Mẫu hình của tư duy đột phá phát triển với tầm nhìn tổng thể

Khai thác nguồn lực hai bên tuyến đường vành đai

Chủ trương đầu tư dự án đường Vành đai 4 vùng thủ đô Hà Nội và dự án đường Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh nhận được sự đồng tình, nhất trí cao của các đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận sáng qua. Theo đó, việc đầu tư hai dự án nhằm đáp ứng đòi hỏi nhu cầu phát triển của đất nước, góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, mở rộng không gian phát triển, kéo giãn mật độ dân cư khu vực đô thị, giảm áp lực cho giao thông nội đô và các tuyến đường hiện tại.

Nhấn mạnh hai tuyến đường vành đai là một trong số ít tuyến đường của địa phương nhưng lại mang tính chất liên vùng và sử dụng nhiều nguồn lực của địa phương, ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nêu rõ, đây là điểm khác biệt, đặc biệt so với những tuyến đường khác.

Với riêng dự án đường vành đai 4 vùng thủ đô Hà nội, đại biểu Hoàng Văn Cường phân tích, hiện nay khi chưa được xây dựng, áp lực vào các đường Vành đai 3 rất lớn. Tình trạng ùn tắc thường xuyên, không chỉ ảnh hưởng đến thủ đô Hà Nội mà còn ảnh hưởng đến việc lưu chuyển hàng hóa từ khu vực phía Nam lên phía Bắc. Như vậy, tuyến đường này không chỉ xây dựng cho phát triển thủ đô mà còn cho lưu thông hàng hóa, kinh tế trong cả nước.

Đối với dự án đường Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh, ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) cho biết, khi được đầu tư xây dựng sẽ tạo ra một hiệu ứng đột phá và tháo gỡ một điểm nghẽn nhiều năm qua cho việc phát triển và hồi phục kinh tế của khu vực Đông Nam Bộ.

Đáng lưu ý, hai tuyến đường này đã được đưa vào kế hoạch phát triển giai đoạn 2011 - 2020, nhưng do khó khăn nguồn lực nên đến thời điểm này Quốc hội mới có điều kiện xem xét. Chính vì vậy, đại biểu Hoàng Văn Cường khẳng định: “Chúng ta không có lý do gì mà phải trì hoãn việc đầu tư xây dựng 2 tuyến đường quan trọng này”.

Chủ trương đầu tư là không có gì phải bàn thêm, nhưng làm thế nào để đầu tư phát triển thuận lợi, hiệu quả. Một số đại biểu nêu rõ, đường vành đai 4 vùng thủ đô Hà Nội và vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh tuy là cao tốc, nhưng lại là cao tốc của vành đai, nên khi hình thành tuyến đường này chắc chắn lân cận quanh tuyến đường sẽ hình thành các trung tâm đô thị, trung tâm thương mại, trung tâm phân phối... Đây cũng chính là nguồn lực rất lớn cho phát triển.

Một thực tế thời gian qua được đại biểu Hoàng Văn Cường phản ánh là, dư luận mới chỉ nghe Quốc hội xem xét thảo luận về 2 dự án, thì trong vòng 3 tháng, đất đai ở những khu vực này đã sôi động, tăng giá lên nhiều lần. Nếu không có biện pháp khai thác, thì nguồn lực này sẽ bị lãng phí. Vì vậy, cùng với việc phê duyệt chủ trương xây dựng tuyến đường này, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị, Chính phủ đề xuất với Quốc hội có một cơ chế đặc thù để khai thác nguồn lực 2 bên tuyến đường cao tốc vành đai. Cơ chế này nên thực hiện theo phương thức, cùng với việc quy hoạch chi tiết xây dựng các tuyến đường vành đai thì nên quy hoạch đồng thời khu vực 2 bên đường, với các khu đô thị hiện đại, các trung tâm thương mại, trung tâm phân phối, trung chuyển hàng hóa và hệ thống đường, không chỉ là đường song hành như trong đề án đề xuất mà là hệ thống đường kết nối trong khu vực. Sau đó tổ chức đấu thầu các dự án này. Khai thác tối đa nguồn lực, tránh để phát triển tự phát sẽ nảy sinh những bất cập của khu đô thị tự phát.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) phát biểu tại hội trường Ảnh: Quang Khánh

Giải phóng mặt bằng một lần

Như phản ánh của đại biểu, đất đai xung quanh tuyến đường xây dựng 2 dự án vành đai đã tăng giá, điều này sẽ gây không ít khó khăn cho công tác giải phóng mặt bằng. Vì thế, nếu không giải phóng mặt bằng một lần, mà để lại một phần, hoặc làm đến đâu giải phóng mặt bằng đến đấy thì trong tương lai chi phí đầu tư xây dựng sẽ rất lớn và rất khó khăn cho giải phóng mặt bằng. Chính vì vậy, ĐBQH Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) nhất trí với đề xuất của Chính phủ, giải phóng mặt bằng theo quy mô mặt cắt hoàn chỉnh một lần với cả 2 dự án, cũng như giải phóng mặt bằng hoàn chỉnh với các nút giao liên thông bởi phương án này sẽ tránh được tình huống phức tạp, mất ổn định đời sống người dân khi thực hiện giải phóng mặt bằng nhiều lần. Đồng thời, cần có biện pháp để bảo đảm không diễn ra tình trạng tái lấn chiếm.

ĐBQH Nguyễn Trúc Sơn (Bến Tre) cho biết thêm, thông thường đối với các dự án đi qua hơn 2 tỉnh, trước hết phải lập được khung chính sách giải phóng mặt bằng. Chủ đầu tư phải thuê tư vấn để lập khung chính sách, trình Bộ Tài nguyên và Môi trường thẩm tra và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Khung chính sách phải bao gồm cả khung pháp lý về giải phóng mặt bằng. Đồng thời, xác định đơn giá, chi phí và tổng chi phí giải phóng mặt bằng. Cách làm này không đơn giản và mất rất nhiều thời gian. Do đó, để bảo đảm tiến độ với 2 dự án đường vành đai, nên chăng phân cấp, phân quyền khi lập khung chính sách giải phóng mặt bằng, bảo đảm tiến độ làm việc nhanh hơn?, đại biểu Nguyễn Trúc Sơn đề nghị.

Giải phóng mặt bằng luôn là nút thắt rất lớn khi đầu tư xây dựng các dự án. Và, giải phóng mặt bằng chậm trễ không chỉ ảnh hưởng đến đầu tư công mà còn ảnh hưởng đến nguồn vốn của xã hội. Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, phải tập trung đẩy nhanh tiến độ, bởi nếu nhanh thì hiệu quả cao, chúng ta không phải điều chỉnh dự án, không tăng tổng mức, không làm xáo trộn sự ổn định đối với người dân; nhưng nếu chậm thì ngược lại. Bộ trưởng cũng ghi nhận các ý kiến của đại biểu là đền bù ở vùng giáp ranh cần có hướng dẫn cụ thể, bảo đảm không xảy ra khiếu kiện, làm kéo dài thời gian; thường xuyên quản lý chặt chẽ để không có sự tái lấn chiếm.

Thủ đô Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh không chỉ đóng vai trò dẫn dắt, là đầu tàu kinh tế của cả nước, mà còn phải phát triển để xứng tầm cạnh tranh với các trung tâm đô thị, các thành phố hàng đầu trong khu vực Đông Nam Á và trên thế giới. Phát triển dự án đường Vành đai 4 vùng thủ đô Hà Nội và dự án Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh chính là một trong những giải pháp quan trọng để thực hiện yêu cầu này. Với ý nghĩa và tầm quan trọng như vậy, rõ ràng nếu được Quốc hội xem xét thông qua chủ trương đầu tư, đây sẽ là mẫu hình của một tư duy đột phá phát triển với tầm nhìn tổng thể, thể hiện sự vào cuộc, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị.

Theo Anh Thảo/ Báo điện tử Đại biểu Nhân dân