Giữ vững ổn định vĩ mô, tạo đột phá mới cho phát triển kinh tế - xã hội năm 2026

Nhiều kết quả nổi bật, 22/26 chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, giai đoạn 2021-2025 diễn ra trong bối cảnh thế giới nhiều biến động: đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị, cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, yêu cầu chuyển đổi xanh - chuyển đổi số ngày càng cấp bách. Tuy vậy, Việt Nam đã vượt qua khó khăn, duy trì ổn định và đạt kết quả toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi

Dự kiến 22/26 chỉ tiêu chủ yếu của giai đoạn 2021-2025 hoàn thành và vượt kế hoạch; riêng hai năm 2024-2025 đạt đủ 15/15 chỉ tiêu. Tăng trưởng GDP năm 2025 ước khoảng 8%, thuộc nhóm cao nhất khu vực; các ngành công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp đều tăng mạnh; xuất siêu được duy trì, lạm phát được kiểm soát, khẳng định năng lực điều hành chính sách vĩ mô linh hoạt, hiệu quả.

Thể chế tiếp tục được hoàn thiện mạnh mẽ, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được triển khai thực chất, tạo tiền đề tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực quản trị. Liên kết vùng có bước tiến rõ rệt, hình thành chuỗi đô thị - công nghiệp - dịch vụ gắn với kinh tế biển, cùng với thí điểm Khu thương mại tự do Đà Nẵng. Hạ tầng chiến lược, nhất là giao thông cao tốc, được đẩy nhanh đầu tư, tạo động lực phát triển vùng và quốc gia.

Vốn đầu tư FDI giai đoạn 2021-2025 chiếm khoảng 16% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, đưa Việt Nam vào nhóm 15 quốc gia thu hút FDI lớn nhất thế giới. Các chính sách an sinh xã hội, y tế, giáo dục, văn hóa được triển khai đồng bộ; quốc phòng - an ninh được củng cố, đối ngoại đạt nhiều thành tựu nổi bật.

Bên cạnh kết quả tích cực, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng chỉ rõ một số hạn chế, thách thức lớn cần được đặc biệt lưu ý trong điều hành:

Tăng trưởng chịu nhiều sức ép, các động lực chính như xuất khẩu, tiêu dùng, đầu tư chưa tạo xung lực mạnh. Xuất khẩu phụ thuộc lớn vào khu vực FDI, trong khi giải ngân đầu tư công còn chậm, đến tháng 9/2025 mới đạt khoảng 50% kế hoạch.

Chất lượng tăng trưởng chưa cao, kinh tế còn phụ thuộc gia công, nhập khẩu nguyên liệu, công nghệ. Tỷ lệ nội địa hóa mới đạt khoảng 36,6%, năng lực doanh nghiệp trong nước còn yếu.

Ổn định vĩ mô tiềm ẩn rủi ro, giá một số mặt hàng thiết yếu tăng, tỷ giá chịu áp lực, thị trường trái phiếu và vàng diễn biến phức tạp. Nợ xấu ngành xây dựng lên tới 11,33%.

Ba đột phá chiến lược (thể chế - nhân lực - hạ tầng) chưa có chuyển biến mạnh. Còn 55 văn bản quy định chi tiết chưa ban hành; nguồn nhân lực chất lượng cao thiếu, năng suất lao động giai đoạn 2021-2025 tăng trung bình 5,24%/năm, chưa đạt mục tiêu.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn khó tiếp cận vốn, chi phí đầu vào cao, thủ tục hành chính rườm rà.

Quá trình sắp xếp mô hình chính quyền 2 cấp vẫn còn một số vướng mắc về tổ chức, nhân sự. Bên cạnh đó, già hóa dân số nhanh và biến đổi khí hậu đặt ra thách thức đối với phát triển bền vững.

Theo ông Phan Văn Mãi, để đạt các mục tiêu năm 2025 và giai đoạn 2021-2025, Việt Nam cần tiếp tục kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt, phát huy vai trò chủ đạo của tài khóa mở rộng có trọng tâm, đồng thời thúc đẩy cải cách thể chế và phát triển các động lực tăng trưởng mới cho giai đoạn 2026-2030.

Tám nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm cho năm 2026

Đối với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026, Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất với định hướng của Chính phủ và nhấn mạnh 8 nhóm nhiệm vụ trọng tâm:

Một là, kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, giữ vững các cân đối lớn; điều hành linh hoạt, chủ động, thận trọng trong chính sách tài khóa, tiền tệ; bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh tài chính quốc gia; quản lý hiệu quả thị trường vàng. Tiếp tục khơi thông dòng vốn, hướng dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế; thực thi hiệu quả chính sách nâng hạng thị trường chứng khoán; xây dựng cơ chế, chính sách thu hút hiệu quả các quỹ đầu tư quốc tế.

Hai là, củng cố năng lực nội sinh và sức chống chịu của nền kinh tế, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng trong nước. Trọng tâm là phát triển các ngành công nghiệp nền tảng, mũi nhọn và mới nổi; thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ, năng lượng sạch, xanh, nguyên tử, bán dẫn, không gian vũ trụ, lượng tử… để nâng cao năng suất, sức cạnh tranh và khả năng tự chủ của nền kinh tế. Đồng thời, chú trọng phát triển công nghiệp hỗ trợ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi năng lượng, hướng tới nền sản xuất hiện đại, bền vững và tự chủ về công nghệ, chuỗi cung ứng.

Ba là, phát triển mạnh thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng và mở rộng xuất khẩu bền vững, coi đây là trụ cột quan trọng giảm thiểu rủi ro bên ngoài. Tận dụng hiệu quả các FTA, mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu quốc gia cho các ngành hàng chủ lực, đáp ứng tiêu chuẩn xanh và truy xuất nguồn gốc, đồng thời tháo gỡ nút thắt logistics, hạ tầng và chi phí vận tải để nâng cao năng lực cạnh tranh và giá trị gia tăng của hàng hóa Việt Nam.

Bốn là, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các ngành khoa học, công nghệ cao và công nghệ nền tảng như điện tử, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, quản trị thông minh, khoa học cơ bản và các lĩnh vực mới nổi. Đổi mới giáo dục gắn với nhu cầu thị trường, tăng cường liên kết giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cơ sở đào tạo; thu hút, trọng dụng nhân tài, xây dựng lực lượng lao động có kỹ năng, kỷ luật và sáng tạo, làm động lực then chốt cho tăng trưởng nhanh và bền vững.

Năm là, tập trung đầu tư hạ tầng chiến lược đồng bộ, hiện đại, thông minh, kết nối quốc gia, quốc tế, nhất là các công trình giao thông trọng điểm, năng lượng, hạ tầng số, logistics, thúc đẩy liên kết vùng. Đẩy nhanh giải ngân, nâng cao hiệu quả đầu tư công, xử lý dứt điểm các dự án tồn đọng kéo dài. Phát triển thực chất các vùng động lực; xây dựng, sớm đưa vào vận hành, phát huy hiệu quả Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và các khu thương mại tự do thế hệ mới tại một số địa phương.

Sáu là, phát triển kinh tế tư nhân như một trụ cột của tăng trưởng bền vững; thực hiện hiệu quả các nghị quyết của Đảng và Quốc hội về phát triển kinh tế tư nhân, hoàn thiện thể chế, môi trường và không gian phát triển; thúc đẩy doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bảy là, quyết liệt tháo gỡ vướng mắc về thể chế, pháp luật, nhất là trong đầu tư, kinh doanh để giải phóng sức sản xuất, huy động nguồn lực cho phát triển; chủ động hoàn thiện chính sách, thử nghiệm có kiểm soát mô hình kinh tế mới, tạo hành lang pháp lý cho đổi mới sáng tạo; kiên quyết cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, quy định kinh doanh không phù hợp, thiếu khả thi. Nâng cao năng lực điều hành và hiệu quả bộ máy nhà nước, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, chồng chéo trong hoạt động của bộ máy, nhất là ở cấp cơ sở, tiếp tục hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.

Tám là, chú trọng phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội; thực hiện tốt chính sách đối với người có công, các đối tượng chính sách; nâng cao chất lượng công tác khám bệnh, chữa bệnh. Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường. Bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững ổn định trật tự, an toàn xã hội. Tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và tạo điều kiện thuận lợi, thu hút các nguồn lực để phục vụ phát triển đất nước, củng cố và nâng cao uy tín, vị thế quốc tế của Việt Nam.