Các quốc gia dầu mỏ ở Mỹ la-tin chọn Mỹ hay Trung Quốc

Tổng thống Colombia Iván Duque và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình năm 2019. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Colombia.

Nền kinh tế Colombia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu hàng hóa, trong đó dầu thô và than đá là hai mặt hàng xuất khẩu giá trị nhất của Colombia. Điều này khiến Trung Quốc trở thành một thị trường xuất khẩu quan trọng. Chính quyền của Tổng thống Ivan Duque đang “rơi vào tuyệt vọng” để phục hồi nền kinh tế sau những tác động nghiêm trọng từ đại dịch. Trong năm 2020, GDP của Colombia đã suy giảm gần 7%. Chính quyền Colombia đang phải đối mặt với “hố đen” ngân sách với khoảng thâm hụt năm 2021 dự kiến ở mức 9% GDP, gây ra những khó khăn nghiêm trọng.

Tình trạng khó khăn nghiêm trọng đối với nền kinh tế khiến chính quyền Colombia vẫn tìm kiếm quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc dù nước này là đồng minh chủ chốt của Mỹ. Điều này là do Colombia xác định, một phần quan trọng của quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch là tăng sản lượng khai thác than nhiệt, đồng thời hy vọng Trung Quốc sẽ tăng cường nhập khẩu than dù tiêu thụ than toàn cầu sụt giảm. Vào năm 2019, Tổng thống Colombia - Duque đã có chuyến thăm đến Trung Quốc và đến tháng 6/2021, đại sứ Colombia tại Trung Quốc cho biết, nước này đang tìm cách tham gia Sáng kiến Vành đai, Con đường đầy tham vọng của Trung Quốc. Theo cơ quan thống kê của Colombia, xuất khẩu hàng hóa sang Trung Quốc chiếm 11% sản lượng xuất khẩu và chiếm 23% về giá trị xuất khẩu. Trung Quốc cũng trở thành đối tác thương mại quan trọng thứ hai của nước này.

Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở khu vực Mỹ Latinh không kết thúc bằng áp lực phá vỡ quan hệ đồng minh lâu dài giữa Colombia và Mỹ. Chính quyền Trung Quốc đang tích cực mở rộng ảnh hưởng của mình tại các quốc gia láng giềng của Colombia là Ecuador và Venezuela. Vào cuối năm 2020, Trung Quốc đã ký khoản vay 1,4 tỷ USD, được hỗ trợ bằng dầu thô với Chính phủ Ecuador. Khoản vay này về cơ bản đã tái cấu trúc cho khoảng 200 triệu thùng dầu mà Ecuador còn nợ theo các thỏa thuận hiện có.

Các nhà sản xuất dầu khí nhà nước Trung Quốc giữ một vị trí nổi bật trong ngành công nghiệp dầu mỏ của Ecuador. Các công ty Trung Quốc nắm giữ quyền tham gia hơn 11 lô dầu mỏ ở lưu vực Amazon thuộc Ecuador. Chính vì vậy, Trung Quốc đóng vai trò rất quan trọng trong ngành dầu mỏ của nước này. Hiện nay, thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 13% sản lượng dầu xuất khẩu của Ecuador.

Nếu phía Mỹ không sớm hành động dứt khoát, Trung Quốc sẽ thiết lập sự hiện diện mạnh mẽ hơn ở khu vực này, làm suy yếu quyền bá chủ truyền thống của Mỹ, đồng thời mang lại cho Trung Quốc ảnh hưởng địa chính trị lớn hơn và khả năng tiếp cận các nguồn tài nguyên thiên nhiên rộng lớn của khu vực. Sẽ rất khó để các chính phủ ở khu vực Mỹ Latinh - nơi chịu nhiều tác động của đại dịch, có thể chống lại những cám dỗ từ phía Trung Quốc vì những phần thưởng kinh tế và tài chính đáng kể hiện có để mở rộng thương mại với nền kinh tế số 2 thế giới.

Nếu Trung Quốc có thể gia tăng đáng kể ảnh hưởng của mình tại đây, đó sẽ là một thảm họa đối với giới chính trị Mỹ, vốn đang bị kẹt trong một cuộc đối đầu toàn cầu ngày càng mở rộng với Trung Quốc để giành vị trí điều phối kinh tế và chính trị thế giới. Mỹ Latinh đang nhanh chóng định hình như một chiến trường quan trọng trong cuộc đụng độ giữa Mỹ và Trung Quốc.