Nước nào đang bảo vệ và chống Venezuela?

Xã hội Venezuela đang bị chia rẽ. Trong nhiều ngày qua cả hai phe thân Tổng thống Nicolas Maduro lẫn Tổng thống tự phong Juan Guaido, chủ tịch Quốc hội, đứng đầu phe đối lập, đều xuống đường biểu tình. Về mặt chính trị, ngày 10/1, ông Maduro nhận chức nhiệm kỳ 2 tổng thống Venezuela. Phe đối lập tố cáo cuộc bầu cử trước đó có gian lận và không thừa nhận ông Maduro trên cương vị tổng thống. Phe đối lập sau đó, được sự hỗ trợ của một số nước Mỹ Latinh, đã xuống đường biểu tình phản đối. Ngày 23/1, ông Juan Guaido, người đứng đầu Quốc hội đối lập, đã tự tuyên bố mình là Tổng thống đương nhiệm của Venezuela. Như vậy tính đến thời điểm này, Venezuela đang có tới hai quốc hội và hai tổng thống. Một quốc hội do phe đối lập kiểm soát và một quốc hội lập hiến theo phe của Tổng thống Maduro.

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro (trái) và ông Juan Guaido

Ngày 25/1, ông Maduro cho biết sẵn sàng gặp ông Guaido. Nhưng vị tổng thống tự phong trong cuộc họp báo ngoài trời tại Caracas trước những người ủng hộ đã từ chối thẳng thừng, đồng thời kêu gọi tổng huy động dân chúng tiếp tục biểu tình chống ông Maduro. Sau đó, Tổng thống Maduro tuyên bố ông sẽ không rời khỏi vị trí của mình cho đến khi hết nhiệm kỳ vào năm 2025. "Tôi sẽ tiếp tục lãnh đạo đất nước trong suốt những năm mà tôi phải làm tổng thống cho đến năm 2025, với sự hỗ trợ của xã hội dân sự và quân đội. Tôi yêu cầu công lý phải chiến thắng ở Venezuela. Chúng ta cần có hòa bình. Nhà nước xã hội cần được tôn trọng. Nếu có công lý, thì sẽ có nước cộng hòa, chúng ta sẽ không mất cả nước cộng hòa lẫn tổ quốc", ông Venezuela nói trong bài phát biểu trước Tòa án tối cao.

Ngày 26/1, Nga lên tiếng đề nghị làm trung gian hoà giải cho chính phủ và phe đối lập Venezuela. Hãng thông tấn RIA đưa tin rằng Moscow nói Nga sẵn sàng đứng ra hoà giải cho tất cả các phe phái chính trị hành động có trách nhiệm. Giám đốc Vụ châu Mỹ La tinh của Bộ Ngoại giao Nga Alexander Shchetinin đã đưa ra đề nghị làm trung gian hoà giải này.

Sự từ chối của phe đối lập không làm nản lòng chính quyền Maduro. Ngày 28/1, Bộ trưởng Ngoại giao Venezuela, ông Jorge Arreas nói trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình RT rằng: "Nếu phe đối lập Venezuela muốn ngồi xuống bàn đàm phán với chúng tôi sau nửa giờ nữa, chúng tôi sẽ làm điều đó. Thực tế là chúng tôi chưa bao giờ đứng dậy khỏi bàn đàm phán. Còn nếu có ai đó lúc thì ngồi xuống đàm phán, lúc làm ngược lại, thì đó là những người thuộc phe đối lập. Tôi muốn rằng nguyện vọng xuất hiện từ phía họ. Tôi muốn họ xin phép cấp trên ở Mỹ, để chúng tôi ngồi vào bàn đàm phán và bắt đầu tìm kiếm một giải pháp trong khuôn khổ Hiến pháp Venezuela. Đây là một cơ hội tuyệt vời để chúng ta gặp nhau và… cùng là những người Venezuela với nhau, có thể đặt nền móng của con đường chính trị cho tương lai".

Mặc cho những náo động dữ dội, ông Maduro vẫn luôn là người đứng đầu Venezuela, nhờ sự ủng hộ của quân đội. Ngày 24/1, các tướng lãnh đã tái khẳng định sự trung thành với ông Maduro, sau khi chủ tịch Quốc hội Juan Guaido tự xưng là tổng thống lâm thời.

Tình hình chính trị trên bình diện quốc tế liên quan tới vấn đề Venezuela còn nóng hơn những diễn biến bên trong quốc gia này. Sau 5 tiếng đồng hồ tranh luận ngày 26/1, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc vẫn không tìm được tiếng nói chung cho việc giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay tại Venezuela. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo kêu gọi các nước tại Liên Hiệp Quốc “chọn một phe” ở Venezuela, thúc giục họ ủng hộ lãnh đạo phe đối lập Venezuela Juan Guaido và kêu gọi bầu cử tự do và công bằng sớm nhất có thể. Ông Pompeo phát biểu trước Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc gồm 15 thành viên, nhóm họp theo yêu cầu của ông sau khi Washington và một loạt các nước trong khu vực công nhận ông Guaido là nguyên thủ quốc gia và hối thúc Tổng thống Maduro từ chức. “Bây giờ là lúc để các quốc gia khác chọn một phe. Không chậm trễ, không lập lờ. Hoặc là quý vị đứng cùng các lực lượng tự do, hoặc là quý vị liên minh với ông Maduro và tình trạng hỗn loạn của ông ta”, ông Pompeo nói với hội đồng.

Các nước châu Âu (Pháp, Đức, Anh, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Hà Lan) tuyên bố sẽ công nhận ông Guaido nếu ông Maduro không tổ chức tổng tuyển cử trong vòng 8 ngày. Tổng thống Nicolas Manduro ngày 27/1 đã bác bỏ tối hậu thư của châu Âu về việc phải tổ chức một cuộc bầu cử trong vòng 8 ngày, tuy nhiên ông nói rằng luôn sẵn sàng đối thoại với Washington.

Nga phản đối những nỗ lực của Mỹ và cáo buộc Washington ủng hộ một nỗ lực đảo chính, đặt Venezuela vào trung tâm của một cuộc đấu tranh địa chính trị đang lớn dần. “Venezuela không phải là mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh. Nếu có bất cứ điều gì là mối đe dọa đối với hòa bình, thì đó là hành động hung hăng của Hoa Kỳ và các đồng minh của họ nhằm lật đổ Tổng thống được bầu cử chính đáng của Venezuela”, Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc Vebily Nebenzia nói với Hội đồng Bảo an.

Nga, Trung Quốc, Nam Phi và Guinea Xích đạo đã ngăn chặn một nỗ lực của Mỹ thúc đẩy Hội đồng Bảo an thể hiện sự ủng hộ trọn vẹn đối với Quốc hội Venezuela như là định chế được bầu cử dân chủ duy nhất của nước này. Bốn nước trên cũng biểu quyết chống lại việc tổ chức cuộc họp của Hội đồng Bảo an. Chín nước biểu quyết ủng hộ cuộc họp, trong khi Bờ Biển Ngà và Indonesia không biểu quyết. Cuối cùng Hoa Kỳ không thể đạt được việc đưa ra một bản tuyên bố chung của Hội đồng Bảo an để ủng hộ tổng thống tự phong Juan Guaido.

Đang ở thăm Maroc, Ngoại trưởng Nga Serguei Lavrov đã tuyên bố rằng Nga phản đối chính sách phá hoại của Mỹ trong cuộc khủng hoảng Venezuela. Lãnh đạo ngoại giao Nga lên án Washington đã kêu gọi đảo chính ngay sau khi ông Nicolas Maduro đắc cử tổng thống Venezuela từ hồi tháng 5/2018. Lúc này, các nguồn thạo tin cho biết những ngày qua, nhiều nhân viên an ninh tư nhân Nga từng tham gia vào các chiến dịch quân sự ở nước ngoài đã tới Caracas để tăng cường bảo vệ an ninh cho Tổng thống Maduro.

Các cuộc biểu tình ở Mỹ và Nga ủng hộ chính quyền Tổng thống Maduro đã diễn ra trong những ngày qua. Những cuộc biểu tình diễn ra tại New York, Washington, San Jose, Miami, Dallas, Pittsburgh và Minneapolis. Họ ủng hộ ông Maduro và bày tỏ sự bất đồng với việc Washington can thiệp vào các vấn đề nội bộ của nước khác.

Ngày 28/1, một cuộc mít tinh ủng hộ Venezuela và Tổng thống đương nhiệm của nước này Nicolas Maduro đã được tổ chức tại đại sứ quán Venezuela ở Moscow, theo nghị sĩ Duma Quốc gia thuộc Đảng Dân chủ Tự do Boris Chernyshov.

Chuyên gia Mỹ Latinh Fernando Capablanca, Giám đốc công ty tư vấn Whitecap Consulting Group LLC nhận định rằng hiện tượng song quyền ở Venezuela sẽ không tồn tại lâu. “Cho dù điều gì xảy ra chăng nữa thì tình trạng cùng lúc hai Tổng thống không thể tồn tại lâu được. Hiện giờ tình hình rất bất ổn và không chắc chắn, có thể xảy ra leo thang sự kiện rất nhanh và kịch tính", chuyên gia Fernando Capablanca nhận xét.

Theo lời ông Capablanca, sự phát triển diễn biến tiếp theo phụ thuộc vào một số yếu tố: điều gì sẽ xảy ra nếu các nhà ngoại giao Mỹ từ chối rời khỏi đất nước, liệu quân đội có ngừng hỗ trợ ông Maduro hay không và liệu Hoa Kỳ có áp đặt lệnh cấm vận dầu mỏ chống Venezuela hay không?

Quan chức quân sự Venezuela tại Mỹ đào tẩu, ủng hộ "tổng thống tự phong"

Thế khó của Venezuela nếu đối đầu kinh tế với Mỹ

An ninh tư nhân Nga đang bảo vệ Tổng thống Venezuela?

Tổng thống Maduro thề sẽ bám trụ tới cùng

Mỹ còn sợ gì mà chưa đưa quân sang Venezuela?