Cách gì để xử lý "núi" rác thải điện tử trên toàn cầu?

Các cơ quan này đề cập đến "rác thải điện tử" - được định nghĩa là các thiết bị bị loại bỏ có sử dụng phích cắm hoặc pin, bao gồm điện thoại di động, đồ chơi điện tử, TV, lò vi sóng, thuốc lá điện tử, máy tính xách tay và tấm pin mặt trời. Trong số này không bao gồm rác thải từ xe điện, loại này thuộc một danh mục riêng biệt.

Trong báo cáo được công bố vào ngày 20/3, Liên đoàn Viễn thông Quốc tế của Liên Hợp Quốc và bộ phận nghiên cứu UNITAR cho biết khoảng 62 triệu tấn "rác thải điện tử" đã được thải ra vào năm 2022, đủ để lấp đầy các xe đầu kéo xếp hàng dài quanh toàn cầu. Con số này đang trên đà đạt 82 triệu tấn vào năm 2030.

Kim loại - bao gồm đồng, vàng và sắt - chiếm một nửa trong số 62 triệu tấn, trị giá tổng cộng khoảng 91 tỷ đô la, theo báo cáo. Nhựa chiếm 17 triệu tấn và 14 triệu tấn còn lại bao gồm các chất như vật liệu tổng hợp và kính.

Theo Liên Hợp Quốc, 22% khối lượng rác thải điện tử đã được thu gom và tái chế đúng cách vào năm 2022. Dự kiến con số này sẽ giảm xuống còn 20% vào cuối thập kỷ này do "sự tăng trưởng đáng kinh ngạc" của lượng rác thải do nhu cầu tiêu dùng cao hơn, ít lựa chọn sửa chữa, chu kỳ vòng đời sản phẩm ngắn hơn, xã hội "điện tử hóa" ngày càng tăng, và cơ sở hạ tầng quản lý rác thải điện tử không đủ.

Một số thiết bị điện tử bị loại bỏ chứa các yếu tố nguy hiểm như thủy ngân, cũng như các kim loại hiếm được các nhà sản xuất ngành công nghiệp công nghệ săn đón. Hiện tại, chỉ 1% nhu cầu đối với 17 loại khoáng sản tạo nên các kim loại hiếm được đáp ứng thông qua tái chế.

Khoảng một nửa tất cả rác thải điện tử được tạo ra ở châu Á, nơi ít quốc gia có luật về rác thải điện tử hoặc mục tiêu thu gom, theo báo cáo. Tỷ lệ tái chế và thu gom cao nhất lên đến 40% ở châu Âu, nơi mà lượng rác thải bình quân đầu người cao nhất: gần 18 kilogram (39 pounds).

Tại châu Phi, nơi sản sinh ít rác thải nhất trong số năm khu vực lớn toàn cầu, tỷ lệ tái chế và thu gom chỉ ở mức khoảng 1%, theo báo cáo.

“Nghiên cứu mới nhất cho thấy thách thức toàn cầu do rác thải điện tử gây ra chỉ sẽ tăng lên”, Cosmas Luckyson Zavazava, Trưởng phòng phát triển viễn thông của ITU nói. “Với ít hơn một nửa thế giới áp dụng và thực thi các phương pháp quản lý vấn đề này, điều này làm dấy lên hồi chuông cảnh báo cho các quy định cần thiết để thúc đẩy việc thu gom và tái chế”.

Đối với một số người, rác thải điện tử là một cách kiếm tiền, bằng cách lục lọi rác thải để tìm kiếm các hàng hóa đáng giá, bất chấp các rủi ro về sức khỏe.

Tại bãi chôn lấp Dandora, nơi rác thải được thu gom từ thủ đô Nairobi của Kenya, những người lục lọi rác vẫn đang cố gắng kiếm sống bằng cách tìm kiếm rác thải điện tử có thể được bán cho doanh nghiệp như vật liệu tái chế.

Steve Okoth, một người ở đây hi vọng có thể duy trì thu nhập từ công việc này, nhưng anh biết rõ các rủi ro.

“Khi rác thải điện tử đến đây, nó chứa một số loại bột ảnh hưởng đến sức khỏe của tôi”, anh nói thêm rằng khi các thiết bị điện tử nóng lên, chúng thải ra khí và anh “không thể đến làm việc vì các vấn đề về phổi”.

Tuy nhiên, Okoth nói rằng họ không có lựa chọn khác: “Chúng tôi giờ đã quen với khói bởi vì nếu bạn không đi làm bạn sẽ không thể có chi phí cho sinh hoạt hằng ngày”.

Các nhà máy tái chế, như trung tâm WEEE của Nairobi, có các điểm thu gom trên khắp Kenya, nơi mọi người có thể an toàn loại bỏ thiết bị điện cũ.

“Chúng tôi kiểm kê tất cả rác thải”, Catherine Wasolia, Giám đốc điều hành của WEEE nói để kiểm tra dữ liệu trên các thiết bị được gửi và xóa sạch chúng. Sau đó họ kiểm tra từng cái để đánh giá xem “nó có thể được tái sử dụng hay tái chế không”.

Chuyên gia về rác thải điện tử George Masila lo ngại về ảnh hưởng của rác thải điện tử đối với đất.

“Những rác thải điện tử này, dù là ở các bãi chôn lấp hoặc bị vứt bừa bãi ở bất cứ đâu đều có thể gây ra những ảnh hưởng lớn đối với đất” - Masila nói.

Các tác giả báo cáo công nhận rằng nhiều người trên thế giới đang kiếm thu nhập thông qua việc thu hoạch rác thải điện tử, và kêu gọi đào tạo cũng như trang bị cho họ để giúp công việc này an toàn hơn.

Duy Tiến

Ứng dụng công nghệ CRISPR trong sản xuất Biofuel: Tiềm năng và thách thức

Phát triển công nghệ khí hóa than: Sản xuất syngas hiệu quả cao

EU ETS: Hệ thống Giao dịch phát thải của Liên minh châu Âu