Căng thẳng Châu Âu gia tăng do các biện pháp cấm vận và trả đũa về khí đốt

Gazprom dừng cung cấp khí đốt cho PGNiG Ba Lan qua đường ống Yamal-Europe từ 8:00 ngày 27/04.

Gazprom cho biết, ngày 22/04, Ba Lan đến hạn phải thực hiện thanh toán nhập khẩu khí đốt bằng RUB theo cơ chế mới, cộng thêm ân hạn 2-3 ngày, hạn cuối cùng rơi vào ngày 27/04. Tuy nhiên, PGNiG (Ba Lan) tuyên bố không chấp nhận điều kiện thanh toán bằng RUB, đồng thời coi việc Gazprom ngừng cung cấp khí đốt vi phạm hợp đồng và sẽ yêu cầu bồi thường. Gazprom xác nhận đã dừng cung cấp khí đốt cho PGNiG qua đường ống Yamal-Europe từ 8:00 ngày 27/04. Gazprom cũng đã gửi thông báo cho Bulgaria về việc dừng cung cấp khí đốt từ ngày 27/04 do không nhận được thanh toán bằng RUB.

Ba Lan muốn thể hiện mình đi đầu trong chính sách chống lại LB Nga, hợp đồng dài hạn với Gazprom sẽ kết thúc vào tháng 10/22, bằng hành động từ chối thanh toán bằng RUB, nước này chấm dứt hợp đồng trước hạn 6 tháng. Trước đó, PGNiG đã tăng cường tích trữ khí đốt, nâng tỷ lệ lấp đầy kho chứa lên 80%, kết hợp nhập khẩu LNG và tăng sử dụng than đá cho phép Ba Lan trụ được đến tháng 10/22, khi đường ống Baltic Pipe (10 tỷ m3/năm) dự kiến đi vào hoạt động. Ngoài ra, Ba Lan ngày 26/04 đã áp lệnh trừng phạt đối với Gazprom và Novatek – phong tỏa tài sản công ty con Novatek tại nước này và 48% cổ phần Gazprom trong đường ống dẫn khí Yamal-Europe.

Việc cung cấp khí đốt cho Bulgargaz/PGNiG sẽ được nối lại sau khi nhận được tiền thanh toán bằng RUB. Gazprom cảnh báo sẽ cắt giảm khối lượng trung chuyển đến nước thứ 3 tương ứng, nếu Ba Lan/Bulgaria cố tình lấy khí trái phép từ đường ống. Theo Bloomberg, Bulgargaz chuyển USD vào tài khoản Gazprom như thường lệ, nhưng bị trả lại tiền. Chính phủ Bulgaria đang nghiên cứu các biện pháp đáp trả, bao gồm cả cản trở trung chuyển khí đốt sang Hungary, Serbia theo đường ống TurkStream. Đến nay, Áo, Hungary, Đức vẫn nhận đủ khối lượng khí đốt theo yêu cầu. Financial Times nhận định, đình chỉ cung cấp khí đốt sang Ba Lan/Bulgaria sẽ tiếp tục tạo áp lực đẩy giá khí đốt châu Âu tăng cao. Giá giao tháng 5 sàn TTF tăng 30% lên 1.350 USD/1000m3, trong khi Đức ghi nhận nhu cầu tái xuất khẩu khí sang Ba Lan qua đường ống Yamal-Europe tăng gấp 5 lần lên 1,2 triệu m3/h – tương đương khối lượng nhập khẩu 10 tỷ m3/năm từ Gazprom.

Khách hàng nhập khẩu khí đốt lớn nhất của Gazprom – Uniper (Đức) cho rằng cơ chế thanh toán bằng RUB hoàn toàn khả thi, không vi phạm lệnh cấm vận EU. Hungary và OMV (Áo) chấp nhận cơ chế thanh toán mới bằng RUB, đồng ý chuyển EUR vào tài khoản Gazprombank để quy đổi sang RUB. Hiện có 4 nhà nhập khẩu đã thực hiện thanh toán khí đốt bằng RUB trong tổng số 10 công ty EU hoàn tất thủ tục mở tài khoản RUB đặc biệt loại “K” tại Gazprombank, làn sóng đến hạn thanh toán mới rơi vào ngày 15/05 tới.

Trong khi đó, Trafigura cho biết sẽ ngừng tất cả giao dịch mua bán dầu thô với Rosneft trước ngày 15/05. Shell cũng tuyên bố dừng mua dầu LB Nga, bao gồm cả dầu hỗn hợp.

Do không thể tìm được nguồn cung thay thế diesel LB Nga với chi phí hợp lý và tình trạng khan hiếm hàng vật chất tăng, sàn giao dịch ICE Futures Europe cho phép tiếp nhận bất kỳ lô hàng nào. Các traders lớn như Trafigura, Vitol và Glencore đã lập tức tận dụng cơ hội này để giao hàng vào cuối tháng 4, không nêu rõ nguồn gốc xuất xứ, dự kiến chuyển khối lượng lên tới 820.000 thùng đến trung tâm giao dịch Amsterdam-Rotterdam-Antwerp.

Khối lượng nhập khẩu diesel LB Nga sang châu Âu tháng 4 này có thể giảm 23% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 770.000 bpd, tuy nhiên vẫn cao hơn so với tổng nhập khẩu từ những nguồn khác (châu Á, Trung Đông và Mỹ) – 760.000 bpd.