Bài 2: Vì sao tin đồn “sống khoẻ”?

>> Bài 1: Hiện tượng hay vấn nạn?

Phần lớn nhà đầu tư Việt Nam tham gia thị trường là tự phát và mang tính trào lưu.

Trong bài viết trước, PetroTimes đã khẳng định tin đồn là một hiện tượng tất yếu trong nền kinh tế thị trường, thậm chí nó còn được xem là thứ vũ khí quan trọng giúp giới đầu tư, nhóm lợi ích... gây xáo trộn thị trường và trục lợi. Việt Nam cũng đang phải đối diện với thực tế đó. Tin đồn là hiện tượng từng xảy ra ở hầu hết các nền kinh tế.

Hội nhập quốc tế đã và đang góp phần gắn kết nền kinh tế toàn cầu gần nhau hơn, nhiều cơ hội phát triển thuận lợi hơn cho các nền kinh tế nhưng nó cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức, đặc biệt với một thị trường có thể nói là non trẻ như Việt Nam. Trong rất nhiều đánh giá của các chuyên gia tài chính nước ngoài, Việt Nam đang được nhìn nhận là một trong những thị trường hấp dẫn, có khả năng sinh lời nhất thế giới.

Đây có thể xem là một tín hiệu đáng mừng với nước ta, đặc biệt khi Đảng và Chính phủ đang có chủ trương phát triển, mở rộng quan hệ giao lưu mọi mặt với các quốc gia, các nền kinh tế trên thế giới. Tuy nhiên, với những biến động của nền kinh tế toàn cầu vài năm trở lại đây, nền kinh tế nước ta nói chung và những thị trường như chứng khoán, bất động sản, tài chính – ngân hàng... cũng trở lên rất nhạy cảm.

Nhìn lại diễn biến của nền kinh tế vài năm trở lại đây, chúng ta không khó để nhận ra rằng, cùng với sự phát triển của những thị trường lớn như chứng khoán, bất động sản, tài chính – ngân hàng... thì một đội ngũ không nhỏ các nhà đầu tư lớn nhỏ đã xuất hiện. Tuy nhiên, có một thực tế là do những thị trường này phát triển rất nhanh, rất nóng nên hầu như các nhà đầu tư tham gia trên thị trường là bột phát chứ không được đào tào bài bản gì. Họ đơn giản chỉ là đầu tư theo trào lưu hoặc theo kiểu tâm lý đám đông. Nhận định này đã không ít lần được thể hiện trên thị trường bất động sản và thị trường vàng.

Phần lớn nhà đầu tư ở nước ta đã tham gia thị trường theo kiểu như vậy, thậm chí, theo các ví von của nhiều chuyên gia, nhà đầu tư Việt Nam giống là đang đi đánh bạc nhiều hơn là đang thực hiện các giao dịch đầu tư. 2 sự kiện có thể xem là điển hình cho nhận định này là vụ “bầu” Kiên (tháng 8/2012) và mới đây nhất là vụ tung tin ông Trần Bắc Hà - Chủ tịch BIDV chẳng hạn.

Tại thời điểm “bầu” Kiên bị bắt, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua những phiên tụt dốc thảm hại. Và khi nhìn con số lên tới 49.200 tỉ đồng - lượng vốn hoá “bốc hơi” khỏi 2 sàn HOSE và HNX trong 2 phiên giao dịch sau ngày “bầu” Kiên bị bắt, giới chuyên gia đến từ nhiều nền kinh tế lớn bất ngờ và cho đây là hiện tượng lạ trên thế giới.

Trong khi giới đầu tư trong nước hoảng loạn, phản ứng tiêu cực, bán tháo cổ phiếu khiến giá nhiều mã chứng khoán tụt thảm hại thì giới đầu tư nước ngoài lại tỏ ra hết sức bình tĩnh, đứng ngoài quan sát và tìm kiếm cơ hội sinh lời. Tại thời điểm sự kiện “bầu” Kiên bị bắt, ông Imai Masayuki (Nhật Bản) cũng khẳng định: “Niềm tin của nhà đầu tư Nhật Bản đối với chứng khoán Việt Nam vẫn không thay đổi, và sự cố này không nghiêm trọng đến mức phải gấp rút tháo chạy. Không phải dễ gì tìm được thị trường chứng khoán với PER dự phóng chỉ có 10 lần, tỷ lệ cổ tức cao, giá cổ phiếu rẻ như Việt Nam”.

Diễn biến tương tự một lần nữa lại tái diễn vào ngày thông tin ông Trần Bắc Hà - Chủ tịch BIDV bị bắt được phát đi trên các phương tiện thông tin đại chúng và theo số liệu thống kê của Cơ quan an ninh điều tra, 34.000 tỉ đồng cũng đã “bốc hơi” khỏi thị trường chứng khoán khi sự kiện này diễn ra.

Một điểm đáng chú ý và cũng có thể xem là điểm chung giữa 2 sự kiện này là: Tại thời điểm các sự kiện này xảy ra, thị trường chứng khoán đang trải qua những tháng ngày rất “tươi đẹp”, nhiều mã chứng khoán tăng điểm liên tục, hứa hẹn xác lập thang điểm mới. Tuy nhiên, khi những thông tin trên xuất hiện và chưa được kiểm chứng, thị trường chứng khoán đang xanh bỗng đỏ, quay đầu giảm điểm liên tục.

Đó chính là cái lạ của thị trường chứng khoán Việt Nam và nó đã gây sốc, gây bất ngờ với giới đầu tư, các chuyên gia phân tích tài chính nước ngoài. Nhưng như đã đề cập, giới đầu tư Việt Nam vẫn tỏ ra rất mơ hồ, hoang mang trước các tin đồn kiểu như vậy. Trải qua hết sự cố này đến sự cố khác, phần lớn trong số họ vẫn chỉ như con thiêu thân lao vào những canh bạc đỏ đen. “Tử huyệt” của hiện tượng này không khó nhận ra là kiến thức chuyên môn, khả năng phân tích, nhận định thị trường của một bộ phận không nhỏ nhà đầu tư là rất yếu.

Đó chính là cơ hội để tin đồn vẫn đang có đất diễn. Ngoài ra cũng phải thấy rằng, mức xử lý đối với “đạo diễn” của những tin đồn hiện chưa đủ mạnh, tính công khai, minh bạch của các thị trường trên còn hạn chế cũng khiến tin đồn có đất sống. Ngay trong vụ việc tung tin ông Trần Bắc Hà bị bắt, mức xử phạt được cho là từ 15 – 20 triệu đồng với những kẻ tung tin đồn được xem là quá nhẹ, quá nhỏ bé so với khoản lợi nhuận được cho là lên tới cả chục, cả trăm tỉ đồng mà giới chuyên gia tính toán trước đó.

Bài 3: Học sống với tin đồn!

Thanh Ngọc