùng với sự phát triển của nguồn và lưới điện, nhưng cán bộ, công nhân viên A0 vẫn “chính phục” thành công.

Bản lĩnh của A0 chính là sức mạnh nội lực được rèn luyện, vun đắp qua các thế hệ, không ngừng phát triển và lớn mạnh cùng ngành điện cả nước. Bản lĩnh ấy càng được thể hiện trong việc điều hành hệ thống điện an toàn tuyệt đối, dù với số lượng các nhà máy điện, mạng lưới truyền tải điện không ngừng gia tăng. Các công trình với mức độ quy mô ngày càng cao tiếp nối nhau ra đời như Nhà máy Thủy điện Sơn La (lớn nhất khu vực Đông Nam Á với tổng công suất 2.400MW), hay lần lượt 2 đường dây 500kV mạch 2 rồi mạch 3 được đưa vào vận hành. Trong những năm tới, hàng loạt các Trung tâm nhiệt điện với công suất lên đến 2.000-3.000MW sẽ là thách thức rất lớn trong cả công tác điều độ cũng như tính toán chế độ vận hành an toàn, ổn định...

“Trái tim” không bao giờ... ngủ

Phải khẳng định rằng, lịch sử xây dựng và phát triển của A0 chính là lịch sử của hàng ngàn “đêm trắng”. Đó là những “đêm trắng” luân phiên của các thế hệ cán bộ, kỹ sư A0 để bảo vệ, vận hành Hệ thống điện quốc gia an toàn, liên tục 24/24h. Đội ngũ cán bộ, kỹ sư A0 từ chỗ ban đầu chỉ có 40 người, đến nay, cùng với với Điều độ 3 miền Bắc - Trung - Nam, đã lên tới hơn 427 người, trong đó số lượng kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ được đạo tạo quy mô, bài bản ngày càng tăng. Quy mô, chất lượng và trình độ cán bộ, công nhân viên các phòng, ban chuyên môn cũng không ngừng được tăng cường, đủ năng lực quản lý, vận hành các trang thiết bị tiên tiến, hiện đại như hệ thống SCADA/EMS, đặc biệt là vận hành thị trường phát điện cạnh tranh với yêu cầu khắt khe từ hạ tầng công nghệ thông tin đến sự đảm bảo tính công khai, minh bạch cho các bên tham gia.

Thực tiễn cũng cho thấy, nguồn nhân lực trình độ cao, bản lĩnh vững và “thần kinh thép” chính là giá trị cốt lõi làm nên sức mạnh của A0. Vì thế, A0 cũng là “cái nôi” tiếp nhận và nuôi dưỡng, đào tạo nhiều thế hệ cán bộ, kỹ sư tài năng cho ngành điện. Họ đã trưởng thành, được tin tưởng bổ nhiệm vào các vị trí quan trọng trong ngành điện và Bộ Công Thương như ông Đặng Hùng, ông Nguyễn Bỉnh Niệm, ông Đặng Huy Cường, ông Đặng Hoàng An...

Bước sang giai đoạn mới, cùng với sự phát triển bền vững của ngành điện, trọng trách của A0 cũng ngày càng nặng nề hơn. Đó không chỉ là việc điều hành hệ thóng điện lớn với cơ cấu nguồn ngày càng đa dạng (gồm các trung tâm nhiệt điện lớn, các nhà máy năng lượng hạt nhân, năng lượng tái tạo...) có công nghệ phức tạp, mà còn là trách nhiệm phải vận hành thị trường điện sao cho minh bạch, hiệu quả để làm tiền đề quan trọng cho thị trường điện bán buôn, bán lẻ trong tương lai. Đó là các nhiệm vụ vận hành lưới điện thông minh, thực hiện liên kết lưới điện khu vực Đông Nam Á hay tiểu vùng sông Mê Kông.

Những đóng góp không nhỏ của A0 sẽ giúp EVN hoàn thành các nhiệm vụ lớn lao mà Đảng và Nhà nước giao phó trong việc đảm bảo điện cho sản xuất và đời sống của nhân dân, đồng thời tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội, cũng như thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Vũ Xuân Khu