20 kỷ lục mới được công bố trong Top 100 Kỷ lục Bất biến của Việt Nam (Phần 2)

20 kỷ lục mới được công bố trong Top 100 Kỷ lục Bất biến của Việt Nam (Phần 1)

11. Quần thể hang Chư Bluk (Đắk Nông) - Hang động núi lửa dài nhất Việt Nam

Hang Chư Bluk còn được gọi là Hang Dơi, có chiều dài khoảng 25km, thuộc xã Buôn Choah, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông, nằm cách trung tâm huyện Krông Nô khoảng 20km. Bên trong hang chia thành hơn 100 hang động lớn nhỏ nhờ dòng chảy của nham thạch cách đây hàng triệu năm, ẩn mình trong đá bazan. Theo các nhà nghiên cứu, quá trình hình thành các hang lớn nhỏ bên trong diễn ra cách đây 3.700 năm trước bởi quá trình phun trào núi lửa.

Sau 7 năm nghiên cứu, nhóm các nhà khoa học thuộc Bảo tàng địa chất Việt Nam (Tổng cục Địa chất và Khoáng sản) và các nhà khoa học Nhật Bản đã tìm thấy nơi đây có trên 100 hang động lớn nhỏ khác nhau, chiều rộng khoảng 5km, chiều dài khoảng 25km. Các hang đều có cấu trúc rất độc đáo và đặc trưng với dòng dung nham phun ngược, tạo nên cảnh kỳ vĩ. Bước đầu đã tiến hành đo đạc được 5 hang (ký hiệu C3, C7, A1, C8, C9), hang động C7 dài 1.066,5m được công nhận là đẹp và dài, lớn nhất Việt Nam cũng như Đông Nam Á, sau đó xếp thứ hai là hang C3 có chiều dài 594,4m.

12. Vườn quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận) - Hệ sinh thái rừng khô hạn duy nhất tại Việt Nam

Khu dự trữ sinh quyển thế giới Núi Chúa nằm ở huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận với tổng diện tích 106.646,45 ha; trong đó, vùng lõi là Vườn Quốc gia Núi Chúa với hơn 15.752 ha, vùng đệm chiếm hơn 48.762 ha và vùng chuyển tiếp gần 42.132 ha. Đây là khu dự trữ sinh quyển thế giới duy nhất ở Việt Nam đại diện cho hệ sinh thái rừng khô hạn nhiệt đới.

Hệ sinh thái rừng ở khu vực này có giá trị đặc biệt vì thuộc vùng sinh thái Trường Sơn (Greater Annamites - thuộc khu vực SA4), là một trong 200 vùng sinh thái quan trọng toàn cầu và được lựa chọn là một trong những vùng ưu tiên bảo tồn cao nhất của tất cả các kiểu sinh cảnh chính trên trái đất. Khu dự trữ sinh quyển Núi Chúa được các nhà khoa học đánh giá là nơi có khí hậu khắc nghiệt nhất ở Việt Nam hiện nay với lượng mưa trung bình hàng năm dao động từ 700-800mm, thời tiết quanh năm nắng nóng.

Khu dự trữ sinh quyển Núi Chúa có hệ sinh thái đặc thù của vùng khí hậu khô nóng.

Điều kiện khí hậu khô nóng đã hình thành nên một hệ sinh thái đặc thù với diện tích khoảng 10.600ha, chiếm khoảng 35% diện tích tự nhiên của Khu dự trữ sinh quyển Núi Chúa. Điển hình của hệ sinh thái này là các loại thực vật có khả năng chịu hạn với các đặc điểm như rụng lá về mùa khô, cây thấp lùn; lá nhỏ và dày, có răng cưa, nhiều gai để giảm quá trình thoát hơi nước như xương rồng, trâm bầu, mùng quân ấn, lọ nồi ô rô, huyết giác, quyển bá xoắn...

13. Làng lụa Vạn Phúc (Hà Nội) - Làng nghề dệt lụa tơ tằm lâu đời nhất Việt Nam

Các thư tịch cổ, một số tài liệu và di vật cổ còn lưu giữ cho thấy nghề dệt làng Vạn Phúc ra đời vào khoảng thế kỷ thứ 9. Tương truyền ở trang Vạn Bảo (sau đổi thành làng Vạn Phúc) có bà A Lã Thị Nương, là người đã có công dạy dân cách trồng dâu, nuôi tằm và dệt lụa. Sau khi mất, bà được dân làng tôn kính và phong làm Thành Hoàng làng. Trong miếu thờ bà ngày nay vẫn còn lưu lại trang lịch sử được viết trên đá, cùng với đó là chiếc khung cửi cổ - chứng tích lịch sử của một làng nghề dệt lụa.

Năm 1931, lần đầu tiên lụa Vạn Phúc được giới thiệu ra thị trường quốc tế ở hội chợ Marseille và được người Pháp đánh giá là loại sản phẩm tinh xảo nhất của vùng Đông Dương. Đến năm 1958, lụa Vạn Phúc xuất sang các nước Đông Âu và đến nay được ưu chuộng tại nhiều nước trên thế giới.

Lụa Vạn Phúc mềm mại, nhẹ nhàng, rất bền và đẹp. Nét đặc sắc và độc đáo nhờ phần lớn vào bàn tay khéo léo, điêu luyện của các nghệ nhân nơi đây. Trải qua bao nhiêu thế hệ, nhưng lụa Vạn Phúc vẫn giữ được nét đẹp truyền thống và vẫn đang đi đầu trong ngành dệt Việt Nam. Hoa văn trên lụa rất đa dạng, được các nghệ nhân chăm chút tỉ mỉ, bao giờ cũng được trang trí đối xứng với nhau, đường nét không rườm ra, phức tạp mà luôn tạo cảm giác phóng khoáng, dứt khoát. Chính vì thế, từ lâu lụa Vạn Phúc từng được chọn là một loại vải để may các trang phục triều đình, đặc biệt được ưa chuộng dưới triều nhà Nguyễn.

14. Hang Sơng (Quảng Bình) - Hang động thạch nhũ san hô duy nhất tại Việt Nam

Hang Sơng được phát hiện vào cuối năm 2017, là hang động thạch nhũ san hô duy nhất tại Việt Nam. Hang Sơng là một trong 10 hang thuộc hệ thống hang động Tú Làn, có chiều dài 639 mét.

Hang nằm trên đỉnh một ngọn núi cao khoảng 200 mét cạnh thung lũng Tổ Mộ. Đây là hang hiếm hoi hình thành trên đỉnh núi, đó cũng là lý do tại sao mãi đến gần đây hang Sơng mới được tìm thấy. Trong hơn 300 hang ở Quảng Bình, thạch nhũ san hô ở đây là duy nhất. Hang Sơng sở hữu những thạch nhũ san hô độc đáo bậc nhất và hiếm có.

Hệ thống san hô trong Hang Sơng được ví như một "thủy cung" trên không trung. Các rạn san hô trong Hang Sơng có hình thù như mô hình các vương quốc thu nhỏ. Hang Sơng chứa các khối thạch nhũ và đá có màu sắc lạ mắt nhất, kết hợp từ xanh rêu tới tím, xanh tím than...

15. Bảo tàng Thế giới Cà phê (Đắk Lắk) - Bảo tàng cà phê đầu tiên tại Việt Nam

Kiến trúc Bảo tàng Thế giới Cà phê gồm 5 khối nhà uốn cong đầy ngẫu hứng kết nối với nhau, lấy cảm hứng từ hình ảnh ngôi nhà dài của người Ê Đê và mái nhà rông Tây Nguyên. Quần thể công trình nằm trong một khuôn viên rộng rãi nhiều cây xanh. Đây là bảo tàng chuyên đề về cà phê đầu tiên ở Việt Nam, trưng bày và giới thiệu về lịch sử ngành cà phê cũng như văn hóa cà phê trên thế giới.

Bảo tàng Thế giới cà phê là tổ hợp của nhiều không gian, trong đó có các không gian dành cho trưng bày, triển lãm, thư viện, hội thảo, nơi thưởng lãm cà phê… Ở không gian quan trọng nhất là không gian trưng bày, khách tham quan có cơ hội được hiểu thêm rất nhiều về lịch sử và văn hóa của cà phê và ngành cà phê, từ việc trồng trọt, chăm sóc, thu hái, bảo quản cà phê tới việc chế biến, pha chế và thưởng thức cà phê. Cũng trong không gian này, khách tham quan cũng được khám phá về ba nền văn minh cà phê, đó là nền văn minh cà phê Thiền, Ottoman và Roman.

Điểm nhấn của bảo tàng là bộ sưu tập hơn 10.000 hiện vật về lịch sử phát triển của cà phê thế giới được mang về từ bảo tàng Jens Burg nước Đức. Các hiện vật này được giới chuyên môn đánh giá là một trong những bộ sưu tập dụng cụ sản xuất, chế biến cà phê phong phú nhất thế giới. Bên cạnh đó, Bảo tàng Thế giới cà phê cũng trưng bày nhiều vật dụng, công cụ sản xuất và chế biến cà phê của Việt Nam từ thời kỳ sơ khai đến ngày nay. Bên cạnh không gian trưng bày cố định, bảo tàng cà phê còn liên tục tổ chức các trưng bày chuyên đề và nhiều sự kiện văn hóa.

16. Quần thể danh thắng Tràng An (Ninh Bình) - Di sản thế giới hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam

Nằm ở cực nam của đồng bằng châu thổ sông Hồng, cách Hà Nội khoảng 90 km về phía Đông Nam, Quần thể danh thắng Tràng An có diện tích 6.172 ha, vùng đệm có diện tích 6.079 ha, với ba khu vực liền kề nhau là: Di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư, Khu danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động và Rừng nguyên sinh đặc dụng Hoa Lư, thuộc địa bàn các huyện Hoa Lư, Gia Viễn, Nho Quan, thị xã Tam Điệp và thành phố Ninh Bình.

Nơi đây tập hợp các đặc trưng thiên nhiên của vùng Bắc bộ với hệ sinh thái núi đá vôi và hệ thống động thực vật đặc hữu. Bên cạnh đó, Quần thể danh thắng Tràng An chứa những di chỉ khảo cổ có giá trị cao như hang Mòi, hang Bói, hang Trống, mái Ốc, thung Bình, thành Hoa Lư; những di tích lịch sử nổi tiếng gắn với 4 vương triều Đinh - Lê - Lý - Trần như cung điện Hoa Lư, đền Vua Đinh-Vua Lê, chùa Bích Động, chùa Bái Đính, hành cung Vũ Lâm, đền Thái Vi, đền Trần, đền Suối Tiên hay những thắng cảnh khác như vườn chim Thung Nham, Thung Nắng, hang Múa, rừng đặc dụng Hoa Lư…

Quần thể danh thắng Tràng An được ghi vào Danh mục Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới vào năm 2014 với 03 tiêu chí: Tiêu chí về văn hóa, Tiêu chí về vẻ đẹp thẩm mỹ, Tiêu chí về địa chất - địa mạo.

17. Vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp) - Khu bảo tồn loài Sếu đầu đỏ đầu tiên tại Việt Nam

Vườn quốc gia Tràm Chim rộng 7.500ha, là khu đất ngập nước, được công nhận là khu Ramsar (khu bảo tồn ngập nước) thứ 2.000 của thế giới và thứ tư của Việt Nam. Đây là nơi cư trú của trên 100 loài động vật có xương sống, 40 loài cá và 147 loài chim nước (trong đó có 13 loài chim quý hiếm của thế giới). Ở đây cũng có 130 loài thực vật, phân bố đơn thuần cũng như xen kẽ với nhau tạo thành những quần xã thực vật đặc trưng.

Năm 1986, loài sếu đầu đỏ (chim hạc, sếu cổ trụi) được tái phát hiện ở Tràm Chim. Năm 1991, Tràm Chim trở thành Khu Bảo tồn Thiên nhiên Tràm Chim cấp tỉnh, nhằm bảo tồn loài sếu đầu đỏ (Grus antigone sharpii). Đây là phân loài chim quý hiếm tại miền nam Việt Nam, nằm trong Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ IUCN thế giới. Đàn sếu thường từ Campuchia bay về vườn kiếm ăn, trú ngụ từ tháng 12 đến khoảng tháng 5 năm sau rồi mới rời đi.

18. Nhã nhạc cung đình Huế - Di sản văn hóa phi vật thể nhân loại đầu tiên của Việt Nam

Nhã Nhạc Cung Đình là thể loại nhạc có từ thời phong kiến được biểu diễn phục vụ trong cung đình vào những dịp lễ như: Đại triều, Thường triều, Tế giao, Tế miếu… Nhạc có lời hát tao nhã cùng điệu thức cao sang, quý phái góp phần tạo sự trang trọng cho các buổi lễ. Đây còn là biểu tượng của vương quyền và sự trường tồn, hưng thịnh của triều đại. Chính vì thế Nhã nhạc cung đình Huế rất được các triều đại phong kiến Việt Nam coi trọng.

Nhã nhạc đã trở thành một phần thiết yếu của nghi lễ cung đình Việt Nam với hàng trăm nghi lễ khác nhau hằng năm. Tuy nhiên, vai trò của Nhã nhạc không chỉ giới hạn ở việc hòa nhạc phục vụ các nghi lễ mà còn cho thấy là một phương tiện giao tiếp và thể hiện lòng tôn kính đối với thần linh và các vua chúa thời phong kiến, cũng như truyền tải được những tư tưởng triết lý và tri thức về vũ trụ của người Việt Nam.

Ngày nay dàn nhạc, bài bản, ca chương, vũ khúc của Nhã nhạc có thể sử dụng ở các hình thức diễn xướng khác nhau trong các dịp như: Festival Huế, lễ hội dân gian, lễ hội Phật giáo, âm nhạc thính phòng, trong các nghi thức ngoại giao, biểu diễn phục vụ khách du lịch, biểu diễn phục vụ nhân dân trong các cuộc đại lễ hoặc tết cổ truyền dân tộc. Nhã nhạc được công nhận là Kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể của Nhân loại vào ngày 07 tháng 11 năm 2003.

19. Làng gốm Bàu Trúc (Ninh Thuận) - Làng gốm Chăm cổ nhất Việt Nam

Bàu Trúc là một ngôi làng nhỏ ở thị trấn Phước Dân (huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận) được biết đến với các sản phẩm gốm truyền thống. Tuy vậy, người ta còn biết rất ít về những phương pháp sản xuất các sản phẩm và các hệ thống tín ngưỡng gắn liền với quá trình hình thành và phát triển nghề làm gốm này trong hàng trăm năm qua của người dân địa phương.

Theo nghiên cứu, ngôi làng này có lịch sử từ trước thế kỷ XII và thậm chí là từ trước thế kỷ thứ IX. Dưới triều Minh Mạng (1820-1840), nhà Nguyễn khi sáp nhập khu vực này đã đặt lại tên là “Vĩnh Thuận”, địa danh đến nay vẫn được người Việt cư trú trong khu vực sử dụng.

Cả Ninh Thuận có đến hàng chục làng Chăm nhưng chỉ có đất từ cánh đồng bên bờ sông Quao của làng Bàu Trúc mới có thể làm được gốm. Đây là loại đất sét nổi tiếng dẻo, mềm. Trong từng sản phẩm làm ra đều thể hiện sự tinh tế, kỹ lưỡng và chịu khó của người phụ nữ Chăm truyền thống. Từng đường xoay, chải vuốt đều rất tỉ mẩn vì đây là loại gốm hoàn toàn làm thủ công.

20. Vườn quốc gia U Minh Thượng (Kiên Giang) - Vườn di sản ASEAN trên vùng đất than bùn đầu tiên của Việt Nam

Vườn quốc gia U Minh Thượng là khu bảo tồn thiên nhiên rộng lớn trải dài trên địa bàn các huyện An Biên, An Minh, Vĩnh Thuận của tỉnh Kiên Giang, cách trung tâm thành phố Rạch Giá khoảng 60 km về phía Nam. U Minh Thượng chính là một nửa của rừng U Minh, phần còn lại chính là U Minh Hạ, thuộc tỉnh Cà Mau. Cả hai bị chia cắt bởi dòng sông Trẹm. Năm 2012, Vuờn quốc gia U Minh Thượng đã được công nhận là Vườn di sản ASEAN đầu tiên trên vùng đất than bùn của khu vực Đông Nam Á và là Vườn Quốc gia thứ 5 của Việt Nam được công nhận là Vườn Di sản ASEAN.

Trong hệ sinh thái rừng úng phèn của Đồng bằng sông Cửu Long, chỉ còn duy nhất hệ thực vật rừng của vùng lõi thuộc Vườn Quốc gia U Minh Thượng có những đặc điểm của rừng cực đỉnh nguyên sinh. Đó là các ưu hợp rừng tràm hỗn giao và rừng tràm trên đất than bùn, với diện tích gần 3.000ha. Với đặc điểm này, Vườn quốc gia U Minh Thượng là một trong hai khu vực quan trọng nhất của rừng đầm lầy than bùn còn lại ở Việt Nam (khu vực khác là U Minh Hạ).

Trên than bùn còn lại những cảnh quan tự nhiên của rừng U Minh xưa với những cây tràm cổ thụ, dòng nước đỏ vùng U Minh. Hệ sinh thái rừng tràm trên đất than bùn trở thành một hệ sinh thái có tầm quan trọng đặc biệt, là nơi nuôi dưỡng, trú ngụ của hàng trăm loài động vật hoang dã, bao gồm cả chim, thú, bò sát, lưỡng cư, cá, côn trùng và nhiều loài thủy sinh vật phân bố ở các độ sâu khác nhau trong hệ sinh thái.