Nước biển đạt 'chuẩn', cá vẫn… nhiễm độc

07:50 | 01/09/2016

3,964 lượt xem
Theo dõi PetroTimes trên
|
Sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố, nước biển miền Trung "đạt chuẩn để tắm và nuôi trồng thủy sản" vào ngày 22-8 vừa qua có câu hỏi đặt ra là: Vậy cá miền Trung đã an toàn để ăn được chưa sau vụ Formosa gây ô nhiễm?

Hải sản nhiễm độc chất xyanua

Việc lấy cá xét nghiệm ở 4 tỉnh miền Trung đã thực hiện ngay từ tháng 4 khi xuất hiện tình trạng cá chết bất thường. Tổng số mẫu lấy từ đó đến nay đã là 430 mẫu hải sản ở các chợ cá, cảng cá - nơi tập trung tất cả loại cá đánh bắt được tại vùng biển của 4 tỉnh trên. Kết quả kiểm nghiệm vào tháng 4-5 cho thấy số mẫu không đảm bảo an toàn thực phẩm có tỷ lệ cao. Các mẫu cá lấy vào tháng 7 cho kết quả khả quan hơn, với 7 trong số 27 mẫu bị phát hiện nhiễm kim loại nặng.

Tuy nhiên, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế công bố 18 mẫu cá được lấy từ đầu tháng 8 đến nay, ngày 19-8 mới phát hiện một mẫu có dư lượng kim loại nặng cadimi vượt ngưỡng. Nhưng Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh thực phẩm Quốc gia ngày 25-8 đã công bố trong số 9 mẫu cá và ghẹ kiểm nghiệm có 5 mẫu nhiễm xyanua, 3 mẫu nhiễm phenol và một mẫu có cadimi vượt quá chỉ số cho phép.

Tất cả số mẫu này đều được Chi cục An toàn Vệ sinh thực phẩm Hà Tĩnh lấy ngày 5-8 tại chợ Cẩm Nhượng (Cẩm Xuyên) và biển Kỳ Anh, đây là vùng biển ô nhiễm nặng nhất trong thảm họa môi trường do Formosa gây ra. Theo kết quả kiểm nghiệm của Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh thực phẩm Quốc gia, 5 mẫu nhiễm xyanua gồm cá mỏ neo, cá đuối, ghẹ 3 mắt, cá nhồng, cá man với chỉ số 0,5mg/kg; 3 mẫu nhiễm phenol cũng là ghẹ 3 mắt, cá đuối, cá man.

nuoc bien dat chuan ca van nhiem doc
Một người dân ở Quảng Trị vớt được con cá đuối chết

Đại diện Bộ Y tế cho biết, sẽ tiếp tục lấy mẫu hải sản tại 4 tỉnh miền Trung để giám sát. Dựa trên kết quả này, Hội đồng Khoa học của Bộ sẽ đưa ra kết luận xem liệu cá đánh bắt ở các tỉnh này đã an toàn để ăn hay chưa. Dự kiến kết quả kiểm tra sẽ được công bố đầu tháng 9.

Theo bà Trần Việt Nga, Phó cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), trên thế giới cũng như nước ta từ trước đến nay chưa bao giờ giám sát lượng phenol, xyanua trong hải sản nên không quy định ngưỡng các chất này trong thực phẩm. Sau sự cố ô nhiễm môi trường, các chất này mới được đưa vào diện giám sát, kiểm nghiệm.

Riêng với phenol, thế giới đã có quy định ngưỡng dung nạp. Một số nghiên cứu của Cơ quan Quản lý thực phẩm châu Âu cho thấy, lượng phenol ăn vào hằng ngày của cơ thể người qua thực phẩm ở 0,18mcg/kg thể trọng trên một ngày là an toàn.

Phenol là chất độc nhưng không phải cứ có mặt trong thực phẩm là gây độc mà chỉ nguy hiểm ở liều lượng nhất định. Nó có thể được tìm thấy trong xúc xích, thịt gà rán, chè đen lên men… Nó cũng có tự nhiên trong thực phẩm, đặc biệt ở một số trái cây như cà chua, táo, lạc, chuối hàm lượng cao, thậm chí sữa.

Phenol có thể tan trong nước, bài tiết một phần qua da và nước tiểu nên ăn lượng nhỏ không quá đáng ngại. Nếu cẩn trọng, khi mua cá về bà nội trợ nên để rã đông tự nhiên, sau đó ngâm và rửa dưới nước sạch, nước ấm nhiều lần, nếu có nhiễm phenol sẽ tan ra. Nên vứt bỏ da, các mô xốp như ruột, mang cá vì những mô này dễ nhiễm độc.

Xyanua hay cyanide là tên gọi các hóa chất cực độc. Phần lớn lượng xyanua có trong nước đều xuất phát từ chất thải công nghiệp. Nguồn thải chính của xyanua vào trong nước là nguồn thải từ quá trình khai thác mỏ, công nghiệp hóa chất hữu cơ, những công việc liên quan sản xuất sắt và thép.

Nước sạch chưa chắc cá đã sạch

Còn trước công bố của Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc nước biển miền Trung “Đạt chuẩn để tắm và nuôi trồng thủy sản” thậm chí Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xuống tắm tại biển Cửa Việt và ăn hải sản tại đây, ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm đã phát biểu trước báo giới: “Kể cả khi môi trường đã khôi phục, nước biển đạt quy chuẩn để tắm cũng chưa chắc thủy hải sản đã an toàn để ăn”. Ông cho rằng, để khẳng định hải sản an toàn hay không phải căn cứ vào kết quả kiểm nghiệm kim loại nặng.

Về kết quả có xyanua và phenol trong mẫu hải sản mà Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh thực phẩm Quốc gia, ông Phong giải thích kết quả quan trắc về phenol và xyanua là để tham khảo, cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá vấn đề ô nhiễm môi trường biển chứ không phải là chỉ số căn cứ đánh giá về an toàn thực phẩm.

Và đó cũng chính là một phần lý do vì sao trong kết quả kiểm của Cục An toàn Vệ sinh thực phẩm đối với mẫu hải sản lấy ngày 5-8 của Cục lại “vênh” với kết quả của Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh thực phẩm Quốc gia không có các chất này.

Ông khẳng định, trong các chỉ tiêu xét nghiệm hải sản để đánh giá an toàn thực phẩm, chủ yếu là về các kim loại nặng chứ xyanua, phenol không phải chỉ số đánh giá về an toàn thực phẩm.

Tuy nhiên, khi kiểm nghiệm, các chỉ tiêu này được đưa ra nhằm mục đích quan trắc, tham khảo, đánh giá môi trường biển, chứ không phải chỉ số chốt lại kết luận về an toàn thực phẩm. Vì thế, không thể nhìn vào mẫu kiểm nghiệm phát hiện phenol, xyanua để nói hải sản không an toàn.

Để làm rõ hơn, Bộ Y tế đã có tới 4 lần làm việc với các tổ chức quốc tế đề nghị hỗ trợ, cung cấp quy định về phenol nhưng cả Tổ chức Y tế thế giới, FAO đều khẳng định thế giới không quy định về cái này.

Về mẫu kiểm nghiệm lúc có xyanua, phenol, lúc không ông Phong trả lời: “Không có sự bất nhất trong kết quả kiểm nghiệm. Vì khoảng tháng 4-5, ngành y tế chủ yếu lấy mẫu kiểm nghiệm thủy sản đánh bắt xa bờ. Có thể có những mẫu thời kỳ ấy có lượng phenol, xyanua thấp, thậm chí không phát hiện được nhưng tự nhiên sau này lại xuất hiện vì nguyên nhân nào đó mà vẫn chưa xác định được. Hiện Bộ Y tế vẫn tiếp tục giám sát để tìm câu trả lời cho vấn đề trên”.

Và để có câu trả lời trên, hiện ngành y tế vẫn phải tiếp tục theo dõi chặt chẽ chất lượng thủy hải sản, lấy mẫu số lượng lớn và rộng hơn để kiểm nghiệm, từ đó đánh giá độ an toàn hải sản ở vùng biển 4 tỉnh miền Trung bị ảnh hưởng ô nhiễm môi trường trực tiếp từ Formosa. Ông Phong cho rằng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn phải có khuyến với người dân về việc vùng biển nào đã được xác định an toàn và vùng nào chưa.

Thực ra việc kết luận nước biển cũng như thủy hải sản ở khu vực miền Trung bị ô nhiễm môi trường do hệ thống xả thải của Formosa có an toàn hay không phải được thực hiện bởi các cơ quan liên bộ, liên ngành chứ không thể của riêng một ngành nào. Có ý kiến còn cho rằng, với trình độ, chuyên môn, thiết bị máy móc trong nước… không xử lý được, phải nhờ đến hỗ trợ của các chuyên gia nước ngoài. Ý kiến đó không phải không có lý.

Cho nên khẳng định của ông Nguyễn Thanh Phong rằng, “nước biển đạt chuẩn chưa chắc cá đã an toàn để ăn” là đúng, cần phải thêm thời gian, thêm kiểm nghiệm các mẫu thủy hải sản ở những thời điểm, địa lý khác nhau… để đưa ra những kết luận chuẩn nhất, nhất là khi kết luận đó liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng con người.

Trong số 9 mẫu cá và ghẹ kiểm nghiệm có 5 mẫu nhiễm xyanua, 3 mẫu nhiễm phenol và một mẫu có cadimi vượt quá chỉ số cho phép. Tất cả số mẫu này đều được Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Tĩnh lấy ngày 5-8 tại chợ Cẩm Nhượng (Cẩm Xuyên) và biển Kỳ Anh.

PV

Năng lượng Mới 553+554

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc