Luật Quản lý nợ công (sửa đổi): Phân cấp mạnh, siết chặt cơ chế báo cáo và giám sát

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng tình với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhằm giảm thủ tục hành chính và tăng tính linh hoạt trong huy động vốn vay. Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Hà Nội) đánh giá cao quy định dự thảo giao Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức vay, cho vay lại và bảo lãnh Chính phủ hằng năm thay vì thuộc thẩm quyền của Chính phủ như trước, giúp tinh giản quy trình phê duyệt. Dự thảo cũng trao Bộ Tài chính thẩm quyền điều chỉnh các thỏa thuận vay ODA, vay ưu đãi không làm tăng nghĩa vụ nợ của Chính phủ, tạo điều kiện xử lý nhanh hơn các thủ tục hành chính.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp)

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng việc phân cấp từ Chủ tịch nước xuống Chính phủ, từ Chính phủ xuống Thủ tướng và từ Thủ tướng xuống Bộ trưởng Bộ Tài chính là “hợp lý, sát thực tế”, giúp ký kết và xử lý các khoản vay hiệu quả hơn. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh phân cấp phải đi đôi với cơ chế báo cáo rõ ràng để đảm bảo kiểm soát và giám sát. Đại biểu đề nghị quy định cụ thể trong Luật trách nhiệm báo cáo lại cho cấp trên sau khi thực hiện thẩm quyền được ủy quyền.

Về nguyên tắc nợ công, nhiều đại biểu đồng thuận với quy định “mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ được đối xử bình đẳng”, coi đây là cam kết quan trọng đối với thị trường tài chính và các tổ chức xếp hạng tín nhiệm. Tuy vậy, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP HCM) đề nghị làm rõ phạm vi “bình đẳng”, bởi các khoản nợ có thể khác nhau về điều kiện ưu đãi hay bảo lãnh, cần phân loại mức độ ưu tiên thanh toán để tránh xung đột khi xử lý nợ đến hạn.

Đại biểu Tô Ái Vang (Cần Thơ) kiến nghị bổ sung quy định yêu cầu Chính phủ công khai đầy đủ, kịp thời thông tin về nợ công và phương án trả nợ, đồng thời nêu rõ nguyên tắc xử lý các khoản nợ đặc thù, nhất là nợ khẩn cấp nhằm bảo đảm an ninh tài chính. Đại biểu cũng đề xuất tăng cường vai trò kiểm toán và giám sát của Quốc hội để bảo đảm thực thi nguyên tắc bình đẳng giữa các chủ nợ.

Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn (Vĩnh Long)

Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn (Vĩnh Long) nêu thực tế thủ tục điều chỉnh, gia hạn hiệp định ODA hiện còn kéo dài, gây ách tắc cho địa phương. Ông kiến nghị phân cấp cho Thủ tướng quyết định điều chỉnh các hiệp định ODA khi không làm thay đổi bản chất cam kết, nhằm rút ngắn thời gian xử lý và khắc phục tình trạng chậm trễ trong thực tiễn.

Một trong những vấn đề được nhấn mạnh là sự thiếu thống nhất về số liệu giữa trung ương và địa phương. Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai cho biết việc đối chiếu hiện nay còn thủ công, chưa có hệ thống dữ liệu liên thông về nợ công. Bà đề nghị giao Bộ Tài chính xây dựng hệ thống thông tin thống nhất, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm của các bộ, ngành trong xác nhận số liệu, nêu rõ thời điểm đối chiếu và khóa số liệu, nhằm bảo đảm độ chính xác và kịp thời khi tổng hợp báo cáo quốc gia. Ông cho rằng việc chậm cập nhật số liệu từ địa phương đang làm kéo dài tiến độ báo cáo nợ công toàn quốc.

Các ý kiến tại phiên thảo luận đều hướng tới mục tiêu hoàn thiện khung pháp lý quản lý nợ công theo hướng minh bạch, hiện đại, an toàn và hiệu quả. Ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra sẽ tiếp thu các góp ý để hoàn thiện dự thảo, trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp này.