“Thủy điện Sơn La mãi là hồi ức đẹp trong cuộc đời tôi…”

‘Khởi đầu nan’…

Nguyên thành viên Hội đồng Thành viên EVN Vũ Đức Thìn - Ảnh: T.Huyền.

Cuối năm 1996, khi đang là Phó Giám đốc Công ty Điện lực 3 (tiền thân của Tổng công ty Điện lực miền Trung ngày nay), ông Vũ Đức Thìn được điều về làm Giám đốc Ban Chuẩn bị đầu tư Dự án Nhà máy Thủy điện Sơn La (gọi tắt là Ban A Sơn La), chịu trách nhiệm quản lý công tác khảo sát, thiết kế, chuẩn bị hồ sơ báo cáo khả thi cho dự án để trình Chính phủ. Có thể nói, ông là một trong những người góp phần đặt nền móng cho Thủy điện Sơn La.

“Công trình thế kỷ” này không chỉ tạo áp lực lớn đối với Ban A, mà còn là “bài toán cân não”, nhiều lần làm “nóng” nghị trường Quốc hội, thu hút sự chú ý của toàn xã hội. Với vai trò “thuyền trưởng” của Ban, ông Thìn và Ban A đã dồn hết thời gian, tâm sức, để nghiên cứu, tập hợp tài liệu liên quan, giúp việc cho Bộ trưởng giải trình trước Quốc hội. Ông gần như làm việc không có ngày nghỉ. Vào thời điểm nước rút, dù thứ bảy hay chủ nhật, lãnh đạo Bộ Công nghiệp còn ngồi lại cùng với ông trao đổi, cân nhắc từng số liệu, từng chi tiết,…, đảm bảo có được một báo cáo hoàn chỉnh, với đầy đủ luận chứng, luận cứ thuyết phục trình Quốc hội.

Ông kể lại, trong quá trình khảo sát thiết kế công trình, mỗi lần từ thị xã Sơn La vào công trường, ông và các cộng sự phải mang theo cả cơm nắm, nước uống để đi bộ, rồi lại “vật lộn” với sóng lớn trên sông Đà, có khi mất cả ngày trời mới đến nơi. “Chỉ nghe kể, các cháu khó có thể “thấu” được con đường vào công trường ngày ấy gian nan, vất vả thế nào. Chỉ có lớp cán bộ, kỹ sư – những người đầu tiên đặt chân lên vùng sơn cước ấy mới thấm”, ông Thìn nhớ lại.

Trong ký ức của ông, những ngày đầu tuy bộn bề khó khăn, nhưng lúc nào cũng tràn ngập khí thế. “Cống hiến sức lực và trí tuệ, tâm huyết cho một công trình có tầm vóc như Thủy điện Sơn La làm tôi và tất cả anh em cán bộ, kỹ sư trên công trường quên hết những vất vả, khó khăn, mệt nhọc, thậm chí thử thách cũng trở thành động lực”.

Từ khi thành lập Ban A Sơn La cho đến khi Dự án Nhà máy Thủy điện Sơn La chính thức được khởi công (năm 2005) là 9 năm. Trước câu hỏi “9 năm chuẩn bị khởi công một công trình liệu có dài?”, ông Thìn khẳng định: “9 năm là dài, bởi công trình hội tụ đủ các điều kiện có thể triển khai từ năm 2002, ngay sau khi được Quốc hội khóa XI thông qua tại kỳ họp thứ 2 và Chính phủ phê duyệt. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều tranh luận liên quan đến sự an toàn của công trình, cũng như ảnh hưởng đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Cuối cùng, mọi việc đều kết thúc tốt đẹp và Nhà máy Thủy điện Sơn La đã hoàn thành xây dựng, về đích sớm hơn 3 năm so với yêu cầu Quốc hội, làm lợi hàng ngàn tỷ đồng cho đất nước. Đó là 1 kỳ tích mà chưa có bất kỳ công trình nào đạt được”.

Trí tuệ và sức mạnh của người làm điện Việt Nam

Ông Vũ Đức Thìn (đầu tiên bên phải) tại lễ hạ rotor tổ máy 1 Nhà máy Thủy điện Lai Châu - Ảnh: Thành Trung.

Ban đầu, công trình dự kiến năm 2012 phát điện tổ máy số 1, năm 2015 hoàn thành toàn bộ. Tuy nhiên, EVN đã mạnh dạn đề xuất giải pháp đẩy nhanh tiến độ công trình theo kiểu “vừa khởi công vừa lấp dòng”, chưa có tiền lệ ở bất cứ công trình thủy điện nào.

Ông Vũ Đức Thìn kể, dù Thủ tướng Chính phủ đã cho cơ chế đặc thù nhưng nhiều người lo ngại nếu làm trước, lỡ ra sau này thiết kế phê duyệt khác đi thì ai chịu trách nhiệm về những phí tổn này. EVN đã bàn bạc với Tổng công ty Sông Đà (Tổng thầu), cùng ký biên bản thỏa thuận chịu trách nhiệm trước Nhà nước!

Cũng nhờ sự “liều lĩnh” này, Ban Chỉ đạo Nhà nước Dự án Thủy điện Sơn La đã tính toán lại và báo cáo Chính phủ kế hoạch đẩy nhanh tiến độ phát điện tổ máy 1 vào năm 2010, hoàn thành công trình vào năm 2012, rút ngắn thời gian thi công 3 năm, tiết kiệm hàng ngàn tỷ đồng cho Nhà nước.

Bên cạnh những yếu tố như: ý chí chính trị xuyên suốt, sự thành công của công tác di dân tái định cư đã giúp dự án Thủy điện Sơn La vượt tiến độ và về đích an toàn, thì không thể không kể tới sự đoàn kết nhất trí, phối hợp nhuần nhuyễn giữa Ban Quản lý dự án với Tổng thầu và các nhà thầu, mà trong đó vai trò kết nối của ông Thìn là rất lớn.

"Cần phải coi trọng mối quan hệ đối với nhà thầu, giải quyết công việc phải công tâm, có tình, có lý, thì mới có thể khiến cho nhà thầu và Ban Quản lý có cùng tầm nhìn, cùng mục tiêu vì tiến độ của công trình" – ông Thìn tâm sự. Chính vì thế, ông coi việc chăm sóc và động viên cán bộ công nhân của các nhà thầu cũng giống như quan tâm đến cán bộ của Ban mình. Ông ăn Tết tại ngay thực địa công trình cùng anh em công nhân, rồi những khi tăng ca tăng kíp, ông cũng đều đến động viên kịp thời…

Đến công trình thủy điện Lai Châu sau này, khi không tham gia trực tiếp vào những quyết sách đối với dự án, nhưng với vai trò là Thành viên Hội đồng Thành viên EVN, thành viên Ban Chỉ đạo Nhà nước Thủy điện Sơn La – Lai Châu, ông Thìn còn đóng góp vào việc chuyển bộ máy quản lý bao gồm từ khâu nhân lực, các bộ phận thiết kế, chế tạo thiết bị, thi công, quản lý từ Thủy điện Sơn La lên làm việc tại công trình xây dựng Thủy điện Lai Châu. Nhờ đó, góp phần tiết kiệm thời gian và chi phí thi công công trình, đưa Nhà máy Thủy điện Lai Châu về đích sớm 1 năm so với kế hoạch.

Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, ông Vũ Đức Thìn vẫn đau đáu về việc “trả nghĩa” cho bà con đồng bào các dân tộc đã nhường lại đất đai, bản quán cho lòng hồ thủy điện Sơn La, để họ có cuộc sống tốt hơn. Ai cũng biết, cuộc hội ngộ nào rồi cũng đến lúc chia tay, nhưng điều đó thật không dễ dàng đối với ông Thìn, vì Sơn La mãi mãi là một hồi ức, kỷ niệm đẹp trong suốt cuộc đời làm điện của ông.

Thanh Huyền