Chống chuyển giá vẫn khó

Năng lượng Mới số 356

PV: Từ nhiều “nghi án” chuyển giá nổi lên ở các doanh nghiệp như: Coca-Cola, Pepsico, Nestlé, Metro... bà đánh giá như thế nào về tình trạng chuyển giá của các doanh nghiệp FDI ở nước ta hiện nay?

Bà Lê Thị Thu Hương: Tình trạng doanh nghiệp chuyển giá xảy ra ở tất cả các nước trên thế giới, kể cả các nước phát triển chứ không riêng gì Việt Nam. Và ở các nước đang phát triển như nước ta thì việc này cũng không tránh khỏi, bởi vì mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận. Những vụ việc nổi lên và những con số thanh tra, kiểm tra được chỉ phản ánh một phần bức tranh về thực trạng chuyển giá hiện nay ở các doanh nghiệp FDI. Đặc biệt, khi thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp ở nước ta còn cao hơn các nước khác thì khó tránh khỏi tình trạng doanh nghiệp chuyển giá, né thuế.

Bà Lê Thị Thu Hương, Phó cục trưởng Cục Thuế TP HCM

PV: Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, doanh nghiệp nào thường xuyên báo lỗ thì không nên cho phép mở rộng sản xuất, ý kiến của bà về vấn đề này như thế nào?

Bà Lê Thị Thu Hương: Thực sự đây là một mong muốn chính đáng nhưng luật pháp nước ta hiện nay chưa có quy định nào về việc doanh nghiệp lỗ sẽ không được mở rộng sản xuất kinh doanh. Như Metro Việt Nam hay Coca Cola họ cũng báo lỗ mà vẫn mở rộng sản xuất kinh doanh. Các doanh nghiệp FDI có giao dịch liên kết, liên tục khai lỗ nhưng vẫn đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh là đối tượng tập trung thanh tra của ngành thuế. Tuy nhiên, thanh tra chuyển giá không đơn giản, phải nghiên cứu, tìm hiểu thông tin… rất nhiều, kể cả trong và ngoài nước để tìm cơ sở xác định tình trạng này. Vì nếu không có cơ sở thì không thể đấu tranh với doanh nghiệp được.

PV: Việc Metro Việt Nam báo lỗ triền miên nhưng chuyển nhượng lại với giá cao ngất ngưởng, 879 triệu USD khiến dư luận không khỏi nghi ngờ sự thật việc báo lỗ của doanh nghiệp này, Cục Thuế TP HCM đã làm việc với họ chưa, thưa bà?

Bà Lê Thị Thu Hương: Ở khía cạnh thuế, Metro Việt Nam cũng có trình bày với Cục Thuế thành phố lý do lỗ là vào Việt Nam doanh nghiệp này không được bán lẻ mà phải bán buôn nên bị hạn chế khách hàng, chi phí bán hàng cao dẫn tới kinh doanh bị thua lỗ vì doanh thu không đủ bù đắp chi phí. Ngoài ra, Metro cũng giải thích họ đã mua đến hơn 90% các mặt hàng trong nước, nên không có chuyện liên kết chuyển giá. Còn việc Metro được bán lại với giá cao là thỏa thuận mua bán của các doanh nghiệp. Có thể, người mua lại họ đánh giá dựa trên tiềm năng thương hiệu này trong tương lai với những địa thế kinh doanh thuận lợi... Ngành thuế không thể can thiệp gì vào chuyện kinh doanh thuần túy của doanh nghiệp.

PV: Việc chúng ta cũng không thu được phí chuyển nhượng của Metro Việt Nam có đúng không, thưa bà?

Bà Lê Thị Thu Hương: Chúng tôi chưa có câu trả lời cuối cùng về việc này, vì tới thời điểm hiện nay Công ty Metro Việt Nam chưa thực hiện các thủ tục pháp lý về chuyển nhượng với cơ quan chức năng Việt Nam nên chưa thực hiện kê khai việc chuyển nhượng sở hữu với cơ quan thuế. Khi có kê khai chính thức, cơ quan thuế sẽ căn cứ các quy định pháp luật về thuế hiện hành để giải quyết.

PV: Trước tình trạng chuyển giá diễn ra phức tạp như hiện nay, ngành thuế có những giải pháp gì để hạn chế việc này?

Bà Lê Thị Thu Hương: Từ nhiều năm nay, ngành thuế đã đưa ra nhiều giải pháp tích cực trong thanh tra giá chuyển nhượng như: Xây dựng kế hoạch thanh, kiểm tra trên cơ sở phân tích rủi ro để chọn các doanh nghiệp có rủi ro cao về thuế, trong đó đặc biệt chú ý đến các doanh nghiệp có giao dịch liên kết, có dấu hiệu chuyển giá; tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế trong việc kê khai nộp thuế có giao dịch liên kết; ngành thuế cũng từng bước giảm dần thuế suất để thu hẹp khoảng cách của thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp nước ta với các quốc gia khác nhằm giảm bớt đối tượng chuyển giá.

Riêng Cục Thuế TP HCM đang thực hiện đề án nghiên cứu giá chuyển nhượng trong ngành may mặc và đưa ra tỷ suất lợi nhuận thuần trên chi phí từng năm để tạo cơ sở cho công tác thanh, kiểm tra thuế tại các doanh nghiệp may mặc có giao dịch liên kết và đề nghị Tổng cục Thuế hỗ trợ về nghiệp vụ cho công chức thực hiện công tác thanh, kiểm tra giá chuyển nhượng.

Ngoài ra, theo tôi nên xem xét biện pháp trao đổi, mua thông tin ở các cơ quan quản lý thuế nước ngoài, các đơn vị kiểm toán quốc tế để biết được tỷ suất lợi nhuận của các ngành nghề kinh doanh trên thế giới, nhằm so sánh và đưa ra tỷ suất lợi nhuận phù hợp, làm cơ sở để cơ quan quản lý thuế đấu tranh, thương lượng với doanh nghiệp, thu được mức thuế có lợi nhất cho Nhà nước. Bên cạnh quản lý bằng các biện pháp nghiệp vụ, ngành thuế cũng mong muốn nhận được sự đồng tình của dư luận, góp phần đấu tranh để các doanh nghiệp thấy được nghĩa vụ, đạo đức kinh doanh của mình, khi kinh doanh ở một quốc gia nào thì phải làm tốt nghĩa vụ thuế ở quốc gia đó.

PV: Bà đánh giá như thế nào về hiệu quả của thanh tra chuyển giá hiện nay?

Bà Lê Thị Thu Hương: Việc kiểm soát chuyển giá hiện vẫn chưa đạt hiệu quả như mong muốn, quản lý cũng chỉ đạt kết quả ở mức nhất định vì chúng ta khó có thể kiểm soát được hoạt động mua bán của các doanh nghiệp trên phạm vi toàn cầu. Chính vì khó quản lý như vậy, nên tháng 12-2013 Bộ Tài chính đã ban hành thông tư về thỏa thuận giá trước. Tức là thỏa thuận với doanh nghiệp có giao dịch liên kết một tỷ lệ lợi nhuận nhất định nào đó và hằng năm căn cứ trên mức lợi nhuận thỏa thuận để doanh nghiệp đóng thuế.

PV: Cuối cùng, xin bà cho biết kết quả thanh tra, kiểm tra thuế của Cục Thuế TP HCM trong những tháng đầu năm nay?

Bà Lê Thị Thu Hương: Trong 7 tháng đầu năm 2014, Cục Thuế TP HCM đã thực hiện thanh, kiểm tra 8.655 hồ sơ thuế, truy thu và phạt 2.346 tỉ đồng, giảm khấu trừ thuế giá trị gia tăng 172 tỉ đồng, giảm lỗ 4.795 tỉ đồng. Tổng số nộp ngân sách Nhà nước là 1.308 tỉ đồng. Riêng về doanh nghiệp FDI, đã thanh tra 81 doanh nghiệp, truy thu và phạt 67,2 tỉ đồng, giảm khấu trừ 16 tỉ đồng, giảm lỗ 285 tỉ đồng, trong đó hầu hết các doanh nghiệp thanh tra đều có vi phạm.

Việc thực hiện công tác thanh tra thuế nói chung và theo chuyên đề chuyên sâu nói riêng đã góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thanh, kiểm tra thuế, đáp ứng yêu cầu cải cách của ngành, công khai, minh bạch về chính sách thuế, tạo sự công bằng giữa những người nộp thuế. Đặc biệt, việc thanh kiểm tra giá chuyển nhượng thời gian qua tại Cục Thuế TP HCM đã tạo nên hiệu ứng tốt đối với việc tự thực hiện điều chỉnh số liệu kê khai thuế trong các doanh nghiệp FDI, tạo ra nguồn thu ngân sách Nhà nước mà không cần phải mất nhiều thời gian thực hiện việc thanh, kiểm tra.

PV: Xin cảm ơn bà!

Mai Phương (thực hiện)