Giá than nhập khẩu lên 200 USD/tấn buộc Trung Quốc quay lại với than Úc

Tồn kho nhiên liệu các tập đoàn năng lượng quốc doanh lớn như China Shenhua Energy, Huadian Power International, Huaneng Power International, Datang International Power Generation và China Power International Development được thành lập với mục đích cung cấp nguồn điện giá rẻ cho nền kinh tế thông qua hỗ trợ nhà nước đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ 2016 (xấp xỉ 100 triệu tấn than). Trong khi giá bán điện được chốt cố định, giá than đầu vào đã tăng vượt biên độ mục tiêu 520 NDT/tấn (81 USD) lên 570 NDT khiến lợi nhuận phát điện giảm 70%, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp sử dụng hàng tồn kho giá rẻ thay vì mua mới.

Trong bối cảnh đó, Trung Quốc đã buộc phải nới lỏng một phần lệnh cấm nhập khẩu than Úc – thông quan 1 triệu tấn than tại các kho ngoại quan sau gần 1 năm tạm dừng trong bối cảnh tồn kho nhiên liệu giảm xuống mức thấp và sản xuất trong nước không thể tăng kịp nhu cầu tiêu thụ, tình trạng thiếu điện ngày càng gia tăng.

Do lệnh cấm than Úc, khối lượng nhập khẩu than Trung Quốc 8 tháng đầu năm giảm 10% so với cùng kỳ 2020 xuống còn 197,7 triệu tấn, và đến nay chưa thể tăng nhanh trở lại do khả năng vận chuyển đường sắt từ phía LB Nga, Mông Cổ hạn chế, Indonesia bước vào mùa mưa. Ngành đường sắt Trung Quốc cam kết sẽ hỗ trợ tăng cường số toa tàu vận chuyển than nhằm nâng dự trữ nhiên liệu tại 363 nhà máy nhiệt điện lên 14 ngày hoạt động. Động thái này cho thấy chiến dịch gây sức ép kinh tế lên Úc của Trung Quốc đã thất bại, hiện chưa rõ liệu chính quyền có cho phép nối lại nhập khẩu than Úc hay không.

Khủng hoảng năng lượng Trung Quốc đang bắt đầu tác động đến kinh tế thế giới, ngoài tốc độ tăng trưởng GDP nền kinh tế thứ 2 chậm lại, thiếu hụt điện làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng đến sản xuất từ xe ôtô, nông nghiệp, đồ chơi, hàng điện tử (bao gồm cả iPhone) đến sản phẩm giấy. Đi kèm với chi phí vận tải biển tăng gấp 4-5 lần và nguy cơ tắc nghẽn các cảng biển có thể dẫn đến tê liệt kinh tế thế giới. Ngoài những ngành sản xuất sử dụng điện nhiều như xi măng, luyện kim đang phải chịu ảnh hưởng nặng nề, một số ngành sản xuất khác cũng bắt đầu bị lây như vật liệu đóng gói (nguồn cung giấy, bìa các tông có thể giảm 10-15%), nông nghiệp (bông, ngô, đậu nành, sữa, thịt), linh kiện và sản phẩm điện tử, gia dụng.

Ngành than Úc không hề bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm, xuất khẩu 9 tháng đầu năm 2021 thậm chí tăng 1% so với cùng kỳ năm ngoái, Trung Quốc được thay thế bởi Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Ấn Độ và những thị trường khác. Ngoài ra, Úc mới công bố kế hoạch tăng năng lực khai thác than dài hạn thêm hơn 400 triệu tấn/năm, bao gồm 26,2 triệu tấn đang trong giai đoạn thi công xây dựng và 399 triệu tấn đã qua thẩm định FS.